ΙΝΕ-ΓΣΕΕ: Το 52% των εργαζομένων δουλεύει υπερωρίες-Η έμφυλη διάσταση

Μία ενδιαφέρουσα έρευνα για την ποιότητα της εργασίας στη χώρα μας και ειδικά τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, δημοσιοποίησε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Εργαζόμενοι απαντούν σε ερωτήματα για την υπερεργασία, τη νυχτερινή εργασία, τη δυνατότητα ολιγόωρης άδειας στη βάρδια για διευθέτηση προσωπικών θεμάτων, την τηλεργασία, τη δυνατότητα να να ορίσουν τις ημέρες των ρεπό τους, κλπ.

Σκοπός της δεύτερης έρευνας είναι να διερευνηθούν διαστάσεις της ποιότητας της εργασίας, όπως το φυσικό της περιβάλλον, η ένταση της εργασίας,

η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η εργασιακή επισφάλεια κ.ά. βάσει των ίδιων των ατομικών εμπειριών και των απόψεων των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα.

Το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ επισημαίνει πως: «Η εργασία κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου θολώνει τα όρια μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής. Στο σύνολο του δείγματος το 25% δήλωσε ότι εργάστηκε στον ελεύθερο χρόνο του για να ανταποκριθεί στις εργασιακές απαιτήσεις».

Τα σημαντικότερα σημεία της έρευνας έχουν ως εξής:

Διευθέτηση του χρόνου εργασίας: 52% εργάζεται επιπλέον ώρες της σύμβασης

Μια σημαντική διάσταση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας είναι η υπερεργασία. Παρατηρούμε ότι το 52% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργάζεται επιπλέον ώρες από αυτές που ορίζει η σύμβαση εργασίας του. Το 15% δήλωσε πως εργάζεται επιπλέον μία έως 2 ώρες και το 14% επιπλέον 3 έως 5 ώρες την εβδομάδα. Μικρότερο (8%) είναι το ποσοστό εκείνων που δήλωσαν πως η εβδομαδιαία εργασία τους υπερέβαινε τις 6 με 8 ώρες, ενώ το 5% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργαζόταν επιπλέον 8 έως 10 ώρες την εβδομάδα και το 9% πάνω από 10 ώρες.

Εξετάζοντας την ημερήσια συχνότητα εργασίας πλέον του 10ώρου, το 30% του δείγματος δήλωσε πως αυτό συνέβαινε πάνω από 2 φορές τον μήνα, το 11% μία φορά τον μήνα, ενώ το 58% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η ημερήσια εργασία του μέσα στον μήνα δεν ξεπερνούσε ποτέ τις 10 ώρες.

Σχετικά με την πολύ σημαντική διάσταση της ποιότητας της εργασίας που αφορά την αμοιβή της υπερεργασίας, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες (49%) δήλωσαν ότι δεν αμείβονταν για τις επιπλέον ώρες εργασίας τους, ενώ το 16% λάμβανε μόνο ένα μέρος από την προβλεπόμενη επιπλέον αμοιβή. Δηλαδή το 65% των εργαζομένων δήλωσε είτε ότι δεν αμείβεται καθόλου είτε ότι αμείβεται μερικώς για την υπερεργασία του. Τη συνολική αμοιβή των επιπλέον ωρών εργασίας τους λάμβανε μόνο το 34% των ερωτώμενων του δείγματος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εργασιακές συνθήκες και τα τεχνολογικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του εργασιακού περιβάλλοντος στην Ελλάδα έχουν τα ευρήματα για την τηλεργασία. Το 84% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν εργαζόταν με τηλεργασία, ενώ από το 16% του δείγματος που απάντησε θετικά στο σχετικό ερώτημα το 44% εργαζόταν με τηλεργασία κάποιες φορές τον μήνα, το 38% ορισμένες φορές την εβδομάδα και το 16% καθημερινά.

Το 56% των εργαζομένων δουλεύει τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο το μήνα

Αναφορικά με την εργασία τα Σαββατοκύριακα, εντυπωσιάζουν τα ευρήματα που αποτυπώνουν ότι το 41% των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι εργαζόταν πάνω από 2 Σαββατοκύριακα τον μήνα και το 15% μία φορά τον μήνα. Δηλαδή το 56% των εργαζομένων δήλωσε ότι εργάζεται τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα.

Εξετάζοντας τη συχνότητα της νυχτερινής εργασίας, το 82% του δείγματος δήλωσε ότι δεν εργαζόταν νύχτα. Αντίθετα, το 3% δήλωσε ότι εργαζόταν νύχτα μία φορά τον μήνα, ενώ το 15% πάνω από 2 φορές τον μήνα. Συνδυαστικά οι απαντήσεις στα ερωτήματα αποκαλύπτουν την έκταση μορφών εργασίας με άτυπα ωράρια, που δημιουργούν στρεσογόνες εργασιακές συνθήκες με σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωματική υγεία των εργαζομένων, καθώς και στην οικογενειακή τους κατάσταση. Παρατηρούμε ότι περίπου 2 στους 3 εργαζομένους εργάζονται τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο και περίπου ένας στους 5 εργάζεται νύχτα τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.

Σχετικά με την απροειδοποίητη αλλαγή βάρδιας, το 38% του συνόλου του δείγματος δήλωσε ότι δεν εργαζόταν με βάρδιες, ενώ το 53% δήλωσε πως δεν γινόταν ποτέ αλλαγή βάρδιας χωρίς προειδοποίηση ή πως αυτό συνέβαινε πολύ σπάνια. Συχνή ή πολύ συχνή απροειδοποίητη αλλαγή βάρδιας δήλωσε το 9% των ερωτηθέντων.

25% των εργαζομένων εργάζεται τον ελεύθερο χρόνο του για την εργασία του

Ένα επίσης σημαντικό εύρημα για την ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος στη χώρα μας και για τις επιπτώσεις της εργασίας στην ισορροπία μεταξύ ελεύθερου και εργάσιμου χρόνου προκύπτει και από τις απαντήσεις των εργαζομένων που αφορούν τη συχνότητα με την οποία πρέπει να εργαστούν στον ελεύθερο χρόνο τους προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας τους. Έτσι, παρατηρούμε ότι το 25%, δηλαδή 1 στους 4, των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι αναγκαζόταν να εργαστεί συχνά ή πολύ συχνά στον ελεύθερο χρόνο του για να ανταποκριθεί στις εργασιακές απαιτήσεις, ενώ το 75% δήλωσε πως η ενασχόληση με εργασιακά θέματα στον ελεύθερο χρόνο του ήταν σπάνια ή δεν υφίστατο.

Όσον αφορά τη δυνατότητα των εργαζομένων να πάρουν άδεια μερικών ωρών στη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας για τη διευθέτηση προσωπικών ή οικογενειακών θεμάτων, το 42% του συνόλου των ερωτηθέντων δήλωσε ότι μπορούσε πάντα ή τις περισσότερες φορές να πάρει μια τέτοιου είδους άδεια, το 45% ότι μπορούσε ελάχιστες φορές ή μόνο σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης, ενώ το 13% απάντησε αρνητικά.

Παράλληλα, το 52% των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι είχε τη δυνατότητα να ορίσει τις ημέρες των ρεπό και των αδειών του, ενώ αυτή τη δυνατότητα σε μέτριο βαθμό είχε το 26% και σε μικρό βαθμό το 13%. To 8% απάντησε ότι δεν είχε τη δυνατότητα να ορίσει τις ημέρες των αδειών και των ρεπό του.

Η έμφυλη διάσταση στην εργασία

Εξετάζοντας την έμφυλη διάσταση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, παρατηρούμε ότι το 63% των γυναικών του δείγματος δήλωσε ότι δεν εργαζόταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβασή του, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες ήταν 38%. Από τους άνδρες και τις γυναίκες που δήλωσαν πως οι ώρες εργασίας τους εβδομαδιαίως υπερέβαιναν τις προβλεπόμενες από τη σύμβαση εργασίας τους, το 16% των ανδρών και το 15% των γυναικών εργάζονταν επιπλέον μία με 2 ώρες, το 17% των ανδρών και το 10% των γυναικών εργάζονταν επιπλέον από 3 έως 5 ώρες, το 11% των ανδρών και το 4% των γυναικών από 6 έως 8 ώρες, το 6% των ανδρών και το 2% των γυναικών από 8 έως 10 ώρες, ενώ το 12% των ανδρών και το 5% των γυναικών πάνω από 10 ώρες.

Παράλληλα, το 50% των ανδρών και το 70% των γυναικών δήλωσαν πως καμία μέρα μέσα στον μήνα η εργασία τους δεν υπερέβαινε τις 10 ώρες. Ότι η εργασία τους υπερέβαινε τις 10 ώρες μία φορά τον μήνα δήλωσαν το 13% των ανδρών και το 10% των γυναικών, ενώ ότι τις υπερέβαινε πάνω από 2 φορές τον μήνα δήλωσαν το 36% των ανδρών και το 20% των γυναικών.

Αξιοσημείωτο είναι ότι από όσους δήλωσαν πως εργάζονταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβασή τους, σχεδόν οι μισοί και από τα δύο φύλα (48% των ανδρών και 50% των γυναικών) δεν λάμβαναν καμία επιπλέον αμοιβή. Το 18% των ανδρών και το 13% των γυναικών δήλωσαν ότι πληρώνονταν μόνο για ένα μέρος της επιπλέον εργασίας τους, ενώ το 33% των ανδρών και το 37% των γυναικών δήλωσαν ότι πληρώνονταν για το σύνολο των επιπλέον ωρών εργασίας τους.

Όσον αφορά την εφαρμογή τεχνολογιών τηλεργασίας, παρατηρούμε (Διάγραμμα 15) ότι μόνο το 18% των ανδρών και το 14% των γυναικών δήλωσαν πως η εργασία τους περιλάβανε τηλεργασία. Από τους ερωτώμενους που απάντησαν θετικά στο παραπάνω ερώτημα, το 13% των ανδρών και το 23% των γυναικών εργάζονταν με τηλεργασία σε καθημερινή βάση, το 40% των ανδρών και το 35% των γυναικών κάποιες φορές την εβδομάδα και το 47% των ανδρών και το 36% των γυναικών κάποιες φορές τον μήνα.

Παράλληλα, το 43% των ανδρών και το 39% των γυναικών του δείγματος εργάζονταν πάνω από δύο φορές τον μήνα τα Σαββατοκύριακα, ενώ μία φορά τον μήνα εργάζονταν το 14% των ανδρών και το 16% των γυναικών. Τα ποσοστά ανδρών και γυναικών που δήλωσαν πως δεν εργάζονταν ποτέ τα Σαββατοκύριακα ήταν 42% και 44% αντίστοιχα.

Υψηλά είναι τα ποσοστά των ερωτηθέντων (78% των ανδρών και 88% των γυναικών) που δήλωσαν ότι δεν εργάζονταν νύχτα. Ωστόσο, από εκείνους που δήλωσαν ότι εργάζονταν νύχτα, το 4% των ανδρών και το 3% των γυναικών είχαν νυχτερινή βάρδια μία φορά τον μήνα, ενώ το 17% των ανδρών και το 10% των γυναικών πάνω από 2 φορές τον μήνα.

Εξετάζοντας τη συχνότητα των απροειδοποίητων αλλαγών στις βάρδιες εργασίας, το 40% των γυναικών του δείγματος και το 36% των ανδρών δήλωσαν ότι δεν εργάζονταν με βάρδιες, ενώ περίπου το 53% τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών απάντησε πως οι βάρδιες δεν άλλαζαν ποτέ δίχως προειδοποίηση ή πως κάτι τέτοιο συνέβαινε σπάνια. Συχνή ή πολύ συχνή απροειδοποίητη αλλαγή στις βάρδιες δήλωσε το 10% των ανδρών και το 7% των γυναικών του δείγματος.

Στο ερώτημα κατά πόσο οι εργαζόμενοι του δείγματος αναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να ανταποκριθούν στις εργασιακές απαιτήσεις/υποχρεώσεις τους, το 71% των ανδρών και το 80% των γυναικών απάντησαν πως κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε ποτέ ή συνέβαινε σπάνια. Αντίθετα, το 29% των ανδρών και το 20% των γυναικών δήλωσαν ότι η ενασχόλησή τους με εργασιακά θέματα στον ελεύθερο χρόνο τους ήταν συχνή ή πολύ συχνή.

Στο ερώτημα αναφορικά με την ευκολία των εργαζομένων να πάρουν άδεια μερικών ωρών στη διάρκεια της εργάσιμης μέρας για να διευθετήσουν προσωπικά ή οικογενειακά θέματα παρατηρούμε ότι θετική ήταν η απάντηση του 45% των ανδρών και του 39% των γυναικών. Ωστόσο, το 43% των ανδρών και το 50% των γυναικών δήλωσαν ότι άδεια θα μπορούσαν να πάρουν ελάχιστες φορές ή μόνο σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης, ενώ ένα αξιοσημείωτο ποσοστό (12% και για τα δύο φύλα) δήλωσε ότι δεν θα του δινόταν ποτέ τέτοιου είδους άδεια.

Ευελιξία στον ορισμό των ρεπό και των αδειών δήλωσαν το 52% των ανδρών και το 51% των γυναικών του δείγματος. Το 24% των ανδρών και το 27% των γυναικών απάντησαν πως μπορούσαν να ορίσουν τις άδειες και τα ρεπό τους σε μέτριο βαθμό, ενώ το 14% των ανδρών και το 13% των γυναικών δήλωσαν πως κάτι τέτοιο συνέβαινε σε μικρό βαθμό. Από το σύνολο των ερωτηθέντων το 8% των ανδρών και το 9% των γυναικών απάντησαν πως δεν είχαν τη δυνατότητα να ορίσουν τις ημέρες των αδειών και των ρεπό τους.

Οι συνθήκες εργασίας ανά ηλικιακή ομάδα

Εξετάζοντας τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας ανά ηλικιακή ομάδα, παρατηρούμε ότι στην ηλικιακή ομάδα 17-34 ετών το 61% δήλωσε πως εβδομαδιαίως δεν εργαζόταν επιπλέον ώρες από αυτές όπου όριζε η σύμβαση εργασίας του, ενώ αντίστοιχη απάντηση έδωσαν το 44% των ερωτηθέντων ηλικίας 35-54 ετών και το 39% ηλικίας άνω των 55 ετών.

Το 19% της ηλικιακής ομάδας άνω των 55 ετών δήλωσε ότι εργαζόταν μία με 2 ώρες επιπλέον την εβδομάδα, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τις ηλικιακές ομάδες 17-35 ετών και 35-54 ετών ήταν 14% και 15%. Παράλληλα, 3 με 5 ώρες επιπλέον την εβδομάδα εργάζονταν την περίοδο της έρευνας το 15% του δείγματος ηλικίας 35-54 ετών, το 16% ηλικίας άνω των 55 ετών και το 11% των νέων ηλικίας 17-34 ετών. Τα ποσοστά όσων υπερέβαιναν κατά 6 έως 8 ώρες την εβδομάδα το συμβατικό τους ωράριο ήταν 4% για την ηλικιακή ομάδα 17-34 ετών, 10% για την ηλικιακή ομάδα 35-54 ετών και 9% για τους άνω των 55 ετών. Πάνω από 10 ώρες από αυτές που ορίζονταν από την εργασιακή σύμβασή τους εργαζόταν το 5% των νέων 17-35 ετών, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τις ηλικιακές ομάδες 35-54 ετών και άνω των 55 ετών ήταν 10% και 12%.

Ανά επίπεδο εκπαίδευσης

Εξετάζοντας το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε συνάρτηση με το εκπαιδευτικό επίπεδο των εργαζομένων, παρατηρούμε ότι, αν και ένα υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων από όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης δήλωσε πως δεν εργαζόταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση εργασίας τους, εντούτοις υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ τους.

Πιο συγκεκριμένα, το 66% εκείνων που είχαν εκπαίδευση έως και το γυμνάσιο, το 55% των αποφοίτων λυκείου, το 40% με τεχνική εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, το 47% με πτυχίο από ΑΕΙ/ΤΕΙ και το 30% με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο δήλωσαν πως δεν εργάζονταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση εργασίας τους. Ωστόσο, μεταξύ εκείνων που είχαν εκπαίδευση έως και το γυμνάσιο και εκείνων που είχαν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σημειώνεται μια απόκλιση 36 ποσοστιαίων μονάδων· με άλλα λόγια, για τους εργαζομένους με υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο η υπερεργασία φαίνεται να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της εργασιακής τους κατάστασης.

Ανά επίπεδο εισοδήματος

Εξετάζοντας το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε συνάρτηση με το επίπεδο εισοδήματος των εργαζόμενων, παρατηρούμε μια κατάσταση ανάλογη με αυτήν την οποία αναλύσαμε στις προηγούμενες ενότητες. Δηλαδή, αν και ένα υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων από όλα τα επίπεδα εισοδήματος δήλωσε πως δεν εργαζόταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση εργασίας του, εντούτοις υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ τους.

Πιο συγκεκριμένα, το 53% εκείνων που είχαν εισοδήματα έως 7.000 ευρώ, το 50% όσων είχαν εισοδήματα 7.001-16.000 ευρώ, το 38% εκείνων με εισοδήματα 16.001-30.000 ευρώ και το 37% εκείνων με εισοδήματα πάνω από 30.000 ευρώ δήλωσαν πως δεν εργάζονταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση εργασίας τους. Ωστόσο, μεταξύ όσων είχαν εισοδήματα έως 7.000 ευρώ και εκείνων που είχαν πάνω από 30.000 ευρώ σημειώνεται μια απόκλιση 16 ποσοστιαίων μονάδων· με άλλα λόγια, για τους εργαζομένους με υψηλότερα εισοδήματα η υπερεργασία φαίνεται να αποτελεί μια εργασιακή συνήθεια.

Ανά κλάδο

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αξιολόγηση της διευθέτησης του εργασιακού χρόνου έχει η διερεύνηση του κλάδου δραστηριότητας όπου απασχολούνταν οι ερωτώμενοι, καθώς συσχετίζει την ποιότητα της εργασίας με τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του αναπτυξιακού υποδείγματος της χώρας μας.

Στο ερώτημα «Πόσες ώρες περίπου την εβδομάδα εργάζεστε επιπλέον από αυτές που ορίζει η σύμβασή σας;» (Διάγραμμα 56) απάντησαν θετικά, με διακυμάνσεις ως προς το κλαδικό ποσοστό τους, το 48% όσων εργάζονταν στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, το 50% εκείνων που απασχολούνταν την περίοδο της έρευνας σε δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης καθώς και στη μεταποίηση, το 70% εκείνων που απασχολούνταν στις κατασκευές, το 44% των απασχολουμένων στην ενημέρωση και επικοινωνία καθώς και στις δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα.

Οι κλάδοι με το υψηλότερο ποσοστό υπερεργασίας, πάνω από 10 ώρες την εβδομάδα, όπως δήλωσαν οι ερωτώμενοι, είναι οι ακόλουθοι: δραστηριότητες παροχής καταλύματος (16%), μεταφορές και αποθήκευση (11%), ενημέρωση και επικοινωνία καθώς και μεταποίηση (8%), χονδρικό και λιανικό εμπόριο καθώς και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων (7%) και επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (5%).

Ανά μέγεθος επιχειρήσεων (αριθμός απασχολουμένων)

Εξετάζοντας το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε συνάρτηση με το μέγεθος των επιχειρήσεων, με βάση τον αριθμό των απασχολουμένων, παρατηρούμε ότι το 60% εκείνων που εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 1 έως 9 άτομα, το 48% όσων εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 10 έως 49 άτομα, το 42% όσων εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 50 έως 250 άτομα και το 34% όσων απασχολούνταν σε επιχειρήσεις άνω των 250 ατόμων δήλωσαν πως δεν εργάζονταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση εργασίας τους.

Ωστόσο, μεταξύ εκείνων που εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 1 έως 9 άτομα και άνω των 250 ατόμων σημειώνεται μια απόκλιση 26 ποσοστιαίων μονάδων· με άλλα λόγια, για τους εργαζομένους που απασχολούνταν σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις η υπερεργασία αποτελούσε εργασιακή συνήθεια. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από το εύρημα ότι πάνω από 6 ώρες επιπλέον την εβδομάδα εργάζονταν το 15% των απασχολουμένων σε επιχειρήσεις από 1 έως 9 άτομα, το 22% των απασχολουμένων σε επιχειρήσεις από 10 έως 49 άτομα, το 25% των απασχολουμένων σε επιχειρήσεις από 50 έως 250 άτομα και το 32% των απασχολουμένων σε επιχειρήσεις άνω των 250 ατόμων.

#ΙΝΕΓΣΕΕ #52%_ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ #ΥΠΕΡΩΡΙΑ #Σαββατοκύριακα