Δεκτές τέσσερις στις πέντε αιτήσεις ασύλου στη χώρα

Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που καταγράφονται από την ΥπΥΤ και ζητούν άσυλο στην Ελλάδα, έχουν προσφυγική ιδιότητα και λαμβάνουν διεθνή προστασία σε α΄ βαθμό, σύμφωνα με την ανάλυση των κυριότερων εξελίξεων και τάσεων στη διαδικασία ασύλου για το έτος 2024.

Η ανάλυση που έγινε από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) βασίζεται στα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύονται μηνιαία από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου,

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, η Υπηρεσία Ασύλου και η ΥπΥΤ, ως αρμόδιες αρχές παραλαβής αιτήσεων ασύλου, κατέγραψαν συνολικά 73.688 αιτούσες/ούντες άσυλο το περασμένο έτος, σημειώνοντας σταθερή αύξηση σε σχέση με 64.084 το 2023 και 37.362 το 2022. Στις κυριότερες χώρες καταγωγής των αιτουσών/ούντων άσυλο συγκαταλέγονται η Συρία και το Αφγανιστάν, για τους πολίτες των οποίων η Ελληνική Κυβέρνηση είχε χαρακτηρίσει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» (ΑΤΧ) από το 2021, βάσει εθνικού καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών. Ο κατάλογος ακυρώθηκε τον Μάρτιο του 2025 από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), ως ανεπαρκώς αιτιολογημένος.

Η Υπηρεσία Ασύλου εξέδωσε 77.392 αποφάσεις α΄ βαθμού το περασμένο έτος, εκ των οποίων 50.117 ήταν αποφάσεις επί της ουσίας των αιτήσεων ασύλου, δηλαδή έκριναν αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του καθεστώτος του πρόσφυγα ή της επικουρικής προστασίας. Σχεδόν τα 4/5 των αιτήσεων ασύλου που εξετάστηκαν στην ουσία τους από την Υπηρεσία Ασύλου έγιναν δεκτές, με το γενικό ποσοστό αναγνώρισης σε α΄ βαθμό να φτάνει το 79%, από 76,6% το 2023 και 62,3% το 2022, ενώ η πλειοψηφία των απορριπτικών αποφάσεων λήφθηκαν με την ταχύρρυθμη διαδικασία, σχεδόν αποκλειστικά κατ’ εφαρμογή του εθνικού καταλόγου «ασφαλών χωρών καταγωγής».

Ταυτόχρονα, συνεχίστηκε το 2024 η συστηματική, αυθαίρετη χρήση της διαδικασίας συνόρων στις περιπτώσεις των ανθρώπων που υποβάλλουν αίτηση ασύλου εντός των ΚΕΔ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων και ευάλωτων ατόμων, κατά παράβαση της απαγόρευσης εφαρμογής της σε αιτήσεις που δεν υποβάλλονται σε «σύνορα» ή «ζώνες διέλευσης». Η Υπηρεσία Ασύλου εξέδωσε 34.122 αποφάσεις στη διαδικασία συνόρων το 2024, αριθμό υπερτετραπλάσιο των 7.662 που εκδόθηκαν το 2023, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων εκφεύγουν των ορίων του νόμου και έπρεπε να έχουν υπαχθεί στην κανονική διαδικασία. Η συντριπτική πλειοψηφία των αποφάσεων που εκδόθηκαν στη διαδικασία συνόρων ήταν θετικές, διαμορφώνοντας εξαιρετικά υψηλό ποσοστό αναγνώρισης στο 91,4%.

Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία σε β’ βαθμό, το περασμένο έτος, ασκήθηκαν 12.039 προσφυγές στην Αρχή Προσφυγών κατά αποφάσεων της Υπηρεσίας Ασύλου, σε σχέση με 10.973 το 2023. Οι Επιτροπές Προσφυγών εξέδωσαν συνολικά 12.909 αποφάσεις β΄ βαθμού κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Από τα στοιχεία διαμορφώνεται για το περασμένο έτος γενικό ποσοστό αναγνώρισης 10,1% σε β΄ βαθμό, μειωμένο σε σχέση με 14,8% το 2023 και 11,8% το 2022. Ταυτόχρονα, εγείρονται προβληματισμοί για την ποιότητα του β΄ βαθμού της διαδικασίας ασύλου, καθώς πολλές αποφάσεις των Επιτροπών Προσφυγών ακυρώνονται στα διοικητικά δικαστήρια.

Τέλος, επαναλαμβάνουμε ότι απολύτως κρίσιμα στοιχεία για την ορθή αποτύπωση της διαδικασίας ασύλου της χώρας διατίθενται μόνο κατόπιν αιτημάτων στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Επαναφέρουμε, επομένως, το πάγιο αίτημά μας για τακτική δημοσίευση του συνόλου των στατιστικών στοιχείων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, με σκοπό την παροχή πλήρους ενημέρωσης για το σύστημα ασύλου και τεκμηρίωσης της λειτουργίας του.