«Δημογραφικό 2025» – Σκέρτσος: Το δημογραφικό παράδοξο της ευημερίας

Όπως ανέφερε η Ελλάδα δεν είναι εξαίρεση αλλά μέρος ενός μεγαλύτερου παγκόσμιου φαινομένου

Δέκα πολιτικές για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος στη χώρα μας παρέθεσε ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος σε χαιρετισμό του, εκπροσωπώντας τον πρωθυπουργό, στο συνέδριο «Δημογραφικό 2025». Στον ίδιο χαιρετισμό, εξ άλλου, ο υπουργός επικαλέσθηκε και διεθνή στοιχεία, ενώ προσέγγισε το ζήτημα και μέσα από μια φιλοσοφική ματιά.

Αναλυτικά, «βρισκόμαστε ενώπιον ενός παράδοξου που επαναλαμβάνεται σε κάθε ανεπτυγμένη

χώρα: ονομάζεται “το δημογραφικό παράδοξο της ευημερίας”. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πως όσο αυξάνεται το εισόδημα, η οικονομική σταθερότητα και το προσδόκιμο ζωής, πρωτίστως στο δυτικό κόσμο, τόσο μειώνεται η επιθυμία -ή η δυνατότητα- των ανθρώπων να φέρουν παιδιά στον κόσμο. Κι αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Είναι παγκόσμιο, με ιδιαίτερη ένταση στον ονομαζόμενο και ως αναπτυγμένο κόσμο. Ανησυχούμε για την πορεία των δημογραφικών δεδομένων στη χώρα μας και δικαίως. Οι καθοδικοί δείκτες πρέπει να μας κινητοποιήσουν όλους και όλες για να συζητήσουμε, να σχεδιάσουμε και να αποφασίσουμε τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερα και περισσότερο», σημείωσε εισαγωγικώς.

Από εκεί και πέρα, εστίασε στα της Ελλάδας, επισημαίνοντας ότι «για πρώτη φορά στην ιστορία της η χώρα μας διαθέτει αρμόδια υπουργική δομή για το δημογραφικό, για τη στήριξη της οικογένειας αλλά και μακροπρόθεσμο εθνικό σχέδιο που εκπονήθηκε και εγκρίθηκε το 2024 για την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος. Είκοσι δισ. ευρώ, περίπου δύο δισ. ετησίως, έχουν δεσμευτεί για την στήριξη των οικογενειών για την επόμενη δεκαετία».

Στο σημείο αυτό του χαιρετισμού του, ο Ά. Σκέρτσος έκανε μια παρένθεση, σημειώνοντας ότι «τα τελευταία δέκα χρόνια, οι πέντε πλουσιότερες χώρες στον κόσμο -το Λουξεμβούργο, η Ελβετία, η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Σιγκαπούρη- με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα, δηλαδή από 90 έως 135 χιλιάδες δολάρια το χρόνο εισόδημα ανά άτομο ετησίως, έχουν όλες καταγράψει συνεχή πτώση των δεικτών στις γεννήσεις».

Μήπως, λοιπόν, έθεσε το ερώτημα, «η άνεση του σύγχρονου τρόπου ζωής δημιουργεί ένα αθέατο άγχος; Μήπως η ανασφάλεια δεν είναι μόνο οικονομική αλλά υπαρξιακή; Η απουσία νοήματος, η αποσύνδεση από την κοινότητα, ο πανταχού παρόν φόβος της κλιματικής αλλαγής που μετατρέπεται σε κλιματική κρίση απειλώντας τις επόμενες γενιές, ο ναρκισσιστικός ατομισμός… όλα αυτά συνθέτουν ένα τοπίο στο οποίο η τεκνοποίηση αντιμετωπίζεται ως ένα πρόσθετο άγχος, όχι ως ελπίδα».

Κατά συνέπεια, «η Ελλάδα, λοιπόν, δεν είναι εξαίρεση, αλλά μέρος ενός μεγαλύτερου φαινομένου. Και πρέπει να αντιδράσουμε όχι μόνο με οικονομικά μέτρα, αλλά με μια νέα πολιτισμική αφήγηση που να ξαναδίνει αξία στη ζωή, στη φροντίδα, στη δημιουργία δεσμών. Ο Καρλ Πόππερ είχε πει πως “η αισιοδοξία είναι ηθικό καθήκον”. Η ελπίδα δεν είναι συναίσθημα -είναι στάση σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο σύνθετος και δύσκολος. Όχι γιατί είμαστε σίγουροι ότι θα τα καταφέρουμε, αλλά γιατί μόνο αν πιστέψουμε ότι μπορούμε, θα έχουμε την παραμικρή πιθανότητα να το πετύχουμε», ήταν η προσέγγιση του υπουργού Επικρατείας. Τούτου δοθέντος, «ίσως, πρωτίστως στο δημογραφικό ζήτημα, η μεγαλύτερη μας ευθύνη είναι να χτίσουμε έναν κόσμο όπου η ελπίδα επιστρέφει -όπου οι νέοι δεν θα νιώθουν ότι μεγαλώνουν για να επιβιώσουν, αλλά για να δημιουργήσουν».

Εν τέλει, «αν το δημογραφικό πρόβλημα είναι η ορατή κορυφή του παγόβουνου, η ρίζα του βρίσκεται στην εσωτερική μας απομάκρυνση από την έννοια του “αρκετού”. Μάθαμε να ζούμε για το “περισσότερο” , όχι για το “αρκετό” και για το “καλύτερο”», ανέφερε ακόμη ο υπουργός Επικρατείας.

Και, θέτοντας το γνωστό ερώτημα, «γιατί οι γονείς μας και οι παππούδες μας έχοντας πολύ λιγότερες ανέσεις, χρήματα ή κρατική στήριξη έκαναν πολύ περισσότερα παιδιά;», παρέθεσε την άποψή του, ότι «ήταν λιγότερο απορροφημένοι από τον εαυτό τους και την προσπάθεια για διαρκή συσσώρευση περισσότερων αγαθών. Η απάντηση λοιπόν στο πρόβλημα που μας απασχολεί δεν μπορεί να είναι ένας ακόμη αριθμητικός στόχος. Η απάντηση είναι το μέτρο».

Σύμφωνα με τον ‘Α. Σκέρτσο, «χρειαζόμαστε πολιτικές που στηρίζουν τις οικογένειες, ναι -αλλά και ένα νέο πολιτισμικό αφήγημα, όπου η μητρότητα και η πατρότητα, η θετική γονεϊκότητα, η δημιουργικότητα, η φροντίδα και η οικολογική ισορροπία να είναι πράξεις ηθικού πλούτου και νοήματος για τη ζωή. Δεν είναι μόνο θέμα οικονομικής δυνατότητας ή κρατικής στήριξης. Είναι κυρίως θέμα κοσμοθεώρησης, πολιτισμού, προτεραιοτήτων. Πρέπει να μιλήσουμε περισσότερο και πιο δυνατά για το θαύμα της ζωής και της εμπειρίας να αποκτάς παιδιά».

Και, σε εντελώς προσωπικό τόνο, «μετανιώνω που αποκτήσαμε μόνο ένα παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία με τη σύζυγό μου. Στην προσπάθειά μας να συσσωρεύσουμε δεξιότητες, γνώσεις, επαγγελματικές εμπειρίες αφήσαμε πίσω την απόκτηση του γιου μας, αυτού που τελικά μας έκανε πιο χαρούμενους, πλήρεις και ευτυχισμένους από οτιδήποτε άλλο έχουμε κάνει ή πετύχει στη ζωή μας έως τώρα. Και αυτό πρέπει να το λέμε οι γονείς».

Αναγνωρίζοντας εξ άλλου ότι «ο μέσος άνθρωπος δεν απορρίπτει τη δημιουργία οικογένειας μόνο επειδή δεν έχει πόρους -αλλά γιατί αισθάνεται ότι δεν έχει χρόνο, χώρο, κοινότητα, αίσθημα σκοπού και στήριξη. Δεν βλέπει γύρω του δομές που τον ενθαρρύνουν να ανήκει και να συνεχίσει να κάνει αυτό που επιθυμεί και ονειρεύεται», συνέχισε, παραθέτοντας «τι μπορούμε να κάνουμε περισσότερο και τι κάνουμε ήδη ως Πολιτεία:

1) Εθνική στρατηγική για το μείζον στεγαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Περισσότερα από 40 μέτρα που αγγίζουν τα 7 δισ. ευρώ και στοχεύουν στην τόνωση τόσο της προσφοράς ακινήτων όσο και τη στήριξη των εισοδημάτων τόσο των ενοικιαστών όσο και των ιδιοκτητών παλαιών ακινήτων. Ενάμιση εκατ. ενοικιαστές θα λάβουν στήριξη μέσω επιστροφής ενός ενοικίου.

2) Ειδικά φορολογικά κίνητρα για τον επαναπατρισμό των χιλιάδων Ελλήνων και Ελληνίδων που άφησαν τη χώρα στα χρόνια της κρίσης.

3) Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης για την εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή και τη δικαιότερη κατανομή των βαρών μεταξύ πατέρα και μητέρας. Με ειδικές άδειες, επιδόματα στήριξης της μητρότητας που σωρευτικά υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ για τους πρώτους 9 μήνες.

4) Έμφαση για πρώτη φορά στη δημόσια υγεία, την πρωτοβάθμια φροντίδα, την πρόληψη και την αντιμετώπιση μακροχρόνιων παθήσεων. Ζούμε περισσότερο αλλά πρέπει να ζούμε και καλύτερα. Η ποιότητα ζωής κάθε ηλικίας μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά με τα προγράμματα δωρεάν διαγνωστικών εξετάσεων που υλοποιεί η κυβέρνηση για πρώτη φορά.

5) Νέες Πολιτικές φροντίδας και στήριξης των ευάλωτων από νέες προκλήσεις και απειλές. Όπως η στρατηγική για τη βία ανηλίκων ή τον ψηφιακό εθισμό αλλά και το εθνικό δίκτυο δομών για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Δίνουμε σύγχρονα εργαλεία στις ελληνικές οικογένειες που συμβάλλουν στην προστασία των παιδιών.

6) Προτεραιότητα στην αύξηση της απασχόλησης των νέων, των γυναικών, των ΑμεΑ και των συνταξιούχων για την κάλυψη των κενών στην αγορά εργασίας, αλλά και τη χρηματοδότηση των αυξανόμενων αναγκών στο σύστημα υγείας από έναν πληθυσμό που γερνάει.

7) Εστίαση στην ελεγχόμενη μετανάστευση ώστε η Ελλάδα να γίνει επιτέλους χώρα που επιλέγουμε εμείς ποιους και πόσους μετανάστες χρειαζόμαστε, με δεξιότητες και σε ποιες δραστηριότητες και περιοχές της χώρας. Η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι και πρέπει να επενδύσει ακόμη περισσότερα στα ασφαλή σύνορα για αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης αλλά και στις διμερείς συμφωνίες για ενθάρρυνση της νόμιμης, όπου αυτό είναι αναγκαίο.

8) Πολιτικές για το κοινό μας σπίτι, το περιβάλλον αλλά και για την περιφερειακή συνοχή. Η οικονομική μας πολιτική στηρίζεται στις αρχές της βιωσιμότητας, της κυκλικής οικονομίας, του σεβασμού στο πολύτιμο και μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της χώρας μας. Στηρίζουμε την ανάπτυξη με έργα άνω των 60 δισ. ευρώ σε όλη τη χώρα ώστε Ελλάδα να μην είναι μόνο η Αθήνα και να ξεφύγουμε από το αθηνοκεντρικό μοντέλο ανάπτυξης.

9) Σύγκρουση με το βαθύ κράτος της αναξιοκρατίας και της απουσίας της αξιολόγησης δομών, υπηρεσιών και υπαλλήλων. Το κράτος πρέπει επιτέλους να υπηρετεί τους πολίτες αντί για τους υπαλλήλους του. Και αυτό κάνουμε με σταθερά και τολμηρά βήματα μπροστά.

10) Και τέλος, συνέχιση της οικονομικής πολιτικής που πατάει γερά επάνω στη δημοσιονομική υπευθυνότητα, παράγει ασφαλή πλεονάσματα, δυναμικούς ρυθμούς ανάπτυξης και προσέλκυση περισσότερων και καλύτερων επενδύσεων. Η χώρα μας δεν πρέπει να ζήσει ποτέ ξανά μια οδυνηρή και εξευτελιστική χρεοκοπία σαν αυτή της περασμένης δεκαετίας που στέρησε το όνειρο από τις νεότερες γενιές Ελλήνων».

Η απάντηση, συμπέρανε ο υπουργός Επικρατείας, είναι «σύνθετη όπως και το ίδιο το πρόβλημα. Δεν βρίσκεται μόνο στους αριθμούς ή στα επιδόματα. Βρίσκεται στον τρόπο που ζούμε. Χρειάζεται να στοχαστούμε και να συνεργαστούμε όλοι -με αισιοδοξία- προς αυτήν την κατεύθυνση», κατέληξε.