Φυσικό αέριο «με δελτίο»: Νέο πεδίο αντιπαράθεσης Βορρά- Νότου

Σε ένα νέο κύκλο αντιπαράθεσης μεταξύ των κρατών μελών του Ευρωπαϊκού Βορρά και του Ευρωπαϊκού Νότου εκτιμάται ότι θα μπει η ΕΕ με αφορμή την κυοφορούμενη πρόταση της Κομισιόν για ποσοστώσεις μείωσης στην κατανάλωση φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, με βάση αναφορές και στον τύπο αλλά και διακινούμενες πληροφορίες, σήμερα, η Κομισιόν στο πλαίσιο της προσπάθειας για ενεργειακή θωράκιση της ΕΕ, θα καταθέσει πρόταση για περικοπές στη χρήση φυσικού αερίου από τα κράτη μέλη.

Στόχος της Κομισιόν είναι να περιορίσει τη χρήση του φυσικού αερίου κατά 60 δισ. κ.μ.

ενόψει του επερχόμενου χειμώνα και με αυτόν τον τρόπο να απομειώσει τη δυνατότητα παρέμβασης της Μόσχας στη διαμόρφωση των τιμών.

Μάλιστα η Κομισιόν στην πρότασή της αναμένεται να εντάξει ειδική ρύθμιση που θα της δίνει δυνατότητα να ενεργοποιεί, με δεσμευτικό τρόπο, συγκεκριμένες ποσοστώσεις μείωσης των καταναλώσεων ανά κράτος μέλος, ώστε να καταστεί πιο αποτελεσματική η όλη προσπάθεια. Μια τυχόν τέτοια απόφαση εφόσον ληφθεί, καθώς βέβαια, θα περάσει και από το Συμβούλιο Υπουργών, που θα συνεδριάσει στις 26 Ιουλίου, θα μεταβιβάζει στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, μια αρμοδιότητα που ανήκει σήμερα στα κράτη μέλη. Και βέβαια θα απαιτήσει την διαμόρφωση ενός νέου Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με το νέο θεσμικό πλαίσιο έτσι ώστε οι περικοπές κατανάλωσης καυσίμου σε όλα τα κράτη-μέλη να έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα.

Να σημειωθεί ότι μέσα από την επιλογή για διαμόρφωση πλαισίου περικοπών μέσα από Κανονισμό του Συμβουλίου μπορεί να παρακαμφθεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επίσης η έγκριση ενός τέτοιου Κανονισμού μπορεί να γίνει με ενισχυμένη πλειοψηφία, χωρίς την απειλή βέτο από κάποια χώρα.

Για να γίνει όμως η ενεργοποίησή του Κανονισμού θα πρέπει να κηρυχθεί Κατάσταση Επιφυλακής (Επίπεδο Συναγερμού 2) από την Κομισιόν, κάτι που γίνεται εφόσον κριθεί ότι υπάρχει σοβαρή διαταραχή του εφοδιασμού της Ευρώπης, μετά από σχετικό αίτημα τουλάχιστον δύο κρατών-μελών.

Οι αντιδράσεις

Μια τέτοια πρόταση πάντως, εκτιμάται, ότι θα φέρει τις χώρες του Νότου απέναντι στο Βορρά, που σημειωτέον έχει στο παρελθόν αντιδράσει στις ιδέες κρατών μελών όπως η Ελλάδα, η Γαλλία και η Ιταλία για σχέδιο κοινής προμήθειας φυσικού αερίου, παρεμβάσεων στη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος αλλά και συνολικών αλλαγών στις αγορές ενέργειας της ΕΕ. Τώρα μια πρόταση για “φυσικό αέριο με το δελτίο” εκτιμάται ότι έχει στόχο την εξομοίωση του Βορρά, που λόγω βιομηχανίας έχει μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, με το Νότο, όπου δεν υφίσταται τέτοιο ζήτημα καθώς υπάρχουν οι εναλλακτικές του Νότιου Διαδρόμου ή των πηγών τροφοδοσίας με LNG.

Το πλεονέκτημα της Ελλάδας

Χαρακτηριστική η αναφορά κορυφαίου παράγοντα του οικονομικού επιτελείου που σε συνομιλια με δημοσιογράφους τόνιζε ότι η Ελλάδα έχει μικρότερη χρήση αερίου στη βιομηχανία. “‘Εχουμε μικρότερη βιομηχανία από τις βόρειες χώρες αλλά και μικρότερη έκθεση σε αέριο γιατί δεν είχε προλάβει να μπει, λόγω πυκνοτητας δικτύου, σε χρήση. Έχουμε μεγαλύτερη ευχέρεια προσαρμογης και στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για θέρμανση επίσης” ανέφερε, εστιάζοντας ωστόσο στην μεγάλη εξάρτηση της χώρας ως προς την ηλεκτροπαραγωγή από το φυσικό αέριο. Εκεί είναι άλλωστε όπου “πονάει” ο Ευρωπαϊκός Νότος, κάτι που αναμένεται να αναδειχθεί με αφορμή την πρόταση της Κομισιόν ως παράπλευρο αίτημα για δομική παρέμβαση σε σχέση με τις προμήθειες αερίου. Δεν είναι τυχαία η αποκλιμάκωση των τιμών σήμερα στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, όπου λόγω μελτεμιών υπάρχει μείωση κατά 9,2% της τιμής στην Αγορά της Επόμενης Μέρας, στα 269,88 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με συμμετοχή των ΑΠΕ στο εθνικό μίγμα στο 40%, αλλά και του φυσικού αέρίου στο 42%.

Εξοικονόμηση

Πάντως η Κομσιόν στην πρότασή της αναμένεται να καταθέσει έν συνολικό σχέδιο για εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων αλλά και ιδέες για εθελοντικές μειώσεις στη χρήση αερίου.

“Η άμεση δράση θα μπορούσε να μειώσει τον αντίκτυπο μιας ξαφνικής διακοπής του εφοδιασμού κατά το ένα τρίτο, επισημαίνει η Κομισιόν σε έγγραφο που δημοσίευσε πριν λίγες μέρες το Bloomberg και που όπως αναφέρεται υπόκειται ακόμη σε αλλαγές πριν από την τελική του έγκριση στις 20 Ιουλίου. “Ανεξάρτητα από μια βραχυπρόθεσμη διαταραχή, η έγκαιρη κοινή δράση σε επίπεδο ΕΕ σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της διαδικασίας πλήρωσης των αποθηκών θα μειώσει την ανάγκη για πιθανή και πιο επώδυνη μείωση της ζήτησης αργότερα τον χειμώνα, σε περίπτωση διακοπής των ροών από τη Ρωσία, προσθέτει το δημοσίευμα του διεθνούς πρακτορείου.

Όπως τονίζεται, το μεγάλο στοίχημα βέβαια για την Ένωση είναι να διασφαλίσει ότι θα υπάρχουν επαρκή αποθέματα φυσικού αερίου για τον χειμώνα, οπότε και κορυφώνεται η ζήτηση για θέρμανση. Πάντως, οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι σε περίπτωση πλήρους διακοπής από τον Ιούλιο, η αποθήκευση θα μπορούσε να κυμανθεί μόλις σε 65% έως 71% στις αρχές Νοεμβρίου, σημαντικά χαμηλότερα από τον στόχο του 80%, σύμφωνα με το έγγραφο.

Αν η στρόφιγγα κλείσει αργότερα, για παράδειγμα τον Οκτώβριο, ο κίνδυνος να «ξεμείνει» η Ευρώπη από αέριο είναι μικρότερος, ενώ θα υπήρχε και το χρονικό περιθώριο να αναληφθούν δράσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Όπως αναφέρει το έγγραφο της Κομισιόν που επικαλείται το Bloomberg, οι συνολικές ροές από τη Ρωσία είναι τώρα λιγότερες από το 30% του μέσου όρου από το 2016 έως το 2021.

Τι προτείνει η Κομισιόν

“Η κατάσταση του φυσικού αερίου στην ΕΕ βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή”, σημειώνεται στο έγγραφο και υπογραμμίζεται ότι “όλοι μπορούν να εξοικονομήσουν αέριο, ακόμη και αν ανήκουν σε προστατευόμενους τομείς, όπως τα νοικοκυριά ή τα κτίρια που διαχειρίζονται δημόσιες αρχές, οι βιομηχανίες που έχουν δυνατότητες αλλαγής καυσίμου και, ανάλογα με το εθνικό πλαίσιο, αλλά και ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας”.

Στο φόντο αυτό, το πακέτο των μέτρων που αναμένεται να προτείνει η Κομισιόν στα κράτη - μέλη περιλαμβάνει τις εξής δράσεις:

- αλλαγή καυσίμου, τόσο στις βιομηχανίες όσο και στην παραγωγή ενέργειας, για την προληπτική εξοικονόμηση φυσικού αερίου.

- μέτρα στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των πλειστηριασμών ή των διαγωνισμών, όπου οι κυβερνήσεις δίνουν κίνητρα για μείωση της κατανάλωσης από μεγάλους χρήστες, κυρίως βιομηχανίες.

- ενημερωτικές εκστρατείες για τη μείωση της θέρμανσης και της ψύξης, καθώς και υποχρεωτικά όρια κατά τη διάρκεια ενός επιπέδου συναγερμού κρίσης.

Γιώργος Αλεξάκης

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟΕΕΣΧΕΔΙΟΕνέργεια