Ο Πάπας που ήθελε να αλλάξει τα πάντα

Ο Φραγκίσκος ήταν ο πρώτος Ποντίφικας από την Λατινική Αμερική. Άλλαξε πολλά στην Καθολική Εκκλησία χωρίς ωστόσο να καταφέρει να υλοποιήσει ριζικές μεταρρυθμίσεις, όπως επιθυμούσε.

Ένας απολογισμός της DW.

Για τον Aργεντινό Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, τον οποίο οι καρδινάλιοι εξέλεξαν το 2013 Πάπα, η επιλογή του ονόματος Φραγκίσκος ήταν ενδεικτική και απολύτως συνειδητή: Όσο κανένας προκάτοχός του πήρε θέση υπέρ των αδυνάτων, των προσφύγων και των αστέγων και αγωνίστηκε για την προστασία του κλίματος.

Πριν από την εκλογή του, ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο πήρε τον λόγο σε ένα «προ-κονκλάβιο»,

Με κατανοητή γλώσσα, ο μετέπειτα Προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας, τάχθηκε υπέρ της προσέγγισης όσων βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο.Από την αρχή, ο Πάπας «από την άλλη άκρη του κόσμου», όπως ο ίδιος συστήθηκε στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση το 2013, αναζήτησε την επαφή με περιθωριοποιημένους. Όχι μια, αλλά πολλές φορές, ο Φραγκίσκος επέκρινε την παγκοσμιοποίηση και τον άκρατο καπιταλισμό. Παράλληλα ο Πάπας Φραγκίσκος μίλησε για μια «γερασμένη Ευρώπη», για «κουλτούρα απόρριψης» και «αχαλίνωτο καταναλωτισμό».

Τα σημαντικότερα ταξίδια του στο εξωτερικό πραγματοποιήθηκαν στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την αραβική χερσόνησο. Ο Πάπας Φραγκίσκος επεδίωκε την επαφή με φτωχούς, σταματώντας σε φτωχογειτονιές και προσκαλώντας τους ανθρώπους να μιλήσουν. Τα ταξίδια του στην ευρωπαϊκή ήπειρο τον έφεραν σε χώρες όπως η Αλβανία, η Ρουμανία αλλά και η Ελλάδα.

Η Κίνα και η Ρωσία, τις οποίες κανένας Πάπας δεν επισκέφθηκε μέχρι σήμερα, δεν μπήκαν στη λίστα προορισμών ούτε του 266ου Επισκόπου Ρώμης. Ακόμη και πολλούς μήνες μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, ήταν εμφανείς οι προσπάθειές του να ξεκινήσει διάλογο με τον ρώσο Πατριάρχη Κύριλλο. Φραγκίσκος και Κύριλλος είχαν συναντηθεί στην Κούβα το 2016. Δεν κατέστη ωστόσο δυνατή μια νέα συνάντηση μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.

Ήθελε την «αναταραχή» στην εκκλησία

Κατά τη διάρκεια της θητείας του Πάπα Φραγκίσκου υπήρξαν πολλές συζητήσεις και ακόμα περισσότερες διαφωνίες. Πολλοί είναι ωστόσο εκείνοι, οι οποίοι επικρίνουν ότι δεν έγιναν συγκεκριμένες αλλαγές, τις οποίες ίσως ο αποθανών δεν είχε το θάρρος ή το σθένος να πραγματοποιήσει.

Προσπάθησε, όπως το είπε κάποτε ο ίδιος, να φέρει «αναταραχή» στην εκκλησία. Δυστυχώς όμως οι ριζικές μεταρρυθμίσεις δεν ήταν το δυνατό σημείο του. Κι ας πέτυχε να μεταρρυθμίσει την ρωμαϊκή κουρία, με την οποία στην ουσία αναδιοργανώθηκε το 2023 η παπική κυβέρνηση.

Από την πρώτη μέρα ως Πάπας, ήρθε αντιμέτωπος με υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης αλλά και πελατειακές σχέσεις και δολοπλοκίες στο Βατικανό. Ο Φραγκίσκος, ο οποίος αρκετές φορές έκανε λόγο για «μηδενική ανοχή» στην κακοποίηση και τις προσπάθειες συγκάλυψής της, απογοήτευσε πολλούς στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη, μιας και σπάνια λάμβανε αποφάσεις αναφορικά με συγκεκριμένα πρόσωπα.

Προώθησε τον διάλογο με Εβραίους και Μουσουλμάνους

Η σημαντικότερη παρακαταθήκη του Πάπα Φραγκίσκου είναι ο νέος τρόπος προσέγγισης και διαλόγου με τους Εβραίους και τους Μουσουλμάνους. Ο Φραγκίσκος ήθελε να συστήνεται απλά ως «αδελφός επίσκοπος». Έτσι ο Ποντίφικας συστηνόταν και στους εκπροσώπους των υπόλοιπων μονοθεϊστικών θρησκειών. Ο Φραγκίσκος ήταν ο πρώτος Πάπας που επισκέφθηκε επανειλημμένα την αραβική χερσόνησο.

Στο Άμπου Ντάμπι υπέγραψε κείμενο θεμελιωδών αρχών με κορυφαίους εκπροσώπους της μουσουλμανικής πίστης και εκπροσώπους άλλων μονοθεϊστικών εκκλησιών. Τον Μάρτιο του 2021 ταξίδεψε στο Ιράκ, όπου παρότρυνε τους Σιίτες να επιδιώξουν διάλογο μεταξύ των θρησκειών.

Όσο περνούσαν τα χρόνια τόσο πιο εντατικές γίνονταν οι επαφές του Φραγκίσκου με το Ισλάμ. Όσο τα προβλήματα υγείας του γίνονταν πιο εμφανή, όσο περισσότερο γίνονταν αισθητές παγκοσμίως οι επιπτώσεις του κορoνοϊού, όσο οι διενέξεις δίχαζαν ολοένα και περισσότερο την παγκόσμια κοινότητα, τόσο περισσότερο ο Πάπας εξελισσόταν σε μια ήρεμη φωνή που προειδοποιεί.

Ο Φραγκίσκος, την περίοδο της πανδημίας, λίγο πριν από το Πάσχα του 2020, μόνος του στη σκοτεινή, βροχερή πλατεία του Αγίου Πέτρου, σχεδόν ικετεύοντας τον Θεό να απαλύνει τον πόνο, προσέφερε επίσης μια από τις πλέον χαρακτηριστικές εικόνες του ως Προκαθημένου της Καθολικής Εκκλησίας.