«Επιδημία» ενδοοικογενειακής βίας στην Ευρώπη – Σε αυξητική πορεία ο αριθμός των περιστατικών

Τον Φεβρουάριο του 2024, η 23χρονη έγκυος μητέρα Τεοντόρα Μάρτσου πυροβολήθηκε από τον πρώην σύντροφό της σε δρόμο της Ρουμανίας μπροστά στα μάτια της τρίχρονης κόρης της και άλλων παιδιών.

Ο δολοφόνος, ο 49χρονος Ρόμπερτ Λούπου, είχε καταγεγραμμένο ιστορικό κακοποίησης: Η Μάρτσου είχε υποβάλει πολλαπλές καταγγελίες εναντίον του. Πέθανε στο πεζοδρόμιο, μόνη και χωρίς να την ακούσουν, παρ’ όλο που «φώναζε» για το πρόβλημα μάταια επί μήνες.

Η ιστορία της Μάρτσου δεν αποτελεί εξαίρεση – είναι μια βάναυση υπενθύμιση μιας κρίσης που δεν γνωρίζει σύνορα.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η ενδοοικογενειακή βία συνεχίζει να στοιχίζει ζωές και να καταστρέφει το μέλλον. Παρά τις πολυετείς εκστρατείες ευαισθητοποίησης, τις νομοθετικές προσπάθειες και τα κινήματα διαμαρτυρίας, τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η ενδοοικογενειακή βία παραμένει πεισματικά διαδεδομένη – και σε ορισμένες χώρες γίνεται χειρότερη και τα περιστατικά πολύ πιο βάναυσα.
Γερμανία: Ένα ζοφερό ορόσημο

Στη Γερμανία, τα νέα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον Ιούνιο του 2024 από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εγκληματολογικής Αστυνομίας σηματοδοτούν ένα ανησυχητικό υψηλό: 256.276 άνθρωποι έπεσαν θύματα ενδοοικογενειακής βίας πέρυσι, μια αύξηση 6,5% από το 2022. Από αυτούς, το 70,5% ήταν γυναίκες και στις περιπτώσεις βίας μεταξύ συντρόφων, σχεδόν τέσσερα στα πέντε θύματα ήταν γυναίκες. Το πιο ανατριχιαστικό: 155 γυναίκες δολοφονήθηκαν από τους νυν ή πρώην συντρόφους τους το 2023.

Παρά τα ισχυρά νομικά πλαίσια της Γερμανίας, τα δεδομένα σηματοδοτούν συστημική αποτυχία. «Οι αυξανόμενοι αριθμοί σημαίνουν ότι περισσότερες γυναίκες βγαίνουν μπροστά», δήλωσε εκπρόσωπος ενός κέντρου κρίσης με έδρα το Βερολίνο. «Αλλά σημαίνει επίσης ότι δεν σταματάμε τη βία. Απλώς την καταμετρούμε».

Ελλάδα: Υψηλοί αριθμοί, υψηλό διακύβευμα

Στην Ελλάδα, τα στοιχεία της αστυνομίας για το 2023 δείχνουν ότι ο αριθμός των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητος από το 2022 – αλλά εξακολουθεί να είναι διπλάσιος από τον αριθμό που καταγράφηκε το 2020.

Από τις 9.886 γυναίκες που επικοινώνησαν με την αστυνομία, η συντριπτική πλειοψηφία ήταν σε σχέση με τον θύτη τους. Το 59,6% των περιστατικών συνέβησαν στο πλαίσιο ερωτικών σχέσεων, το 29,7% των δραστών ήταν σύζυγοι και το 13,8% ήταν σύντροφοι που έμεναν μαζί.

Στην Ελλάδα σημειώθηκαν επίσης 12 γυναικοκτονίες, οι περισσότερες από τις οποίες διαπράχθηκαν από άνδρα μέλος της οικογένειας. Η ψηφιακή εφαρμογή “panic button” κυκλοφόρησε το 2023 για να βοηθήσει τις γυναίκες να ειδοποιούν διακριτικά την αστυνομία κατά τη διάρκεια βίαιων επεισοδίων.

Το 2024, η εφαρμογή επεκτάθηκε σε εθνικό επίπεδο και άνοιξε και για τα αρσενικά θύματα. Το κατά πόσον οι χρόνοι απόκρισης της αστυνομίας και η παρακολούθηση ανταποκρίνονται στον επείγοντα χαρακτήρα παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.

Πορτογαλία: Αύξηση των κλήσεων για βοήθεια

Στην Πορτογαλία, η ενδοοικογενειακή βία βρίσκεται επίσης σε άνοδο, τουλάχιστον όσον αφορά την ευαισθητοποίηση.

Από το 2021 έως το 2024, ο αριθμός των θυμάτων που ζητούν βοήθεια από την Πορτογαλική Ένωση Υποστήριξης Θυμάτων (APAV) αυξήθηκε κατά 29,3%, φτάνοντας συνολικά τις 43.110 περιπτώσεις. Οι ειδικοί αποδίδουν την αύξηση στη μεγαλύτερη κάλυψη της βίας από τα μέσα ενημέρωσης -ιδιαίτερα του πολέμου και των συγκρούσεων- και στις παρατεταμένες επιπτώσεις των πανδημικών λουκέτων, οι οποίες ενέτειναν τις ενδοοικογενειακές εντάσεις και απομόνωσαν τα θύματα.

«Ο κόσμος έχει πλέον μεγαλύτερη επίγνωση της κακοποίησης», εξηγεί ένας σύμβουλος της APAV. «Αλλά υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι να νιώσουν πλήρως προστατευμένοι».

Ισπανία: Λιγότερες καταγγελίες, περισσότερες καταδίκες

Η Ισπανία παρουσιάζει μια πολύπλοκη εικόνα. Το 2024, 34.684 γυναίκες καταγράφηκαν ως θύματα ενδοοικογενειακής ή έμφυλης βίας – μια μείωση 5,2% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, παραδόξως, ο αριθμός των καταδικασθέντων κακοποιών εκτοξεύτηκε σε 39.056, το υψηλότερο ποσοστό από το 2015.

Οι σχέσεις μεταξύ των θυμάτων και των κακοποιών ήταν ποικίλες: Το 39,9% ήταν σύντροφοι ή πρώην σύντροφοι, το 37,8% ήταν (πρώην) φίλες, το 21,4% ήταν (πρώην) σύζυγοι.

Τα εξειδικευμένα δικαστήρια της Ισπανίας για τη βία λόγω φύλου και τα μακροχρόνια κινήματα υπεράσπισης μπορεί να ευθύνονται για την αύξηση των καταδικαστικών αποφάσεων. Αλλά οι ακτιβιστές προειδοποιούν ότι λιγότερες καταγγελλόμενες υποθέσεις δεν σημαίνουν απαραίτητα λιγότερη βία – απλώς λιγότερες γυναίκες που μιλούν.

Βουλγαρία: Διαμαρτυρία, όχι πρόοδος

Στη Βουλγαρία, η ενδοοικογενειακή βία παραμένει ένα ζήτημα που δεν έχει αναφερθεί επαρκώς και δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς.

Μια υπόθεση του 2023 συγκλόνισε τη χώρα, όταν μια 18χρονη γυναίκα ονόματι Ντέμπορα μαχαιρώθηκε με ξυραφάκι από τον πρώην φίλο της. Επέζησε, αλλά κατέληξε με 400 ράμματα και τα μακριά μαλλιά της ξυρισμένα.

Η υπόθεση προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες και νέες εκκλήσεις για νομοθετική μεταρρύθμιση. Οι νόμοι της Βουλγαρίας αποκλείουν εδώ και καιρό την προστασία των θυμάτων που δεν ζουν με τον θύτη τους και δώδεκα από τις περιφέρειες της χώρας δεν διαθέτουν κανένα καταφύγιο κρίσης.

Οι ακτιβιστές επισημαίνουν την αποτυχία της χώρας να επικυρώσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μια διεθνή συνθήκη που έχει σχεδιαστεί για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, ως βασική αιτία της συστημικής παραμέλησης.

«Οι νόμοι είναι γραμμένοι για μια εκδοχή της κακοποίησης που ελάχιστα αντικατοπτρίζει την πραγματική ζωή», δήλωσε διαδηλωτής στη Σόφια. «Θάβουμε γυναίκες κάθε χρόνο, ενώ οι πολιτικοί συζητούν για τους ορισμούς».

Παρά τα διαφορετικά νομικά πλαίσια και τις δημόσιες αντιδράσεις, η διαχρονική γραμμή είναι σαφής: η ενδοοικογενειακή βία στην Ευρώπη παραμένει μια επίμονη, θανατηφόρα επιδημία. Ενώ η ευαισθητοποίηση και η υποβολή αναφορών βελτιώνονται σε ορισμένα έθνη, τα κενά στην επιβολή του νόμου, τη νομική προστασία και την υποστήριξη των επιζώντων εξακολουθούν να θέτουν ζωές σε κίνδυνο.

Η Ντέμπορα από τη Βουλγαρία είναι «τυχερή», επειδή είναι ζωντανή. Αλλά εδώ και δύο χρόνια αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τον παραβάτη της στο δικαστήριο, καθώς η υπόθεση δεν έχει κλείσει ακόμη. Μάλιστα, αφέθηκε ελεύθερος για λίγο, πριν συλληφθεί ξανά.

Η Τεοντόρα Μάρτσου από τη Ρουμανία είναι νεκρή. Και ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν διαμαρτυρίες, δεκάδες γυναίκες και άνδρες εξακολουθούν να κακοποιούνται καθημερινά από τους συντρόφους τους. Κάποιοι προτιμούν να σιωπούν, άλλοι φωνάζουν γι’ αυτό, όμως κάποιοι συνεχίζουν να καταλήγουν θύματα.

ΠΗΓΗ EURONEWS.COM

Το άρθρο «Επιδημία» ενδοοικογενειακής βίας στην Ευρώπη – Σε αυξητική πορεία ο αριθμός των περιστατικών εμφανίστηκε πρώτα στο Εφημερίς Δημοπρασιών & Πλειστηριασμών.