Γερμανία: Η αναθεώρηση του δημοσιονομικού δόγματος «αλλάζει» την Ευρώπη

Μετά το πέρας των εκλογών οι εξελίξεις στη Γερμανία τρέχουν γρηγορότερα από ό,τι αρχικά αναμενόταν, με τα κόμματα των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών να ανακοινώνουν την Τρίτη (4/3) επίτευξη συμφωνίας για πακέτο 500 δισ. που αφορά την αναβάθμιση της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας και επενδύσεις στις υποδομές.

Συγκεκριμένα, το αποτέλεσμα της 23ης Φεβρουαρίου δημιούργησε νέα δεδομένα στο γερμανικό πολιτικό τοπίο, με τα κόμματα των CDU/CSU και SPD

να αναμένεται να αναλάβουν τα ηνία της πρώτης οικονομίας της Ευρώπης. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των εκπροσώπων τρέχουν μόλις λίγες μέρες κι όμως ανακοινώθηκε κιόλας η επίτευξη μίας γιγαντιαίας συμφωνίας μεταξύ CDU και SPD: Η εισαγωγή νέων δημοσιονομικών εργαλείων, τόσο για την αναβάθμιση της αποτρεπτικής ικανότητας της Γερμανίας όσο και για τις υποδομές, με παράλληλη προσαρμογή του φρένου χρέους και του αυστηρού δημοσιονομικού πλαισίου. Με αυτές τις αλλαγές η Γερμανία σκοπεύει να εξασφαλίσει πρόσθετα 500 δισ. μέσω δανεισμού για άμυνα και υποδομές.

Τι αλλάζει

Όπως αναφέρει το γερμανικό ARD, το φρένο χρέους που προβλέπεται στο γερμανικό Σύνταγμα (Grundgesetz) περιορίζει τη δυνατότητα δανεισμού της γερμανικής κεντρικής κυβέρνησης καθώς και την αντίστοιχη δυνατότητα των κρατιδίων, με το σκεπτικό να μη κληρονομήσουν οι επόμενες γενιές κάποιο υπέρογκο δημόσιο χρέος. Πλέον, λόγω της νέας κατάστασης στις Ευρωατλαντικές σχέσεις και τις εξελίξεις στο Ουκρανικό, η Γερμανία προχωρά στην προσαρμογή αυτής της ρύθμισης. Με βάση τα πρώτα πλάνα, η Γερμανία θα έχει την ευελιξία να δανειστεί αρκετά μεγαλύτερα ποσά για επενδύσεις στην άμυνα και τις υποδομές.

Μεσοπρόθεσμα, ο δανεισμός αυτός αναμένεται χρηματοδοτηθεί από την οικονομική ανάπτυξη, η οποία θα αναμένεται να προκύψει μέσω μιας «ένεσης» τόνωσης με τη μορφή ενός πακέτου δημόσιων επενδύσεων.

Για το σκοπό αυτό, πρόκειται να ληφθούν δάνεια συνολικού ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα διοχετευθούν σε ένα ειδικό ταμείο. Τα χρήματα πρόκειται να διατεθούν γρήγορα και να καταβληθούν σε διάστημα δέκα ετών. Για να διασφαλιστεί ότι αυτό μπορεί να παρακάμψει το φρένο του χρέους, το ειδικό ταμείο αναμένεται να εδραιωθεί στο γερμανικό σύνταγμα και να εξαιρεθεί από τον κανόνα του χρέους.

Υπενθυμίζεται ότι το ειδικό ταμείο των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, που είχε εισάγει η κυβέρνηση Σολτς το 2022, έχει εξαντληθεί σχεδόν πλήρως. Ωστόσο είναι σαφές ότι ο γερμανικός στρατός χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση, πέρα των αρχικών σχεδιασμών, μετά τη ρωσοαμερικανική συνεννόηση που αφήνει έκθεση όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και την Ευρώπη συνολικά.

Μεγάλο το κόστος για Φρίντριχ Μερτς

Ο Φρίντριχ Μερτς απέρριπτε προεκλογικά το ενδεχόμενο μεταρρύθμισης του φρένου χρέους και επέμενε ότι η αναβάθμιση της αποτρεπτικής ικανότητας της Γερμανίας θα διασφαλιζόταν με περικοπή δημόσιων δαπανών. Ωστόσο αναμενόταν ευρέως από πολιτικούς αναλυτές στη Γερμανία ότι ο Μερτς θα χρειαστεί να προσαρμόσει τη στάση του και λόγω των απαιτήσεων των εν δυνάμει κυβερνητικών του εταίρων αλλά και λόγω της νέας πραγματικότητας των Ευρωατλαντικών σχέσεων και των εξελίξεων γύρω από το Ουκρανικό. Παρόλα αυτά προκάλεσε μεγάλη έκπληξη η ταχύτητα με την οποία ο Μερτς αναδίπλωσε την προεκλογική του δέσμευση. Ωστόσο η αλλαγή της στάσης του δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη καθώς τα κρατίδια του ομόσπονδου κράτους, τράπεζες και εμπορικά-βιομηχναικά επιμελητήρια πίεζαν για μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού πλαισίου.

Πλέον, ο Μερτς προωθεί γοργά τη ρύθμιση. Κι αυτό γιατί χρειάζεται πλειοψηφία 2/3. Τη δεδομένη στιγμή, η νέα Βουλή δεν έχει ξεκινήσει τις εργασίες της, καθώς δεν έχει ακόμη ορκιστεί. Προς το παρόν η κοινοβουλευτική διαδικασία γίνεται από την Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές του 2021. Σε αυτήν CDU, SPD και Πράσινοι κατέχουν πλειοψηφία 2/3, όχι όμως στη νέα Βουλή όπου ρυθμιστικός παράγοντας έχει γίνει το αριστερό κόμμα die Linke. Το κόμμα τάσσεται μεν υπέρ της χαλάρωσης του «φρένου» όχι όμως για αύξηση αμυντικών δαπανών. Συνεπώς, ο Μερτς τρέχει να προλάβει τα εγκαίνια της νέας Βουλής για να αποφύγει την εξάρτησή του από την Αριστερά. Οι Πράσινοι δεν έχουν μεν ακόμη δώσει σαφή απάντηση αν θα στηρίξουν την πρωτοβουλία αυτή του Μερτς, ωστόσο εκτιμάται ότι στο τέλος θα συνεναίσουν.

Η ευρωπαϊκή διάσταση

Ως γνωστόν, η δημοσιονομική αρχιτεκτονική της Ευρώπης Ένωσης είναι σε μεγάλο βαθμό γερμανικό δημιούργημα. Συνεπώς, οι τελευταίες κινήσεις των Γερμανών αναμένεται να φέρουν αλλαγές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η Ευρώπη Ένωση καλείται να βρει νέα δημοσιονομικά εργαλεία ώστε να αναβαθμίσει την αποτρεπτική της ικανότητα κατά της ρωσικής επιθετικότητας από τη στιγμή που ο Τραμπ φαίνεται να έχει γυρίσει οριστικά την πλάτη στην Ευρωατλαντική Συμμαχία. Ήδη από τη διεξαγωγή της Συνόδου του Συμβουλίου Ασφαλείας του Μονάχου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τάχθηκε υπέρ της εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από το Σύμφωνο Σταθερότητας (ΣΣΑ).

Την Τρίτη (4/3), τα σχέδια της Κομισιόν εξειδικεύτηκαν με την παρουσίαση των 5 σημείων της Φον ντερ Λάιεν που προβλέπουν 800 δισ. για την ευρωπαϊκή άμυνα. Ξεχωριστά, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα προτείνει την επέκταση της εντολής της ώστε να συμπεριλάβει έργα που προορίζονται για στρατιωτική χρήση.

Οι τελευταίες γερμανικές κινήσεις έρχονται μάλλον σε ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές ως προς τις αμυντικές δαπάνες, ωστόσο υπάρχουν ακόμη ανοιχτά ερωτήματα ως προς τα κονδύλια για τις υποδομές, τα οποία μένει να διευκρινιστούν στην πορεία, υπογραμμίζει η γερμανική εφημερίδα FAZ. Όσον αφορά την άμυνα, η Γερμανία δεν αναμένεται να εμποδίσει την χαλάρωση του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου (ΣΑΑ), ώστε να αναβαθμιστούν και τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Σημειώνεται πώς μία χαλάρωση τέτοιου είδους δεν ήταν δυνατόν να προκύψει υπό την κυβέρνηση Σολτς καθώς ο φιλελεύθερος Υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ επέμενε στην αυστηρή δημοσιονομική πολιτική παρά τις αυξημένες ανάγκες για αναβάθμιση της αποτρεπτικής ικανότητας της Ευρώπης.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να διευκρινιστεί ότι στη Γερμανία δεν υπάρχει προς το παρόν η συζήτηση για κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό με την μορφή Eurobonds. Σε κάθε περίπτωση πάντως η περισσότερη "ελευθερία" εντός της Γερμανίας αναμένεται να φέρει μεγαλύτερη "ελευθερία" και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Η απόφαση να αλλάξει τόσο δραστικά το λεγόμενο φρένο χρέους της χώρας σε λίγες μόνο εβδομάδες χαρακτηρίζεται από όλα τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ ως μια πιο ριζοσπαστική κίνηση, έστω κι αν το «μπαζούκα» προορίζεται κυρίως για υποδομές και Άμυνα. Δυστυχώς, το κοινωνικό κράτος δεν είναι αυτή την ώρα προτεραιότητα, αλλά η ευελιξία της Γερμανίας, μπορεί να φέρει μία γενικότερη ευελιξία, έστω με το... μανδύα της Άμυνας.

Μία ελληνική δικαίωση

Τέλος, σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη κίνηση τόσο από πλευράς Γερμανίας όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά αποτελεί μάλλον μία δικαίωση για την Ελλάδα, η οποία χρόνια επέμενε στην εξαίρεση των δαπανών για την άμυνα από το Σύμφωνο Σταθερότητας λόγω της κατάστασης στα ελληνοτουρκικά. Συνεπώς, η χθεσινή (4/3) τάυτιση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με την πρωτοβουλία της προέδρου της Κομισιόν, αναφορικά με το πλάνο της για την ευρωπαϊκή άμυνα, δεν προκαλεί καμία έκπληξη.

Γιώργος Ραυτόπουλος

#ΕΚΛΟΓΕΣ_ΓΕΡΜΑΝΙΑ #Συνασπισμός #αμυντικές_δαπάνες #ΦΡΕΝΟ_ΧΡΕΟΥΣ #Γερμανία #Ευρωπαϊκή_Ενωση #Μερτς #Φον_ντερ_Λάιεν