Η πολιτική και οικονομική «νάρκη» της ενεργειακής ακρίβειας-Ο κυβερνητικός σχεδιασμός

Καμπανάκι κινδύνου κρούουν επιχειρηματίες του κλάδου εστίασης, εκφράζοντας τη διαμαρτυρία τους για τους υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος.

Με κεντρικό σύνθημα «το ρεύμα μάς σκοτώνει» διοργανώθηκε κινητοποίηση στην Πάτρα από τον Σύλλογο Καταστηματαρχών Εστίασης και Αναψυχής Αχαΐας (ΣΚΕΑΝΑ), του οποίου μέλη συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Γεωργίου, ενώ καφέ, μπαρ και εστιατόρια έκλεισαν στις 6 το απόγευμα τους διακόπτες του ρεύματος σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ο Εμπορικός Σύλλογος Πάτρας συμμετείχε στη δράση

και κάλεσε τα μέλη του να κλείσουν τα φώτα των καταστημάτων τους. «Το σκοτάδι που θα απλωθεί να είναι ενδεικτικό των σκοτεινών καιρών που μας έχουν επιβάλει» αναφέρει και απαιτεί, άμεσα, δραστικά μέτρα στήριξης, με έλεγχο των τιμών ενέργειας, μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα, συντελεστών ΦΠΑ και ενίσχυση επιχειρήσεων λόγω των απωλειών του καρναβαλιού.

Αντίστοιχη κινητοποίηση έγινε και στην πλατεία 23ης Μαρτίου στην Καλαμάτα, έπειτα από κάλεσμα που απηύθυναν σε κοινή συνέντευξη Τύπου ο Σύλλογος Καταστημάτων Εστίασης και Αναψυχής Καλαμάτας, ο Εμπορικός Σύλλογος Καλαμάτας και η Ομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Μεσσηνίας.

Όπως ανέφεραν εκπρόσωποί τους οι εξωφρενικοί λογαριασμοί ρεύματος καθιστούν μη βιώσιμες τις επιχειρήσεις αφού κανένας επαγγελματίας δεν μπορεί να εξοφλήσει αυτά τα ποσά, καθώς όπως επισημάνθηκε, οι επιχειρήσεις έχουν ήδη πληγεί από τα μέτρα της πανδημίας και έχουν ήδη πτώση τζίρου 40 και 50%.

Μάλιστα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Γιώργου Καββαθά, προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ) και προέδρου της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), στο εννεάμηνο του 2021 οι απώλειες στον κλάδο ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ ενώ στους μήνες που ακολούθησαν εξαιτίας της πτώσης της επισκεψιμότητας, μεσοσταθμικά οι απώλειες ξεπέρασαν το 50% στα έσοδα των επιχειρήσεων. Ουσιαστικά οι απώλειες στον κλάδο ξεπερνούν τα 4 δισ. ευρώ από την έναρξη της πανδημίας.

Δυσαρέσκεια για την ακρίβεια

Στο μεταξύ την απογοήτευση των πολιτών για τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στο πρωτοφανές κύμα ακρίβειας καταγράφει το δεύτερο μέρος της δημοσκόπησης της Marc για λογαριασμό του Ant1. Το 82,5% των συμμετεχόντων στη δημοσκόπηση χαρακτηρίζει ανεπαρκή τα μέτρα για την ακρίβεια. Μόλις το 14,4% έχει διαφορετική γνώμη και τα κρίνει επαρκή. Επιπλέον το 58% των πολιτών πιστεύει πως θα μπορούσαν να δοθούν περισσότερα, ενώ μόλις το 31,9% πως έχουν δοθεί τόσα όσα αντέχει ο προϋπολογισμός.

Με πολύ μικρή διαφορά, το 49,% των πολιτών εκτιμά πως τα μέτρα για την ακρίβεια έχουν τη σωστή κατεύθυνση, ενώ το 47,5% αναφέρει ότι είναι στη λάθος. Σχετικά με την ενεργειακή κρίση, το 75,2% επισημαίνει ότι δεν είναι κάτι περιστασιακό και θα διαρκέσει περισσότερο.

Επιπλέον η αύξηση στις τιμές του ρεύματος προβληματίζει το 55% και ακολουθεί αύξηση στα αγαθά, τρόφιμα και είδη σούπερ μάρκετ με 52,2%. Καύσιμα αλλά και πετρέλαιο θέρμανσης είναι στις επόμενες θέσεις με 40,8% και 37,4% αντίστοιχα.

Την ίδια στιγμή οι πολίτες δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι τόσο στα οικονομικά του νοικοκυριού τους, όσο και στην οικονομία της Ελλάδας. Συγκεκριμένα το 48,3% πιστεύει πως τα οικονομικά τους θα χειρότερα και το 51,3% πιστεύει πως το ίδιο θα ισχύσει και για την οικονομία της χώρας. Θετική εξέλιξη μέσα στο 2022, βλέπει το 58% των πολιτών όσον αφορά την πορεία της πανδημίας.

Νέα μέτρα και ανησυχία

Στο φόντο αυτό εφάπαξ επίδομα στους οικονομικά ασθενέστερους σχεδιάζει η κυβέρνηση πριν το Πάσχα σε συνάρτηση με την εξέλιξη του πληθωρισμού και των εσόδων του προϋπολογισμού, όπως είπε την Τετάρτη υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. «Ο πληθωρισμός πλήττει το διαθέσιμο εισόδημα του πολίτη και επηρεάζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Ό,τι και να κάνουμε δε μπορούμε να καλύψουμε πλήρως τα προβλήματα που έχουν και θα έχουν το επόμενο διάστημα τα νοικοκυριά», είπε, μιλώντας στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ και προσέθεσε ότι «ο προϋπολογισμός θα κρίνει αν θα βοηθήσουμε τα ευάλωτα νοικοκυριά με δώρο Πάσχα».

Ο υπουργός σημείωσε, επίσης, ότι η Ελλάδα έχει πληθωρισμό στο 3%, που είναι από τους χαμηλότερους πληθωρισμούς στην Ευρώπη.

«Πιστεύουμε ότι το πρόβλημα είναι παροδικό, αλλά κρατάει περισσότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις και έχει μεγαλύτερη ένταση», ανέφερε και επεσήμανε ότι ισχύει ακόμα η εκτίμηση για αποκλιμάκωση το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Επίσης, είπε ότι αν το πρόβλημα εξακολουθήσει και το δεύτερο εξάμηνο θα είναι ηπιότερο.

Για τα περαιτέρω μέτρα στήριξης και ελάφρυνσης των νοικοκυριών ο υπουργός τόνισε ότι μειώθηκε σημαντικά ο ΕΝΦΙΑ και μέχρι το 2023 θα έχει καταργηθεί για όλους η εισφορά αλληλεγγύης. Για τις επιχειρήσεις, από την άλλη, έκλεισε το παράθυρο για νέο κούρεμα στην επιστρεπτέα προκαταβολή.

«Θα πρέπει να έχουμε στην άκρη κάποιους πόρους για δυσμενή σενάρια», είπε χαρακτηριστικά. Τέλος, ανέφερε ότι τα έσοδα του Φεβρουαρίου ήταν αρκετά αυξημένα. Ουσιαστικά ήδη δρομολογείται μια νέα στοχευμένη ενίσχυση των ευάλωτων πάντα βέβαια με το δημοσιονομικό "φόβο". «Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Να δώσουμε από αυτά που μπορεί να παράξει η οικονομία» τόνισε πριν λίγες μέρες σε δημοσιογραφικό πηγαδάκι κορυφαίος αξιωματούχος κι όλα δείχνουν ότι πάμε σε ένα μοντέλο ανάλογο με αυτό του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν καταβλήθηκε έκτακτη ενίσχυση σε χαμηλοσυνταξιούχους και δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Αν και είναι πρόωρο να υπολογίσει κανείς το ύψος αυτής της ενίσχυσης, δύσκολα μπορεί το κονδύλι να πέσει κάτω από 200 εκατ. Ευρώ, έτσι ώστε όντως να στηρίξει τα εν λόγω νοικοκυριά.

Πάντως στο φόντο και των δημοσκοπήσεων προβληματίζει το ενδεχόμενο οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος να «καταβροχθίσουν» το διαθέσιμο χώρο για παρεμβάσεις αλλά και τους πόρους του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης.

Υπενθυμίζεται ότι το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης είχε πέρσι περί το 1 δις ευρώ έσοδα από τις δημοπρασίες ρύπων κι έτσι μπόρεσε να συνεισφέρει τα μέγιστα στην επιδότηση των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος από το Σεπτέμβριο ως το Δεκέμβριο. Βέβαια με τις τωρινές εκτιμήσεις για τους ρύπου που δείχνουν τιμές στα 90- 100 ευρώ, τα έσοδα από τις δημοπρασίες υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσουν το 1,5 - 1,7 δις ευρώ, χωρίς να αποκλείεται να φτάσουν στα 2 δις ευρώ. Με δεδομένο ότι το 74,90% αυτών των εσόδων θα πάνε στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, ο «κουμπαράς» για τις επιδοτήσεις θα έχει 1,125- 1,5 δις ευρώ, αλλά για να καλύψει- όπως όλα δείχνουν- όλη τη χρονιά. Ήδη, οι επιδοτήσεις Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου απαίτησαν συνολικά περί τα 750 εκ ευρώ.

Κριτική Αντιπολίτευσης

«Το διεθνές πρόβλημα στην αγορά ενέργειας δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για τη ρυθμιστική και ελεγκτική ολιγωρία στο εσωτερικό της χώρας», είπε χτες Στο Κόκκινο και στον Νίκο Ξυδάκη, ο καθηγητής θεμάτων ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, Νικόλαος Φαραντούρης. «Η κυβέρνηση αγνόησε όλες τις προειδοποιήσεις και τις προτάσεις που κατέθεσαν εγκαίρως, από το καλοκαίρι ήδη, οι επιστημονικοί φορείς, η βιομηχανία, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τα υπόλοιπα κόμματα, για λήψη ρυθμιστικών μέτρων, διενέργεια ελέγχων και επιβολή προστίμων στην αγορά της ενέργειας, και δυστυχώς συνεχίζει να μιλά για προσωρινότητα της ακρίβειας. Το φαινόμενο δεν θα είναι παροδικό και σίγουρα θα συνεχίσουμε να βλέπουμε υψηλούς λογαριασμούς έως το τέλος του έτους που θα θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την κοινωνική συνοχή.

Πριν από το καλοκαίρι του 2021, καταγράφονταν τάσεις κλιμάκωσης των διεθνών τιμών ενέργειας που οφείλονταν στην ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης και στην προσπάθεια της παγκόσμιας οικονομίας να ανακάμψει, μετά την πανδημία. Το πρόβλημα οξύνεται από την άρνηση των γερμανικών αρχών να αδειοδοτήσουν μέσα στο φθινόπωρο τον αγωγό φυσικού αέρα North Stream 2. Ο συγκεκριμένος αγωγός μεταφέρει υποθαλάσσια, φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία, παρακάμπτοντας τις χώρες της βαλτικής και την Ουκρανία, με αποτέλεσμα να αποτελέσει σημείο γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς οδηγεί την Ευρώπη σε μεγαλύτερη ενεργειακή και οικονομική εξάρτηση.

Από τον Σεπτέμβρη – Οκτώβρη ήδη, από την έναρξη αυτής της θύελλας την οποία γνωρίζαμε ότι έρχεται, η κυβέρνηση έπρεπε να λάβει δέσμη μέτρων, όχι επιδοματικού χαρακτήρα και με οριζόντιες επιδοτήσεις -οι οποίες δεν πιάνουν και τόπο-, αλλά μέσω ρύθμισης και ελέγχου της αγοράς. Η κυβέρνηση αντί να έχει προτεραιότητες την μείωση του ΕΝΦΙΑ και την κατάργηση του φόρου σε γονικές παροχές μεγάλων περιουσιών, έπρεπε να δώσει έμφαση στη στήριξη του εισοδήματος του καταναλωτή, λαμβάνοντας γενναία μέτρα για την ανάσχεση της ακρίβειας. Η προσπάθεια που επιχειρούν τις τελευταίες δυο εβδομάδες η Επιτροπή Ανταγωνισμού για ζητήματα καρτέλ και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, προκειμένου να διερευνήσουν ενδεχόμενες στρεβλώσεις και ατέλειες στην αγορά ενέργειας, έπρεπε να είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Έπρεπε πρώτα να χαρτογραφηθεί η αγορά και στη συνέχεια να ελεγχθεί και όπου διαπίστωνε νόθευση και πρακτικές αισχροκέρδειας, να πέσει πέλεκυς.

Το οξύμωρο είναι ότι ενώ είμαστε πρωταθλητές στην ακρίβεια, προχωράμε σε περαιτέρω αποκρατικοποίηση της ΔΕΗ. Αυτό σημαίνει ότι χάνουμε ένα πολύτιμο εργαλείο ρυθμιστικής παρέμβασης στην αγορά προς όφελος της κοινωνίας. Αν η ΔΕΗ μπορούσε με κατάλληλες τιμολογιακές ενέργειες να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα, είναι βέβαιο ότι θα ακολουθούσαν και οι υπόλοιποι πάροχοι, για να μη χάσουν μερίδιο της αγοράς. Επίσης η Ελλάδα όφειλε να είναι πιο προσεκτική στις διαπραγματεύσεις της. Η εξάμηνη διαπραγμάτευση της ΔΕΠΑ με την Gazprom απέτυχε. Και εν συνεχεία η χριστουγεννιάτικη επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Σότσι κατέληξε σε φιάσκο. Αντίθετα οδήγησαν στη ζοφερή πραγματικότητα να προμηθευόμαστε το ρωσικό φυσικό αέριο σε τιμή κατά 30% ακριβότερη σε σχέση με τη γειτονική Βουλγαρία. Η ενέργεια είναι ένα άθλημα διεπιστημονικό στο οποίο τα εμπορικά, διεθνή, πολιτικά οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα συνυπάρχουν. Δεν μπορείς να έχεις ενεργειακή ασφάλεια με ενεργειακή φτώχεια. Δεν μπορείς να έχεις ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού χωρίς διορατική διαπραγμάτευση και καλή γεωπολιτική τοποθέτηση».

Γιώργος Αλεξάκης

ακρίβειαΕνέργειαΚυβέρνησηΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ