Είναι η 4ήμερη εργασία το μέλλον;-Τα υπέρ και τα κατά

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία στη Γερμανία για το μοντέλο της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας. Ποια είναι όμως τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματά της;

Στην τετραήμερη εβδομάδα γίνεται διάκριση μεταξύ δύο μοντέλων. Στο πρώτο οι 40 ώρες μιας εργάσιμης εβδομάδας κατανέμονται σε τέσσερις ημέρες αντί σε πέντε, που σημαίνει τέσσερις ημέρες των 10 εργασιακών ωρών. Αυτό το μοντέλο έχει εισαχθεί στο Βέλγιο, για παράδειγμα. Εδώ οι εργαζόμενοι μπορούν να αποφασίσουν αν θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους τέσσερις ημέρες

Το δεύτερο μοντέλο φαίνεται λίγο πιο διαφορετικό και ακολουθεί την αρχή 100-80-100, δηλαδή: το 100% της εργασίας στο 80% χρόνου για το 100% των αποδοχών. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη περάσει από δοκιμαστικές φάσεις για την τετραήμερη εβδομάδα τα τελευταία χρόνια. Η Ισλανδία, για παράδειγμα, δοκίμασε μεταξύ 2015 και 2019 πόσο αποτελεσματική θα ήταν μια μειωμένη εβδομάδα εργασίας με τον ίδιο μισθό. Η Ισπανία θα ξεκινήσει επίσης μια δοκιμαστική φάση με μικρές και μεσαίες εταιρείες αυτήν την άνοιξη. Ποια είναι όμως τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μιας τετραήμερης εβδομάδας;

Οι εργαζόμενοι αρρωσταίνουν λιγότερο συχνά

Τα πορίσματα των προηγούμενων πιλοτικών δοκιμών, όπως αναφέρει στο ρεπορτάζ της η Deutsche Welle, δείχνουν θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα ευρήματα βρετανικής μελέτης που δημοσιεύθηκε το 2023 οι εργαζόμενοι ήταν λιγότερο αγχωμένοι και είχαν μικρότερο κίνδυνο ψυχικών ασθενειών όπως επαγγελματική εξουθένωση. Το άγχος, η κόπωση και τα προβλήματα ύπνου μειώθηκαν επίσης κατά την περίοδο της μελέτης. Στη δοκιμή συμμετείχαν 61 εταιρείες με περίπου 2.900 εργαζόμενους. Η πλειονότητα των εργαζόμενων δήλωσε ότι ήθελε να συνεχίσει μόνιμα την τετραήμερη εβδομάδα. Ειδικότερα η αυξημένη ευημερία των εργαζομένων είναι λόγος για την απόφαση αυτή.

Ταυτόχρονα οι εργαζόμενοι παίρνουν λιγότερο συχνά αναρρωτική άδεια. Σύμφωνα με την εργασιακή ψυχολόγο Χάνα Σάντε από το Ινστιτούτο Εργασιακής Έρευνας Leibniz, ο επαρκής χρόνος για χαλάρωση και το λιγότερο άγχος είναι οι λόγοι για τους οποίους οι εργαζόμενοι είναι λιγότερο πιθανό να αρρωστήσουν. Σύμφωνα με την Σάντε αυτό είναι επίσης σημαντικό για το ερώτημα πώς μπορεί να χρηματοδοτηθεί η τετραήμερη εβδομάδα. Διότι πρέπει επίσης να αναλογιστεί κανείς πόσο υψηλά θα ήταν τα έξοδα, αν εξακολουθούσαν να υπάρχουν υψηλά επίπεδα αναρρωτικής άδειας και πολλές ψυχικές ασθένειες στην εταιρεία.

Αν και είναι κυρίως οι εργαζόμενοι που θέλουν μια τετραήμερη εβδομάδα, οι εταιρείες μπορούν επίσης να επωφεληθούν. «Κάθε εταιρεία έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εάν προσφέρει τετραήμερη εβδομάδα», λέει η Σάντε. Ωστόσο, δεν είναι το μοντέλο με τον ίδιο αριθμό ωρών που κάνει τις εταιρείες ελκυστικές, αλλά η πραγματική μείωση των ωρών. «Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να ανεχτούν άλλα πράγματα για αυτό».

Η παραγωγικότητα δεν είναι μετρήσιμη

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μπερντ Φιτσενμπέργκερ, ένα μειονέκτημα του μοντέλου θα μπορούσε να είναι η πραγματική αύξηση των ωρών εργασίας. Πρέπει να γίνουν περισσότερα σε λιγότερο χρόνο - κάτι που θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε περισσότερο άγχος. Με το μοντέλο των τεσσάρων ημερών στο Βέλγιο, για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να εργάζονται 40 ώρες την εβδομάδα, κατανεμημένες σε μόλις τέσσερις ημέρες. Εναλλακτικά, μπορούν επίσης να μειώσουν τον αριθμό των ωρών τους - σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, θα έπαιρναν και μικρότερο μισθό. Σκεπτικισμός υπάρχει και για το τετραήμερο από τις τάξεις των επιχειρήσεων. Κατά την άποψη του Χόλγκερ Σέφερ, οικονομολόγου στο Γερμανικό Οικονομικό Ινστιτούτο στην Κολωνία (IW), δεν είναι καθόλου σαφές πώς πρέπει να μετρηθεί η παραγωγικότητα. «Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε με βεβαιότητα πώς έχει αναπτυχθεί η παραγωγικότητα στις εταιρείες», λέει το IW.

Στη Γερμανία, το FDP ειδικότερα ανησυχεί για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. «Λόγω της κατάφωρης έλλειψης ειδικευμένων εργαζομένων, η πρόταση για τετραήμερη εβδομάδα είναι ακατανόητη», δήλωσε ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του FDP, Κρίστιαν Ντιρ σε εφημερίδες του ομίλου Funke. Η μείωση των ωρών εργασίας δεν θα ενίσχυε την ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας, αλλά θα την έβλαπτε. «Γίνεται πρόκληση σε τομείς στους οποίους οι υπηρεσίες πχ. για ανθρώπους που δεν μπορουν μόνοι τους να φροντίσουν τους εαυτούς τους, πρέπει να παρέχονται εδώ και τώρα σε καθορισμένες ώρες», εξηγεί ο Φιτσενμπέργκερ. Στη νοσηλευτική, στις υπηρεσίες ασφαλείας ή στις εταιρείες μεταφορών, το μοντέλο τετραήμερης εγασίας είναι πιο δύσκολο να εφαρμοστεί από ό,τι σε άλλους τομείς. «Εάν εφαρμόζαμε έναν άκαμπτο κανονισμό που επηρεάζει όλους τους τομείς με τον ίδιο τρόπο, θα μπορούσε να επηρεάσει την ανταγωνιστικότητα».