Αιώνιες πολεμικές περιπέτειες των ανυπότακτων Σουλιωτών

Οι δοξασμένες και απόκρημνες αετοφωλιές, και τα «πάρε – δώσε» με πασάδες και αγάδες

Από τον Ελευθέριο Σκιαδά

Εντρυφώντας στα σουλιώτικα έπη, ο αναγνώστης αισθάνεται πως για τους αγωνιστές εκείνους ο πόλεμος δεν ήταν απλά τρόπος επιβίωσης υπό δυσμενείς συνθήκες, αλλά ένα είδος άθλησης, και πάντα άρπαζαν την ευκαιρία για μια ριψοκίνδυνη περιπέτεια.

Βεβαίως, το Σούλι είναι κυρίως γνωστό από τους αγώνες του εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων κατά τη δύση του 18ου αιώνα. Ωστόσο, εκείνο το πολεμικό ορμητήριο δεν παρέμενε αδρανές στους ταραχώδεις αιώνες που είχαν προηγηθεί. Από

την εποχή του Σκεντέρμπεη ακόμα, οι απόκρημνες εκείνες αετοφωλιές ήταν εστίες ρήξεων, αψιμαχιών, επιδρομών, επιθετικών και αμυντικών αγώνων.

Πώς αλλιώς μπορούσε να συμβεί, αφού εκείνη την εποχή το Σούλι ήταν μια σύναξη πολεμοχαρών ανθρώπων, ατίθασων και ανυπότακτων, όπως πολύ σωστά τους αποκάλεσε ο περίφημος «Μνήμων» (Ηλιόπουλος), που τους αφιέρωσε πολλά από τα «Ιστορήματά» του. Οι Σουλιώτες περιφρονούσαν την ταπεινή ζωή του ραγιά. Συνέρρεαν στην ακρόπολη της ελευθερίας τους και, φτιαγμένοι από ιδιαίτερο μέταλλο, χαλύβδωναν τη φυλή με το ελληνικό φρόνημα και την ορθόδοξη πίστη. Στόχοι των Σουλιωτών ήταν οι πασάδες των Ιωαννίνων, της Αρτας, του Δελβίνου. Οι αγάδες και οι μπέηδες του Μαργαριτίου και της Παραμυθιάς. Οι τελευταίοι ήταν κυρίως εξισλαμισμένοι Ελληνες, δηλαδή το αντίθετο ακριβώς των Σουλιωτών. Είχαν προτιμήσει τα αγαθά της υποταγής από τις περιπέτειες και την τραχύτητα του ελεύθερου βίου. Είναι αρκετοί και σημαντικοί οι πολεμικοί σταθμοί που καταγράφονται στη ζωή των Σουλιωτών, στη μακρά διαδρομή από την Άλωση έως τα χρόνια του Αλή Πασά.

Κατά τον Τουρκοενετικό Πόλεμο, που άρχισε το 1684, οι Σουλιώτες, υπό τις διαταγές του Σπύρου Μπότσαρη, τάχθηκαν στο πλευρό των Ενετών και βοήθησαν από την ξηρά τον Μοροζίνι στην κατάληψη της Πρέβεζας.

Το 1730, όταν οι μπέηδες του Μαργαριτίου αποστάτησαν και στράφηκαν εναντίον του σουλτάνου, οι Σουλιώτες παραμέρισαν την παλαιά έχθρα και τάχθηκαν στο πλευρό τους. Επωφελήθηκαν από την ευκαιρία για να πολεμήσουν τον δυνάστη της ελληνικής πατρίδας.
Ο πασάς των Ιωαννίνων Χατζή Αχμέτ κινήθηκε κατά των αποστατών μπέηδων και δεν δυσκολεύτηκε να τους υποτάξει. Αλλά η περιπέτεια με τους Σουλιώτες είχε διαφορετική εξέλιξη. Διότι απαξίωσαν να μιμηθούν το παράδειγμα των ψοφοδεών συμμάχων τους και επέμειναν στον αγώνα. Όχι μόνο νίκησαν τον εχθρό και τον κυνήγησαν μέχρι τις πύλες των Ιωαννίνων, αλλά επέστρεψαν στον τόπο τους κατάφορτοι με λάφυρα.