Ακτοπλοΐα: Το «καμπανάκι» υποβάθμισης και το «στοίχημα» των 4 δισ.

Τον κίνδυνο να υποβαθμιστούν οι προσφερόμενες υπηρεσίες αντιμετωπίζει η ελληνική ακτοπλοΐα, με το βλέμμα στο νέο έτος, στον απόηχο της καταστροφικής επίδρασης της πανδημίας στον τουρισμό. Την ίδια ώρα, κρίνεται αναγκαία η ανανέωση του γερασμένου στόλου και η συμπερίληψη του κλάδου στις χρηματοδοτήσεις τόσο από το Ταμείο Ανάκαμψης όσο και από άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.

Αυτά ήταν τα βασικά συμπεράσματα για την επόμενη ημέρα της ακτοπλοΐας, όπως διατυπώθηκαν, κατά τη σημερινή διαδικτυακή συζήτηση, στο πλαίσιο παρουσίασης έρευνας του ΙΟΒΕ,

για την επιβατηγό ναυτιλία στην Ελλάδα την περίοδο 2016-2020.

Η εικόνα του 2021

Όπως είπε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, κ. Μιχάλης Σακέλλης, «η κατάσταση για το πρώτο πεντάμηνο του 2021 είναι ξεκάθαρη. Δε θα είναι καλύτερο από το αντίστοιχο διάστημα του 2020, καθώς τότε είχαμε 2,5 καλούς μήνες, μέχρι να εμφανιστεί η πανδημία. Ερωτηματικό αποτελεί η καλοκαιρινή περίοδος. Με τα σημερινά δεδομένα, η κίνηση θα είναι βελτιωμένη. Το 2020 ο τουρισμός υποχώρησε σε ποσοστό 80% συγκριτικά με το 2019. Αν φέτος αυτή η μείωση περιοριστεί στο 60% ή στο 50%, θα είναι μία σημαντική εξέλιξη για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες. Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι το 2021 θα είναι μία θετική χρονιά. Τα επόμενα 2-3 χρόνια θα πιάσουμε τα καλά επίπεδα του 2019».

Το «καμπανάκι»

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, για το σύνολο του 2020, η αρνητική επίδραση στα οικονομικά μεγέθη του κλάδου αναμένεται να παραμείνει έντονη δεδομένης της μεγάλης πτώσης του τουρισμού το γ’ τρίμηνο, αλλά και τα νέα περιοριστικά μέτρα λόγω της έξαρσης της πανδημίας το τελευταίο δίμηνο του έτους. Η απώλεια εσόδων αναμένεται να ξεπεράσει τα 300 εκατ. ευρώ, ενώ εκτιμάται ότι τα ζημιογόνα αποτελέσματα των εταιρειών θα υπερβούν τα 120 εκατ. ευρώ.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Σακέλλης επεσήμανε ότι «παρότι τα νησιά μας δε θα έχουν πρόβλημα, είναι ορατός ο κίνδυνος υποβάθμισης των υπηρεσιών. Αυτός ο κίνδυνος συνεπάγεται παλαιότερα και πιο αργά πλοία στις γραμμές μας. Προβλήματα, τα οποία κάναμε πολλούς κόπους να τα ξεπεράσουμε τα προηγούμενα χρόνια».

Το «στοίχημα» της ανανέωσης και οι πόροι

Η έρευνα κατέδειξε ότι ο μέσος όρος ηλικίας του ακτοπλοϊκού στόλου διαμορφώνεται στα 28,1 έτη το 2020, με προοπτική να φτάσει τα 38,1 έτη το 2030. Έτσι, καθίσταται αναγκαία η ανανέωση του στόλου, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Σακέλλη, αποτιμάται στα 4 δισ. ευρώ για τα επόμενα 15 χρόνια. «Η ανανέωση μπορεί να καλυφθεί με ευρωπαϊκά κεφάλαια και χρηματοδοτήσεις, όπως αυτές του Ταμείου Ανάκαμψης. Μπορούμε και πρέπει να είμαστε επιλέξιμοι σε αντίστοιχες δράσεις και προς αυτήν την κατεύθυνση βρισκόμαστε σε συζητήσεις με το υπουργείο Ναυτιλίας», σημείωσε ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ και εκτίμησε ότι μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους θα είναι ξεκάθαρο το «τοπίο» της χρηματοδότησης με ευρωπαϊκά κονδύλια. Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στη μελέτη που διενεργείται σε συνεργασία με το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος, η οποία εστιάζει στην κατάσταση του στόλου και στην ανάγκη ανανέωσής του και εξετάζει τη δημιουργία ενός μηχανισμού χρηματοδότησης των απαιτούμενων επενδύσεων.

Αναδιατάξεις στην αγορά

Σε ερώτημα για πιθανές εξαγορές και συγχωνεύσεις στον κλάδο, ο κ. Σακέλλης τόνισε ότι «πιθανές τέτοιες κινήσεις και η εισδοχή νέων Ευρωπαίων πλοιοκτητών στην αγορά δε θα επηρεάσoυν τις υπηρεσίες. Τα πλοία των ακτοπλοϊκών εταιρειών είναι σχεδιασμένα για να εξυπηρετούν τις ελληνικές γραμμές. Δεν μπορεί κάποιος να τα πάρει και να τα μεταφέρει αλλού. Φυσικά, βασική προϋπόθεση είναι να διατηρηθούν τα ελληνικά πληρώματα».

Βασικά ευρήματα της έρευνας

Συνολικά η συμβολή του κλάδου της επιβατηγού ναυτιλίας, λαμβάνοντας υπόψη και τις ευρύτερες επιδράσεις στην οικονομία των νησιών και το εξαγωγικό εμπόριο μέσω των ακτοπλοϊκών γραμμών εξωτερικού εκτιμάται στο 7,4% του ΑΕΠ το 2019 (€13,6 δισ.). Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά της επιβατηγού ναυτιλίας εκτιμάται σε 332 χιλ. άτομα (8,5% του συνόλου της χώρας) .

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά στις Κυκλάδες (περισσότερο από τα ¾ του ΑΕΠ και 52% της απασχόλησης), στη Ζάκυνθο (70% του ΑΕΠ και 73% της απασχόλησης) και στην Κρήτη (37% του ΑΕΠ και 41% της απασχόλησης).

Η περιβαλλοντική νομοθεσία, η υψηλή φορολογική επιβάρυνση, οι υποβαθμισμένες λιμενικές υποδομές και, όπως αναφέρθηκε, ο υψηλός ηλικιακός μέσος όρος του στόλου είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την ελληνική ακτοπλοΐα.

Μάλιστα, αναφορικά με το κομμάτι της υψηλής φορολόγησης, επισημάνθηκε ότι η επαναφορά του ΦΠΑ στο 24% από την 1/5/2021 θα έχει ως αποτέλεσμα την επιστροφή της χώρας στη 2η υψηλότερη θέση μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, με βάση το ύψος του συντελεστή ΦΠΑ στις μετακινήσεις επιβατών και οχημάτων.

Προτάσεις πολιτικής

Μέτρα για την στήριξη του κλάδου λόγω των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας δεδομένης της ιδιαίτερης σημασίας του κλάδου για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας:

Εφαρμογή του μέτρου για ΦΠΑ στο επίπεδο του 13% για το σύνολο του 2021 στους επιβάτες και επέκτασή του στα ΙΧ οχήματαΑνασχεδιασμός των υποχρεωτικών δρομολογίων και αποζημίωση πλοίων με βάση τα πραγματικά έξοδα για τα υποχρεωτικά δρομολόγια που εκτέλεσαν ή εκτελούν

Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες

Ηλεκτρονικό εισιτήριο και άλλες εφαρμογές μέσω κινητού τηλεφώνου

Βελτίωση των λιμενικών υποδομών

Έργα για την καλύτερη εξυπηρέτηση επιβατών-οχημάτων στα λιμάνια της χώρας με μεγάλη κίνηση που θα συμβάλουν στη μείωση καθυστερήσεωνΠαροχή ενέργειας στα λιμάνια από ανανεώσιμες πηγές και εναλλακτικά καύσιμα (όπως LNG), δημιουργία σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων

Ανάπτυξη εθνικής στρατηγικής και υιοθέτηση μέτρων για την ομαλή προσαρμογή της επιβατηγού ναυτιλίας στους μακροπρόθεσμους περιβαλλοντικούς στόχους, στο πλαίσιο της μετάβασης της ΕΕ προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (net-zero emissions) έως το 2050

Οικονομικές ενισχύσεις για πλοία νέας τεχνολογίαςΟικονομικά κίνητρα για τη χρήση βιοκαυσίμωνΟικονομικές ενισχύσεις για επενδύσεις σε εναλλακτικά καύσιμα (υποδομές, αναβάθμιση στόλου, χρήση εναλλακτικών καυσίμων)

Αναλυτικά η έρευνα του ΙΟΒΕ ΕΔΩ

Γιώργος Γεωργίου

ΝΑΥΤΙΛΙΑΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΚΕΛΛΗΣακτοπλοϊαΑΚΤΟΠΛΟΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣανανέωση στόλουΙΟΒΕΣύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού ΝαυτιλίαςΤαμείο Ανάκαμψηςευρωπαϊκοί πόροιέρευναχρηματοδοτήσεις