Τα σχέδια των τραπεζών για να ξεφορτωθούν τα κόκκινα δάνεια

Τα σχέδια των τραπεζών για να ξεφορτωθούν τα κόκκινα δάνεια13.01.2019Οικονομία

Χρονιά τεκτονικών αλλαγών το 2019, που θα κρίνει τη βιωσιμότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων αλλά και αν θα χρειαστεί να γίνει νέα κεφαλαιοποίησηΑπό τον
Γιώργο Χατζηδημητρίου

Aφήνοντας πίσω τους μια περίοδο άγονης στασιμότητας στα νερά της πιστωτικής ασφυξίας, οι εγχώριες τράπεζες

βρίσκονται ήδη από τις αρχές της νέας χρονιάς αντιμέτωπες με υπαρξιακού χαρακτήρα διλήμματα. Από την έκβασή τους θα κριθεί αν θα μπορέσουν να απαλλαγούν από τον βραχνά των «κόκκινων» δανείων ύψους 84,7 δισ. ευρώ, ώστε να ανακτήσουν την πρόσβαση σε φθηνό χρήμα, προκειμένου να επιτελέσουν τον νευραλγικό ρόλο τους μοιράζοντας ρευστότητα στην άνυδρη αγορά.

Τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που διενεργήθηκε στις αρχές του περασμένου έτους -τρία χρόνια από την ανακεφαλαιοποίηση του 2015- δεν εντόπισαν κεφαλαιακό έλλειμμα στις τέσσερις σημαντικές ελληνικές τράπεζες.
Ακόμη και στην περίπτωση πιθανής επιδείνωσης των μεγεθών της ελληνικής οικονομίας την επόμενη τριετία, με βάση το δυσμενές σενάριο της άσκησης, η επίπτωση στην κεφαλαιακή βάση τους θα ήταν περίπου 9 ποσοστιαίες μονάδες, που αντιστοιχούν σε κεφάλαια 15,5 δισ. ευρώ.

Το ζήτημα ως εκ τούτου που θα κρίνει αν θα χρειαστούν νέα ανακεφαλαιοποίηση είναι η αποτελεσματική μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.

Με αφετηρία το 2019 οι τράπεζες καλούνται να εφαρμόσουν ένα φιλόδοξο σχέδιο, με απώτερο στόχο τη δραστική μείωσή τους κατά 53,6 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη του 2021.
Βασικά εργαλεία αναμένεται να είναι οι πωλήσεις και τιτλοποιήσεις «κόκκινων» δανείων, αλλά και οι πάνω από 100.000 πλειστηριασμοί μέσα στην προσεχή τριετία, με ζητούμενο την υποχώρηση του δείκτη μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) κάτω του 20% στο τέλος του 2021 από 47,6% σήμερα.

Στο τραπέζι αυτή τη στιγμή βρίσκονται δύο προτάσεις:

■ Το σχέδιο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας / Δημοσίου, το οποίο πρόκειται να παρουσιαστεί εντός του Ιανουαρίου από το υπουργείο Οικονομικών στη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και προβλέπει τη μεταφορά 15-20 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων σε Εταιρίες Ειδικού Σκοπού, που θα συστήσουν οι τράπεζες.
Τα δάνεια θα τιτλοποιηθούν για να πουληθούν σε επενδυτές, συνοδευόμενα από κρατικές εγγυήσεις οι οποίες θα σκεπάζουν το μεγαλύτερο μέρος της διαφοράς μεταξύ των προβλέψεων που καλύπτουν τα δάνεια και της τιμής αγοράς στην οποία θα αγοραστούν, προκειμένου να περιοριστεί η ζημιά σε ελεγχόμενα όρια για τις τράπεζες. Οι εγγυήσεις μπορεί να φτάσουν στα 5-6 δισ. ευρώ. Πρόκειται, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, για ευέλικτο και ταχύ σχέδιο που θα αποσπάσει εύκολα την έγκριση της αρμόδιας Διεύθυνσης, υπό μια προϋπόθεση: ότι οι κρατικές εγγυήσεις δεν θα πρέπει να θεωρηθούν από τις Βρυξέλλες κρατική ενίσχυση. H πρόταση αυτή, όπως εκτιμάται, μπορεί να εφαρμοστεί ταχέως ακόμα και μέσα στον προσεχή Απρίλιο, δεδομένου ότι εμπνέεται από το πρότυπο των κρατικών εγγυήσεων που υιοθετήθηκε στην Ιταλία και είναι γνώριμο στους ξένους επενδυτές. Το πρόβλημα στην περίπτωσή μας είναι ότι τα ελληνικά ομόλογα δεν έχουν αποκτήσει ακόμα επενδυτική βαθμίδα και οι αποδόσεις τους παραμένουν υψηλές και ευμετάβλητες εξαιτίας εισαγόμενης αλλά και εγχώριας αβεβαιότητας.

■ Αφετέρου, η πρόταση της ΤτΕ, η οποία, μολονότι όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι κινείται συμπληρωματικά, είναι περισσότερο χρονοβόρα και παρουσιάζει σύνθετες ιδιαιτερότητες. Προβλέπει τη μεταφορά σε όχημα ειδικού σκοπού (SPV) μη εξυπηρετούμενων δανείων, ονομαστικής αξίας 40 δισ. ευρώ. Το SPV θα εκδώσει και θα μεταφέρει στις τράπεζες ομόλογα ίσα με τη λογιστική αξία αυτών των δανείων (20 δισ. ευρώ μετά την αφαίρεση των προβλέψεων). Ταυτόχρονα, θα ενεργοποιηθεί αναβαλλόμενος φόρος, ύψους 7,5 δισ. ευρώ, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί ως εγγυήσεις στο SPV, προκειμένου οι τράπεζες να απαλλαγούν από «κόκκινα» δάνεια και να εκδοθούν έναντι αυτών ομόλογα που θα πουληθούν σε ιδιώτες επενδυτές.

Με την πρόταση της ΤτΕ οι τράπεζες απαλλάσσονται από μεγαλύτερο όγκο μη εξυπηρετούμενων δανείων, ωστόσο απομειώνεται η καθαρή θέση τους κατά 7,5 δισ. ευρώ λόγω της «απόσπασης» αναβαλλόμενου φόρου.
Βελτιώνουν μεν τη σύνθεση των ιδίων κεφαλαίων τους, ωστόσο η αφαίρεση του αναβαλλόμενου φόρου θα τις υποχρεώσει σε νέα κεφαλαιακή ενίσχυση (όχι απαραιτήτως με μετοχές) μέσα στο β΄ εξάμηνο 2019. Και εν κατακλείδι, θα απαιτηθεί από την ΕΚΤ ανοχή στις τράπεζες για την υποχώρηση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας μέχρι να πουληθούν τα «κόκκινα» δάνεια από το SPV. Αν και απέσπασε θετικές κρίσεις (από Ευ. Τσακαλώτο, Μ. Τσούρντα, Δ.Σ. του ΤΧΣ και ΕΕΤ), κυρίως λόγω του μεγαλύτερου όγκου δανείων που μπορούν να ξεφορτωθούν άμεσα οι τράπεζες, το σχέδιο της ΤτΕ είναι αρκετά περίπλοκο, ενώ είναι άγνωστο σε ποια τιμή θα αγοράσει ο εκκαθαριστής τα «κόκκινα» δάνεια. Χρονικά επίσης, το σχέδιο έχει μεγαλύτερο ορίζοντα έναρξης και πάντως όχι νωρίτερα από τον Σεπτέμβριο 2019.

Το υπόδειγμα της Eurobank με την τιτλοποίηση

Εν όψει και της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης, όπου το θέμα των NPEs βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας, οι τράπεζες προετοιμάζονται να υποβάλουν τους στόχους τους στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Εποπτείας στα τέλη Μαρτίου και επεξεργάζονται αυτοτελώς σχέδια μείωσης των προβληματικών δανείων.
«Πιλότος», όπως φαίνεται, θα είναι το υπόδειγμα της Eurobank, το οποίο βασίζεται στην τιτλοποίηση «κόκκινων» δανείων και θα υλοποιηθεί μέσα στο α΄ τρίμηνο 2019. Αφετηρία του σχεδίου είναι η συγχώνευση της τράπεζας με την Grivalia, μέσω της οποίας εγκρίθηκε έμμεση αύξηση κεφαλαίου ύψους 900.000.000 ευρώ.
Οπως ανακοινώθηκε, η Eurobank θα μεταβιβάσει σε όχημα ειδικού σκοπού δάνεια 7 δισ. ευρώ αβέβαιης είσπραξης. Τα δάνεια αυτά θα τιτλοποιηθούν σε δύο κατηγορίες: μια senior, 2 δισ. ευρώ, την οποία θα διακρατήσει η τράπεζα, και μια mezzanine, 1,2 δισ. ευρώ, που θα δοθεί στους παλαιούς μετόχους.

Η νέα οντότητα που θα δημιουργηθεί από τη συγχώνευση Eurobank - Grivalia θα «σπάσει» σε δύο θυγατρικές:

■ Τη νέα Eurobank, χωρίς τα δάνεια βαθιάς καθυστέρησης, στην οποία θα μεταφερθούν όλο το υπόλοιπο ενεργητικό και παθητικό της τράπεζας και ο αναβαλλόμενος φόρος.

■ Την εταιρία ειδικού σκοπού, στην οποία θα μεταφερθούν τα δάνεια των 7 δισ. ευρώ, έναντι των οποίων θα εκδοθούν ομόλογα.

Υπολογίζεται ότι σε έναν χρόνο από σήμερα, στο τέλος του εταιρικού μετασχηματισμού της Eurobank, ο δείκτης NPEs της τράπεζας θα έχει υποχωρήσει στο 15%, με προοπτική μονοψήφιου ποσοστού το 2021.