Συγγραφικά δικαιώματα συνταξιούχων - Υποχρεώσεις στον ΕΦΚΑ και στην εφορία

Το παρόν άρθρο είναι προσβάσιμο μόνο από τουςσυνδρομητές του κόμβου, αποτελεί αντικείμενο ειδικής επεξεργασίας καιπνευματικής δημιουργίας και προστατεύεται από την νομοθεσία περί ΠνευματικήςΙδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και ημε οποιονδήποτε τρόπο και μέσο αναπαραγωγή του, εξ’ ολοκλήρου, τμηματικά ήπεριληπτικά.

Ορέστης Σεϊμένης - Αλεξάνδρα Γεράγγελου

■ Η πνευματική ιδιοκτησία

Πνευματική ιδιοκτησία ή πνευματικά δικαιώματα ή αλλιώς δικαιώματα copyright

ονομάζονται τα αποκλειστικά δικαιώματα των πνευματικών δημιουργών σε έργα λογοτεχνίας και τέχνης, όπως βιβλία, θέατρο, ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, αρχιτεκτονική κ.ά.

Ο όρος «δικαιώματα» προσδιορίζει το εισόδημα που αποκτάται ως αντάλλαγμα για τη χρήση ή το δικαίωμα χρήσης, των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
Τα συγγραφικά δικαιώματα είναι πνευματικά δικαιώματα.

■ Το περιουσιακό και το ηθικό δικαίωμα των πνευματικών δημιουργών

Ο νόμος 2121/1993, στην παρ.1 του άρθρου 1, όπως ισχύει σήμερα, ορίζει ότι: «οι πνευματικοί δημιουργοί με τη δημιουργία του έργου τους, αποκτούν πάνω σ' αυτό πνευματική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει, ως αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα, το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα).»

Το δικαίωμα εκμετάλλευσης δίνει την δυνατότητα στον πνευματικό δημιουργό ενός βιβλίου να αποκομίζει έσοδα για πολλά έτη μετά τη δημιουργία του έργου του. (Υπουργείο Εργασίας Α.Π. Φ. 80000/οικ. 10568/222/2018 παρ. 3)

■ Η διάρκεια της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας

Ο ίδιος νόμος 2121/1993, στην παρ. 1 του άρθρου 29, όπως ισχύει σήμερα, ορίζει ότι: «Η Πνευματική ιδιοκτησία διαρκεί όσο η ζωή του δημιουργού και εβδομήντα (70) χρόνια μετά το θάνατό του, που υπολογίζονται από την 1η Ιανουαρίου του έτους το οποίο έπεται του θανάτου του δημιουργού.»

■ Η μείωση των συντάξεων των συνταξιούχων κατά 60% όταν αναλαμβάνουν εργασία ή επαγγελματική δραστηριότητα

Στους εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχους (του Δημοσίου, καθώς και όλων των φορέων, ταμείων, κλάδων ή λογαριασμών που εντάσσονται στον Ε.Φ.Κ.Α.), οι οποίοι αναλαμβάνουν εργασία ή αποκτούν ιδιότητα ή δραστηριότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α., οι ακαθάριστες συντάξεις κύριες και επικουρικές καταβάλλονται μειωμένες σε ποσοστό 60% για όσο χρόνο απασχολούνται ή διατηρούν την ιδιότητα ή την δραστηριότητα. Για το διάστημα αυτό καταβάλλονται οι ασφαλιστικές εισφορές για τον απασχολούμενο συνταξιούχο. (ν. 4387/2016 άρθρο 20 παρ.1)

Σημείωση: Η λήψη εσόδων από πνευματικά δικαιώματα έργων που δημιουργήθηκαν σε χρόνο πολύ προγενέστερο της έναρξης συνταξιοδότησης σε καμία περίπτωση δεν συνιστά ανάληψη δραστηριότητας μετά τη συνταξιοδότηση που αποτελεί και προϋπόθεση για την εφαρμογή των διατάξεων περί απασχόλησης συνταξιούχων σύμφωνα με το άρθρο 20 του ν.4387/2016.

Επομένως, στις παραπάνω περιπτώσεις συνταξιούχων οι οποίοι κατέχουν είτε πνευματικά δικαιώματα είτε συγγενικά δικαιώματα, από τα οποία αποκομίζουν έσοδα, δεν εφαρμόζεται το άρθρο 20 του ν. 4387/2016 και ως εκ τούτου δεν προκαλούνται μειώσεις στο ποσό της χορηγούμενης σύνταξης. (Τα συγγενικά δικαιώματα είναι, μεταξύ άλλων, και τα δικαιώματα του εκδότη των εντύπων και βιβλίων, τον οποίο και προστατεύουν, βλ. Υπουργείο Εργασίας Α.Π. Φ. 80000/οικ. 10568/222/2018 παρ. 3)

■ Έσοδα από συγγραφικά δικαιώματα του συνταξιούχου-συγγραφέα: Πως γράφονται στην δήλωση φορολογίας εισοδήματος και πως φορολογούνται:

Σε όσες περιπτώσεις η εκμετάλλευση των βιβλίων ανατίθεται σε εκδοτικούς οίκους και οι συγγραφείς δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και εισπράττουν πνευματικά-συγγραφικά δικαιώματα, το εισόδημα αυτό από την 01/01/2014 και μετά θεωρείται εισόδημα του άρθρου 38 του ΚΦΕ (φορολογία δικαιωμάτων), φορολογείται με τις διατάξεις του άρθρου 40, δηλαδή με παρακράτηση φόρου με συντελεστή 20%, με την οποία εξαντλείται η φορολογική τους υποχρέωση.

Για την φορολογική μεταχείριση των δικαιωμάτων γενικά έχει εκδοθεί η ΠΟΛ.1042/2015.

Σημειώνουμε ότι, οι υπόχρεοι αυτοί δεν είναι επιτηδευματίες, δεν είναι υπόχρεοι τήρησης βιβλίων και ως εκ τούτου δεν συμπληρώνουν έντυπο Ε3 και δεν δύνανται να εκπέσουν δαπάνες (σ.σ. βλ.ΔΕΑΦ Α 1118624 ΕΞ 2016 Φορολογική αντιμετώπιση εισοδημάτων συγγραφέων που είναι δημόσιοι υπάλληλοι - καθηγητές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, αλλά και παλαιότερο ΔΕΑΦ Α 1084342 ΕΞ 2015/18.6.2015 1. Εφαρμογή του αφορολόγητου στο επίδομα βιβλιοθήκης. 2. Συγγραφικά δικαιώματα συγγραφέων που είναι δημόσιοι υπάλληλοι και εισοδήματα από συμμετοχή σε σεμινάρια).

Τα ίδια ως άνω αναφέρονται και στην ΠΟΛ.1068/2018 Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων φορολογικού έτους 2017, των λοιπών εντύπων και των δικαιολογητικών εγγράφων που συνυποβάλλονται με αυτή.

■ Μη τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων

Οι Δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι ή συνταξιούχοι που είναι συγγραφείς ή εισηγητές εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων, και δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον δεν ασκούν άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα εξαιρούνται της τήρησης λογιστικών αρχείων (βιβλίων) και έκδοσης παραστατικών. (ν.4308/2014 άρθρο 39 παρ.1γ)

Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το ύψος των δικαιωμάτων που εισπράττουν τα παραπάνω πρόσωπα. Όμως, όταν τα παραπάνω φυσικά πρόσωπα ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, για συγγραφικά ή και άλλα δικαιώματα τους, τότε εκδίδουν (σε κάθε περίπτωση) παραστατικό όταν εισπράττουν τα συγγραφικά δικαιώματά τους.

Σε ποιους κωδικούς της Φορολογικής Δήλωσης αναγράφονται τα συγγραφικά δικαιώματα όταν δεν ασκείται επιχειρηματική δραστηριότητα (και δεν υπάρχει αυτοέκδοση):

Τα συγγραφικά δικαιώματα αναγράφονται στους κωδικούς 671-672 του Πίνακα 4Δ1 της φορολογικής δήλωσης («δικαιώματα προ φόρου ημεδαπής προέλευσης που εισπράττονται και δεν αφορούν την επιχειρηματική δραστηριότητα»)

Ο φόρος που παρακρατήθηκε αναγράφεται στους κωδικούς 679-680 του Πίνακα 4Δ1 («Φόρος που παρακρατήθηκε για δικαιώματα ημεδαπής προέλευσης» και ΔΕΑΦ Α 1084342 ΕΞ 2015/18.6.2015 παρ.4)

Σημείωση: Οι συγγραφείς-φυσικά πρόσωπα που εισπράττουν συγγραφικά δικαιώματα και ασκούν και άλλη δραστηριότητα εκτός των δικαιωμάτων που εισπράττουν, εντάσσονται στην συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα που ασκείται, συναθροίζουν δηλαδή τα έσοδα από τα συγγραφικά δικαιώματα με τα λοιπά εισοδήματα από την ασκούμενη επιχειρηματική δραστηριότητα και συμπεριλαμβάνονται στο έντυπο Ε3 προκειμένου να φορολογηθούν με τις γενικές διατάξεις, ανεξαρτήτως της προέλευσης τους (προερχόμενα από την ημεδαπή ή την αλλοδαπή). (ν. 4172/2013 άρθρο 21 παρ. 3)

■ Η αυτοέκδοση των βιβλίων από τον συγγραφέα-συνταξιούχου

Στις περιπτώσεις που ο συγγραφέας, ακόμη κι αν είναι δημόσιος υπάλληλος που έχει απαλλαχτεί από την τήρηση βιβλίων, συγγράφει, τυπώνει, εκδίδει και πουλάει μόνος του τα βιβλία του, δηλαδή τα εκμεταλλεύεται ο ίδιος (είναι αυτοεκδότης), τότε αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα (από μη επιτηδευματία), που από την 01/01/2014 θεωρείται εισόδημα του άρθρου 21 του ΚΦΕ (ν. 4172/2013 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα) και φορολογείται στο σύνολό του με την κλίμακα του άρθρου 29 (κλίμακα φορολογίας της επιχειρηματική δραστηριότητας). Οι υπόχρεοι αυτοί δεν είναι επιτηδευματίες, δεν είναι υπόχρεοι τήρησης βιβλίων και ως εκ τούτου δεν συμπληρώνουν έντυπο Ε3 και δεν δύνανται να εκπέσουν δαπάνες. (ΔΕΑΦ Α 1118624 ΕΞ 2016)

Για το διάστημα που ο συγγραφέας-συνταξιούχος είναι και αυτοεκδότης, καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές, κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στις οικείες διατάξεις του νόμου. (Ν. 4387/2016 άρθρο 20 παρ.1)

Σημείωση: Δείτε επίσης και άρθρο του κόμβου με θέμα: «Φορολογία αυτοεκδοτών (δημοσίων υπαλλήλων, καθηγητών Πανεπιστημίων, κ.λπ.)»

■ Δεν μειώνεται η σύνταξη όταν ο συνταξιούχος εισπράττει συγγραφικά δικαιώματα

Στην περίπτωση που οι συνταξιούχοι αποκτούν έσοδα από πνευματικά ή συγγενή δικαιώματα (χωρίς να είναι αυτοεκδότες), δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 20 του Ν. 4387/2016 (δηλαδή δεν μειώνεται η σύνταξη κατά 60%, κυρία και επικουρική) (ΕΦΚΑ Αρ. Πρωτ. Σ78/10/348217/2018).

■ Δεν ασφαλίζονται στον ΕΦΚΑ και δεν καταβάλουν ασφαλιστικές εισφορές οι συνταξιούχοι που εισπράττουν συγγραφικά δικαιώματα και δεν είναι αυτοεκδότες

Επίσης οι συνταξιούχοι που εισπράττουν συγγραφικά δικαιώματα, χωρίς να είναι και αυτοεκδότες, δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής τους σε ασφάλιση στον ΕΦΚΑ και δεν καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές επειδή η λήψη εσόδων από πνευματικά δικαιώματα δεν συνιστά ανάληψη δραστηριότητος μετά την συνταξιοδότηση (Υπ. Εργασίας Αρ.Πρωτ. Φ.10141/οικ.19892/539/6-5-2019)

■ Είσπραξη συγγραφικών δικαιωμάτων με τίτλο κτήσης

Ο συνταξιούχος εισπράττει τα συγγραφικά του δικαιώματα με τίτλο κτήσης. Στις περιπτώσεις αυτές των συνταξιούχων συνταξιούχων που λαμβάνουν έσοδα με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (Τίτλος Κτήσης) για πνευματικά ή συγγενικά δικαιώματα επί έργων, δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι ρυθμίσεις του άρθρου 55 του Ν.4509/2017. Παρακρατείται φόρος 20% με εξάντληση της φορολογικής του υποχρέωσης (βλ. προηγούμενα).