Η Ελλάδα έχασε €3,178 δισ. έσοδα από ΦΠΑ το 2020

Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχασαν περίπου 93 δισ. ευρώ από έσοδα από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) το 2020, σύμφωνα με την Έκθεση του 2022 για το έλλειμμα ΦΠΑ (Vat Gap) που δημοσίευσε σήμερα (8/12) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην Ελλάδα είχε «χασούρα» 3,178 δισ. ευρώ το 2020.

Αν και εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά υψηλό, το «κενό ΦΠΑ» -η εκτιμώμενη διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εσόδων στα κράτη μέλη

της ΕΕ και των εσόδων που πράγματι εισπράχθηκαν- μειώθηκε κατά περίπου 31 δισεκατομμύρια ευρώ σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2019.

Αυτή η αύξηση στη συμμόρφωση με τον ΦΠΑ μπορεί να εξηγηθεί σε κάποιο βαθμό από την επίδραση των μέτρων κρατικής στήριξης που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, τα οποία εξαρτώνταν από την πληρωμή φόρων. Ωστόσο, το χάσμα ΦΠΑ παραμένει σαφώς σημαντικό πρόβλημα, σε μια εποχή που οι κυβερνήσεις χρειάζονται βιώσιμα έσοδα για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της σημερινής οικονομικής αβεβαιότητας.

Το 2020, η Ρουμανία κατέγραψε το υψηλότερο εθνικό χάσμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ με το 35,7% των εσόδων από τον ΦΠΑ να λείπει το 2020, ακολουθούμενη από τη Μάλτα (24,1%) και την Ιταλία (20,8%). Τα μικρότερα κενά παρατηρήθηκαν στη Φινλανδία (1,3%), στην Εσθονία (1,8%) και στη Σουηδία (2,0%). Σε απόλυτες τιμές, τα υψηλότερα κενά συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ καταγράφηκαν στην Ιταλία (26,2 δισ. ευρώ) και στη Γαλλία (14 δισ. ευρώ).

Σε ολόκληρη την ΕΕ, η απόλυτη μεταβολή από έτος σε έτος στο χάσμα ΦΠΑ ήταν 2 ποσοστιαίες μονάδες. Συνολικά, το μερίδιο του ελλείμματος ΦΠΑ μειώθηκε σε 20 κράτη μέλη. Οι πιο σημαντικές μειώσεις στο χάσμα ΦΠΑ σημειώθηκαν στην Ουγγαρία, τη Γερμανία και την Ολλανδία (μεταξύ -4,7 και -4,1 ποσοστιαίες μονάδες σε αυτές τις τρεις χώρες). Εκτός από τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες, η Ισπανία και η Λετονία κατάφεραν να περιορίσουν την απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ σε λιγότερο από το 5% του οφειλόμενου ΦΠΑ. Από την άλλη πλευρά, οι μεγαλύτερες αυξήσεις στο χάσμα ΦΠΑ παρατηρήθηκαν στην Κροατία (+6,0 ποσοστιαίες μονάδες) και στην Κύπρο (+5,0 ποσοστιαίες μονάδες).

Για την Ελλάδα το 2020, το έλλειμμα ΦΠΑ μειώθηκε κατά 3,7 ποσοστιαίες μονάδες στο 19,7 τοις εκατό του VTTL. Στο επόμενο έτος, το έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί ακόμη πιο γρήγορα (κατά 5,7 ποσοστιαίες μονάδες).

Το 2020, το ΑΕΠ στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 9% σε πραγματικούς όρους, κάτι που προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό λόγω της μείωσης των αφίξεων τουριστών. Καθώς το μερίδιο των τουριστικών υπηρεσιών στο ελληνικό ΑΕΠ είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην ΕΕ, η δομή των δαπανών άλλαξε σημαντικά, με αποτέλεσμα να είναι κατά 2 π.μ. χαμηλότερη η συμβολή των υπηρεσιών στο ΑΕΠ το 2020.

Τα έσοδα από τον ΦΠΑ και η υποχρέωση ΦΠΑ αυξάνονταν σταδιακά τα χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας. Στο την ίδια περίοδο, μεταξύ 2016 και 2019, η απόσταση μεταξύ των δύο στενεύει και ο Φ.Π.Α.

Το έλλειμμα ΦΠΑ μειώθηκε με μέσο ρυθμό 0,5 π.μ. ετησίως. Το 2019, το έλλειμμα ΦΠΑ στην ΕΕ27 ανήλθαν σε 124 δισεκατομμύρια ευρώ σε ονομαστικούς όρους και 11 τοις εκατό εκφρασμένο ως ποσοστό το VTTL.

Το 2020, το χάσμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ ανήλθε σε 93 δισεκατομμύρια ευρώ και στο 9,1 τοις εκατό του VTTL.

Σε σύγκριση με το 2019, μειώθηκε κατά περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες του VTTL και 31 δισεκατομμύρια ευρώ παρά πιθανή υπερεκτίμηση του μεγέθους του λόγω της ανεπαρκούς συμπερίληψης καθυστερημένων πληρωμών στον αναβαλλόμενο ΦΠΑ έσοδα. Συνολικά, μεταξύ 2016 και 2020, το χάσμα στην ΕΕ των 27 μειώθηκε κατά 31 δισεκατομμύρια ευρώ και 3,3 π.μ. του VTTL.

Στα περισσότερα κράτη μέλη, η απόλυτη αλλαγή από έτος σε έτος στο χάσμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ ήταν κάτω από 2 π.μ. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη, οι εκτιμώμενες αλλαγές στο χάσμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ ήταν σχετικά μεγάλες, γεγονός που οδήγησε σε σημαντική αλλαγή σε σύγκριση με άλλες χώρες.

Το χάσμα αυξήθηκε από έτος σε έτος μόνο σε έξι κράτη μέλη – Κροατία, Κύπρος, Ιρλανδία, Ρουμανία, Αυστρία και Βέλγιο. Η μεγαλύτερη αύξηση του χάσματος παρατηρήθηκε για την Κροατία (αύξηση κατά 6 π.μ.). Αυτή η μεγάλη αύξηση του κενού συμμόρφωσης στον ΦΠΑ για την Κροατία ακολούθησε μεγάλη μείωση το 2019 περίπου 6,5 π.μ. σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει κάποια ανακρίβεια στα υποκείμενα στοιχεία για το 2019.

Οι πιο σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν στην Ουγγαρία (4,7 π.μ.), τη Γερμανία (4,2 π.μ.), την Ολλανδία (4,1 pp) και Ελλάδα (3,7 pp). Τέτοιες θετικές αλλαγές στη συμμόρφωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας που προκαλείται η ύφεση μπορεί να προκλήθηκε εν μέρει από τα μέτρα στήριξης, τα οποία εξαρτώνται από αυτά την καταβολή φόρων και τη μείωση της συχνότητας των πτωχεύσεων. Ή οι θετικές αλλαγές μπορεί να είναι εν μέρει λόγω αλλαγών στη δομή της κατανάλωσης και των μειώσεων του σχετικού μεριδίου της συνολικής υποχρέωσης ΦΠΑ που δημιουργούνται από «επικίνδυνους τομείς» και τη μείωση της ταμειακής οικονομίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Οι εκτιμήσεις για τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών το 2020 κυμαίνονταν από 3 έως 15 τοις εκατό του VTTL (19 κράτη μέλη). Τα μικρότερα κενά συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ παρατηρήθηκαν στη Φινλανδία (1.3 τοις εκατό), την Εσθονία (1,8 τοις εκατό) και τη Σουηδία (2 τοις εκατό). Στην απέναντι πλευρά ήταν η Ρουμανία (35,7 τοις εκατό) και τη Μάλτα (24,1 τοις εκατό). Σε ονομαστικούς όρους, τα μεγαλύτερα κενά καταγράφηκαν στην Ιταλία (ευρώ 26,2 δισ. ευρώ), η Γαλλία (14 δισ. ευρώ) και η Γερμανία (11,1 δισ. ευρώ).

Το χάσμα ήταν 6,9%, το οποίο ήταν χαμηλότερο από τον αριθμητικό μέσο όρο – ο τελευταίος επηρεάστηκε από τα πολύ υψηλά κενά στα λιγότερο συμμορφούμενα συστήματα ΦΠΑ.

ΦΠΑVAT GapΕυρωπαική Επιτροπή