Μεγάλη πληγή η φοροδιαφυγή: Τα νέα μέτρα και οι...ύποπτες ομάδες

Αυστηρές ποινές, αλλαγές στα όρια πληρωμών με μετρητά, αποκλειστική χρήση POS για συναλλαγές σε ελευθεροεπαγγελματίες, είναι μερικές από τις ιδέες που επεξεργάζεται η κυβέρνηση, προκειμένου να περιορίσει τη φοροδιαφυγή σε κάποιους κλάδους με υψηλή "παραβατικότητα".

Άλλωστε, όπως έχει αναφέρει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, η φοροδιαφυγή ανέρχεται

σε 60 δισ. ευρώ ετησίως, καθώς τα εισοδήματα τα οποία δηλώνουμε, είναι 80 δισεκατομμύρια, ενώ η κατανάλωση η οποία δηλώνεται, είναι 140 δισεκατομμύρια.

“Εμείς, ως μια νέα κυβέρνηση έχουμε προτάξει ως απόλυτη προτεραιότητα την πάταξη της φοροδιαφυγής, αλλά θα κάνουμε και την πρωτοτυπία να συνοδευτεί αυτή η προτεραιοποίηση και με πράξεις” τόνισε ο Όμηρος Τσάπαλος, εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, μιλώντας πριν λίγες μέρες στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή “το GPS της Επικαιρότητας” με τον Θάνο Σιαφάκα.

Αναντιστοιχία εισοδημάτων και δαπανών διαβίωσης

Να σημειωθεί ότι, με βάση τις φορολογικές δηλώσεις του 2022 (για το εισοδήματα του 2021), όπως τις επεξεργάστηκε η ΑΑΔΕ, εισόδημα έως 10.000 ευρώ δήλωσαν 6 στα 10 φορολογουμένους στην εφορία, με βάση, τις φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν το 2022 και αφορούσαν τα εισοδήματα 2021. Επίσης, 7 στους 10 ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν εισοδήματα σε αυτό το εύρος.

Συγκεκριμένα, από 6.605.272 φορολογικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν το 2022 και επεξεργάστηκε η ΑΑΔΕ οι 3.757.535 δήλωσαν στην Εφορία ετήσια εισοδήματα ως 10.000 ευρώ.

Επίσης, με βάση την επεξεργασία των στοιχείων, δύο στους δέκα φορολογούμενους η το 20,4% όσων υπέβαλαν δηλώσεις, είχαν μηνιαίο εισόδημα της τάξης των 83 ευρώ τον μήνα, την ώρα που το το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ανέρχεται στα 200 ευρώ. Επίσης, 659.258 φορολογούμενοι δήλωσαν μηδενικό εισόδημα. Επιπλέον, ετήσια εισοδήματα έως 5.000 ευρώ είχε το 37% των φυσικών προσώπων.

Μεταξύ, 20.000 και 50.000 ευρώ εισόδημα δήλωσαν, πάνω από ένα εκατομμύριο νοικοκυριά. Επίσης, μόλις 1.004 φορολογούμενοι δήλωσαν εισοδήματα άνω των 900.000 ευρώ.

Παράλληλα, 1.662.289 φορολογούμενοι με βάση τα τεκμήρια φάνηκε ότι είχαν περισσότερο εισόδημα από αυτό που δήλωσαν κι έτσι πλήρωσαν έξτρα ποσά φόρων. Από αυτούς οι 377.292 είναι εισοδηματίες, οι 188.889 επιτηδευματίες-επαγγελματίες, οι 547.827 μισθωτοί, οι 465.238 συνταξιούχοι και οι 91.045 αγρότες.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο κ. Τσάπαλος, με το ποσό που αγγίζει η φοροδιαφυγή ετησίως στη χώρα μας, να εκτιμάται σε 8-10 δις και το οποίο αντιστοιχεί σε δαπάνες Παιδείας και Υγείας μαζί, είναι σημαντικό, έστω το μισό από αυτό το ποσό να εξοικονομηθεί και να διοχετευτεί στους δύο αυτούς κρίσιμους τομείς της καθημερινότητας των πολιτών.

“Με βάση τα στατιστικά που έχουμε, 3,8 εκατομμύρια πολίτες δηλώνουν εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ. Η πλειονότητά τους είναι συνταξιούχοι και μισθωτοί. Είναι άνθρωποι δηλαδή, οι οποίοι και να θέλανε δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν γιατί και το κάθε ευρώ δηλώνεται από τους εργοδότες ή από το Δημόσιο. Υπάρχει όμως και η πλειονότητα των ελεύθερων επαγγελματιών, περίπου έξι στους δέκα, οι οποίοι και αυτοί δηλώνουν εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ, την ίδια ώρα όμως, αυτό είναι το οξύμωρο, όπου οι δαπάνες τους κάθε χρόνο ξεπερνούν τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή μιλάμε για ανθρώπους οι οποίοι δηλώνουν περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά ως έσοδα, αλλά την ίδια στιγμή δαπανούν 40 δισεκατομμύρια μέσω των χρεωστικών τους καρτών και με τη διακίνηση ηλεκτρονικά του χρήματος. Αυτό λοιπόν είναι ξεκάθαρο ότι έχει μέσα του σπέρματα φοροδιαφυγής και ισχυρής φοροδιαφυγής και εμείς αυτό το οποίο θέλουμε να κάνουμε είναι να αυστηροποιήσουμε τους ελέγχους, να προχωρήσουμε σε περαιτέρω ψηφιοποίηση της ΑΑΔΕ” ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τσάπαλος.

Τα νέα εργαλεία

“Ξεκινήσαμε το σύστημα έλεγχος live της ΑΑΔΕ, είναι κλιμάκια ελεγκτών της ΑΑΔΕ σε καταστήματα σε χώρους ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όπου με τάμπλετ σε πραγματικό χρόνο βρίσκουμε το προφίλ των καταστημάτων και των επιχειρηματιών και βλέπουμε κατά πόσον και στο παρελθόν είχαν προκύψει ζητήματα φοροδιαφυγής, εάν χρωστάει άλλες φορολογικές υποχρεώσεις και ούτω καθεξής. Όλα αυτά, αν τα βάλουμε μαζί, δημιουργούν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής για τους επόμενους μήνες και θα υπάρξουν και κάποιες νομοθετικές παρεμβάσεις ως προς αυτή την κατεύθυνση από το φθινόπωρο και μετά. Και επίσης κλείνοντας αυτό το κομμάτι, αν μου επιτρέπετε, πρέπει να δώσουμε και κίνητρα στους πολίτες να ζητούν αποδείξεις. Υπάρχουν κάποια κίνητρα τώρα, επεξεργαζόμαστε κάποιες προτάσεις, κάποιες ιδέες που έχουμε, προκειμένου να ενισχύσουμε αυτά τα κίνητρα και να κάνουμε τους πολίτες συμμάχους” προσέθεσε.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Τσάπαλος, ανέφερε ότι υπάρχουν ιδέες, να πληρώνονται κάποιες κατηγορίες επαγγελματιών, αποκλειστικά μέσω POS.

“Ο πολίτης προκειμένου να αποφύγει το να μπει στον πειρασμό να πληρώσει με μετρητά, άρα να κάνει μια συναλλαγή που μπορεί να είναι και φθηνότερη χωρίς να κοπεί το νόμιμο παραστατικό, θα πρέπει να του δώσεις και κάποιο κίνητρο παραπάνω” είπε χαρακτηριστικά.

“Αυτή τη στιγμή, δεν μπορώ να αποκαλύψω κάποιες από αυτές τις προτάσεις γιατί βρισκόμαστε ακριβώς στη διαδικασία της επεξεργασίας. Η στόχευσή μας όμως είναι ο πολίτης να έχει κάποιο κέρδος από το αν ζητήσει την απόδειξη, Κέρδος ή στην πηγή κατά τη συναλλαγή ή κατά την φορολόγησή του. Αυτά όλα θα αποκαλυφθούν και θα ξεδιπλωθούν σταδιακά” προανήγγειλε ο κ. Τσάπαλος.

Σημειώνεται ότι ήδη από πριν τις εκλογές, προσανατολίζονταν σε αλλαγές η κυβέρνηση σε σχέση με τα φοροκίνητρα που δίνονται για τις e- αποδείξεις. Το ενδιαφέρον είναι ότι αποδεικνύεται ότι η πρόβλεψη αυτή του νομοθέτη, δεν οδήγησε σε απτά αποτελέσματα στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής μια και όπως φαίνεται οι πολίτες συνέχισαν να προτιμούν να μην ζητούν αποδείξεις. “Κάλλιο πέντε και στο χέρι” δηλαδή, “κούρεμα” του ΦΠΑ κατά την πληρωμή των παρεχόμενων υπηρεσιών κι όχι αναμονή για “φορομπόνους” με την εκκαθάριση των δηλώσεων.

Υπενθυμίζεται ότι το όλο μέτρο αφορούσε έκπτωση φόρου έως και 2.200, σε περίπτωση που οι φορολογούμενοι ζητούν αποδείξεις για δαπάνες σε 20 κλάδους της οικονομίας με υψηλό δείκτη φοροδιαφυγής, όπως π.χ. υδραυλικοί, ψυκτικοί, συντηρητές θέρμανσης, ηλεκτρολόγοι, μάστορες μόνωσης, τοιχοποιίας, σοβατίσματος, τοποθέτησης πλακιδίων, ταξιτζήδες, κομμωτές και κομμώτριες, καταστήματα ομορφιάς, σχολές χορού κτλ.

Επίσης και ο σχεδιασμός της πλατφόρμας ελέγχου αποδείξεις appodixi δεν “τράβηξε” μια και δεν πέρασε, τελικά, το πλαίσιο για τη χορήγηση “μπόνους” σε όσους πολίτες αποκάλυπταν πλαστές αποδείξεις.

Μέτρα

Στο φόντο αυτό την υποχρεωτική πληρωμή αποκλειστικά μέσω POS των υπηρεσιών που παρέχουν επαγγελματίες κλάδων με ροπή προς υψηλή φοροδιαφυγή όπως είναι οι γιατροί,δικηγόροι,ηλεκτρολόγοι,υδραυλικοί εξετάζει η κυβέρνηση στο πλαίσιο του σχεδιασμού του νέου φορολογικού νομοσχεδίου.

Με τα στοιχεία να δείχνουν ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αποτελούν βασικό όπλο στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής ,το Υπουργείο Οικονομικών επιδιώκει να αξιοποιήσει το πολύτιμο εργαλείο προκειμένου να χτυπήσει την φοροδιαφυγή περιορίζοντας την χρήση μετρητών. Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών έχει περιορίσει τις απώλειες από τις δυνητικές εισπράξεις ΦΠΑ στα 2-3 δισ. ευρώ από 5-6 δις. ευρώ που ήταν μέχρι πρότινος .

Ταυτόχρονα θα προχωρήσει στην επανεξέταση των κίνητρων και των εκπτώσεων που χορηγούνται ενώ θα επεκταθούν τα POS παντού. Μεταξύ των επαγγελμάτων που εξαιρούνται είναι ταξί, περίπτερα, θέατρα, κινηματογράφοι και άλλες επαγγελματικές ομάδες που σύντομα θα υποχρεωθούν να έχουν στις εγκαταστάσεις τους και στα οχήματα POS.

Πόροι για κοινωνική πολιτική

Περιορίζοντας τη φοροδιαφυγή, οκ. Τσαπαλος, τόνισε, ό,τι χρήματα προκύψουν ως επιπλέον κέρδος, όπως έχει ήδη ανακοινώσει και η κυβέρνηση και ο αρμόδιος υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Χατζηδάκης, “αυτά τα χρήματα θα τα διοχετεύσουμε στο να ασκήσουμε και κοινωνική πολιτική για τους ευάλωτους, αλλά και να μειώσουμε σταδιακά και τα φορολογικά βάρη, δεν πρόκειται δηλαδή αυτά τα χρήματα που θα βρούμε από τη φοροδιαφυγή να τα βάλουμε σε ένα τραπεζικό λογαριασμό και να τα κοιτάμε. Θέλουμε να τα αυγατίσουμε με απλά λόγια”.

Ποινές και νέο πλαίσιο πληρωμών

Επιπλέον, σημείωσε, εκτός από το να γίνει το κίνητρο προς τον πολίτη ισχυρό, αντίστοιχα θα πρέπει να είναι ισχυρή και η ποινή της διαπιστωμένης παράβασης. Υπάρχει και η σκέψη να αυξηθούν ο ποινές στις παραβάσεις, ανέφερε ο κ. Τσάπαλος, επισημαίνοντας πάντως πως δεν έχουν οριστικοποιηθεί αυτά τα μέτρα, βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού.

Η υποχρεωτική ηλεκτρονική πληρωμή ενοικίων συμπεριλαμβάνεται στις σκέψεις που βρίσκονται υπό επεξεργασία, προσέθεσε ο κ. Τσάπαλος.

“Αυτό το οποίο όμως είναι δρομολογημένο και μπορώ να το ανακοινώσω είναι ότι τα προνοιακά επιδόματα θα πληρώνονται με προπληρωμένες κάρτες. Δηλαδή, θα υπάρχουν κάρτες που θα εκδώσουμε σταδιακά μέσα στους επόμενες μήνες, όπου οι πολίτες θα μπορούν να κάνουν συναλλαγές μόνο μέσω αυτών των καρτών και δεν θα μπορούν να κάνουν αναλήψεις” ανέφερε.

Στο τραπέζι είναι και η μείωση της χρήσης μετρητών στις συναλλαγές κάτω από τα 500 ευρώ, σημείωσε.

Τα μετρητά

Βέβαια, εκεί υπάρχουν ζητήματα καθώς μια μείωση στο όριο των 500 ευρώ και των ενοικίων είχε στο παρελθόν απορριφθεί καθώς προσέκρουε και στα δικαιώματα ομάδων πολιτών. Σημειώνεται ότι το Νοέμβριο του 2019 σχετική διάταξη που ήταν να μπει σε νομοσχέδιο, “κόπηκε” με γνωμοδότηση στην ΕΚΤ. Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ είχε πει ότι η ικανότητα πληρωμής σε μετρητά παραμένει ιδιαίτερα σημαντική για ορισμένες κοινωνικές ομάδες οι οποίες, για διάφορους θεμιτούς λόγους, προτιμούν να χρησιμοποιούν μετρητά αντί για άλλα μέσα πληρωμών κι ότι τα μετρητά γενικά εκτιμώνται επίσης ως μέσο πληρωμών, επειδή είναι, ως νόμιμο χρήμα, ευρέως αποδεκτά, γρήγορα και διευκολύνουν τον έλεγχο των δαπανών του πληρωτή, επισημαίνοντας συν τοις άλλοις ότι οι πληρωμές με μετρητά δε χρεώνονται, ενώ η χρήση πλαστικού χρήματος συνεπάγεται κόστος για τους συναλλασσόμενους.

Επίσης, οι μεγάλες ηλικίες, σε σχέση με το χτίσιμο του αφορλόγητου έχουν απαλλαγεί από την υποχρέωση των ψηφιακών πληρωμών.

Το αφορολόγητο με ψηφιακό χρήμα

Πάντως, σχετικά με το μπόνους για όποιους κάνουν συναλλαγές μέσω κάρτας, ο κ. Τσάπαλος ανέφερε, πως υπάρχει ένα χτίσιμο αφορολόγητου το οποίο απέδωσε σε μεγάλο βαθμό τα προηγούμενα χρόνια και ενδεχομένως να υπάρξει κάτι παραπάνω στο κομμάτι αυτό.

“Υπάρχει λοιπόν η στρατηγική μας για τη φοροδιαφυγή γιατί τα τεκμήρια εντάσσονται μέσα στο συνολικό πλαίσιο της φοροδιαφυγής. Εμείς αυτό το οποίο θέλουμε, είναι από το φθινόπωρο και μετά, να παρουσιάσουμε μία ολοκληρωμένη πρόταση αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, η οποία θα αρχίσει να υλοποιείται από τις αρχές του 2024. Θα αποκτήσει σάρκα και οστά όμως πολύ νωρίτερα και με νομοθετικά εργαλεία αν χρειαστεί. Όλα αυτά θα μορφοποιηθούν, θα κοστολογηθούν, θα μετρηθούν και θα παρουσιαστούν στους πολίτες ουσιαστικά από το φθινόπωρο και μετά. Όλα αυτά τα οποία συζητάμε τώρα είναι όπως είπα σε στάδιο επεξεργασίας, αλλά είμαστε πολύ κοντά στο να τα μορφοποιήσουμε και να τα υλοποιήσουμε” είπε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.

Ο σχεδιασμός για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής

Υπενθυμίζεται, ότι με βάση και τις εξαγγελίες του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, θα επιδειχτεί ο σχετικός ζήλος και αναμένεται να υπάρχει ένα σχετικό χρονοδιάγραμμα.

“Για τον πόλεμο εναντίον της φοροδιαφυγής ακούω από τότε που ήμουν μαθητής. Έχουν γίνει διαχρονικά κάποια βήματα, αλλά επειδή το θέμα συζητείται συνεχώς, κανείς δεν πιστεύει τις διακηρύξεις των κυβερνήσεων! Είμαστε, λοιπόν, αποφασισμένοι να κάνουμε τη θεωρία, πράξη. Αξιοποιώντας πρωτίστως τις σύγχρονες τεχνολογίες, οι οποίες επιτρέπουν όλες τις σχετικές διασταυρώσεις, χωρίς να μπορούν να εγερθούν αμφιβολίες για την ορθότητα των παρεμβάσεων.

Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι μία κατεύθυνση κοινωνικά δίκαια, αλλά, ταυτοχρόνως και ένας τρόπος μείωσης στη συνέχεια των φορολογικών συντελεστών για όλους! Αποτελεί, αν θέλετε, και δικό μου προσωπικό στοίχημα. Και, δεν προχωρούμε θεωρητικά” τόνισε ο κ. Χατηδάκης και τόνισε ότι θα υλοποιηθούν συγκεκριμένα μέτρα:

Συγκεκριμένα: έως και τους πρώτους μήνες του 2024 προωθεί η κυβέρνηση:

Τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και την επέκταση της χρήσης POS σε περισσότερα επαγγέλματα.

Την υποχρέωση διαβίβασης στοιχείων από παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που βρίσκονται εκτός Ελλάδας στην ΑΑΔΕ.

Την πληρωμή προνοιακών επιδομάτων μέσω χρεωστικών καρτών.

Εντός του 2024 θα προχωρήσουν ψηφιακά μέτρα όπως:

Η αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση των ελέγχων της ΑΑΔΕ, με αξιοποίηση των πλέον σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών και,

Η εισαγωγή κυρώσεων για τη μη-διαβίβαση στοιχείων στο MyDATA, ύστερα από μια εύλογη περίοδο προσαρμογής.

Παράλληλα, προχωρούν:

Η αναμόρφωση των τεκμηρίων διαβίωσης.

Η κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας.

Ο υπερδιπλασιασμός των ελέγχων, που σήμερα ανέρχονται στους 200.000

Μια νέα Οδηγία

Στο μεταξύ αναβαθμίζονται οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις από την ΑΑΔΕ με τη νέα Κοινοτική Οδηγία για τις ψηφιακές πλατφόρμες που ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο και δίνει τη δυνατότητα για στοχευμένους ελέγχους σε πωλήσεις αγαθών και υπηρεσίες που παρέχονται μέσα από το διαδίκτυο.

Η Οδηγία θα ενταχθεί σε νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που θα τεθεί σήμερα σε δημόσια διαβούλευση και με την οποία ορίζονται για πρώτη φορά κανόνες για τις πλατφόρμες με υποχρέωση να διαβιβάζουν στις φορολογικές αρχές τα στοιχεία που συλλέγουν από τους πωλητές ή εκμισθωτές.

Με αυτό τον τρόπο ανοίγει ο δρόμος για τον εντοπισμό «κρυφών» εισοδημάτων από βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων τύπου Airbnb, πωλήσεις προϊόντων σε δελεαστικές τιμές από e - shops που δεν έχουν φυσική υπόσταση, υπηρεσίες από τεχνικά επαγγέλματα (ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, κλπ.) αλλά και μίσθωσης μέσων μεταφοράς (αυτοκινήτων με leasing κλπ.)

Τα βασικά σημεία της Ευρωπαϊκής Οδηγίας προβλέπουν:

-Ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ των φορολογικών αρχών των χωρών - μελών της Ε.Ε.

- Ελέγχους για τον εντοπισμό εισοδημάτων που αποκτώνται μέσω των ψηφιακών πλατφορμών, που δραστηριοποιούνται σε τομείς, όπως μισθώσεις ακινήτων και μέσων μεταφοράς, παροχή προσωπικών υπηρεσιών, πώληση αγαθών κ.ά.

- Δυνατότητα διενέργειας κοινών ελέγχων από μικτά συνεργεία αποτελούμενα από ελεγκτές δύο κρατών-μελών.

- Υποχρέωση από τις πλατφόρμες να συλλέγουν στοιχεία από τους πωλητές ή εκμισθωτές που τις αξιολογούν και διαβίβαση αυτών στις φορολογικές αρχές.

- Οι πλατφόρμες θα πρέπει να διαβιβάζουν τα στοιχεία (ονοματεπώνυμο - επωνυμία, ΑΦΜ, διεύθυνση, αριθμός τραπεζικού λογαριασμού κ.ά.) του πωλητή, το ύψος του εισοδήματος που απέκτησε ο πωλητής, τις προμήθειες που κατέβαλε κ.ά. στην φορολογική αρχή όπου έχει την έδρα του ο πωλητής.

- Αν πρόκειται για μισθώσεις ακινήτων, διαβιβάζονται επιπλέον οι ημέρες που διήρκησαν αυτές, οι υπηρεσίες που παρασχέθηκαν και η διεύθυνση του ακινήτου. Με βάση τα στοιχεία αυτά θα μπορούν να γίνονται διασταυρώσεις των εισοδημάτων που δήλωσαν οι πωλητές με εκείνα που καταγράφηκαν στις πλατφόρμες. Η καταγραφή των στοιχείων θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2024.

Γιώργος Αλεξάκης

φοροδιαφυγήΕΛΛΑΔΑΥΠΟΙΚ