Πρόταση 10ετούς προγράμματος διάσωσης των διατηρητέων

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ & ΜΝΗΜΕΙΩΝ

Γεροστάθη 18 & Κοτυαίου -115.21- ΑΘΗΝΑ,
Τηλ. 6974 476 415, [email protected]

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 10.12.2018 ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΡΟΤΑΣΗ 10ετούς προγράμματος διάσωσης των διατηρητέων

Ο Σύλλογός μας που είναι μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτήτων Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), είναι ο μοναδικός φορέας της χώρας που εκπροσωπεί του ιδιοκτήτες των 11.500 περίπου διατηρητέων Κτηρίων, που χαρακτηρίστηκαν έτσι από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος, Μακεδονίας-Θράκης και Αιγαίου,

και των 8.500 περίπου Νεώτερων Μνημείων που χαρακτηρίστηκαν έτσι από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ο Σύλλογός μας εκπροσωπεί και τους ιδιοκτήτες των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων της χώρας που δεν ανήκουν στο Κράτος (π.χ. Ναών, Μονών, κατοικιών και κτηρίων χρονολογούμενων πριν το έτος 1830, όπως π.χ. μεσαιωνικών οικισμών κ.λπ.) ως και κτηρίων που βρίσκονται μέσα στα όρια Αρχαιολογικών Χώρων, Ιστορικών Τόπων, Παραδοσιακών Οικισμών και Ιστορικών Κέντρων πόλεων, ο αριθμός των οποίων εκτιμάται σε 200.000 περίπου.

Δυστυχώς, δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως αντιληπτό, από τους αρμόδιους Κρατικούς Φορείς (Υπουργεία, Περιφέρειες, δήμους, ΔΟΥ, Υπηρεσίες Δόμησης, Εφορείες Αρχαιοτήτων, Υπηρεσίες Νεώτερων Μνημείων, Πολιτικά Κόμματα κ.λπ.), ότι ο χαρακτηρισμός ενός ιδιωτικού κτηρίου ως διατηρητέου ή ως Μνημείου από το Κράτος, χωρίς να προηγείται αίτηση και συχνά παρά την αντίθετη γνώμη του ιδιοκτήτη, μετατρέπει το κτήριο αυτομάτως από αντικείμενο ιδιωτικού συμφέροντος σε αντικείμενο δημοσίου συμφέροντος, και μάλιστα με μερική έως και ολική κατάργηση του διεθνώς αναγνωρισμένου ανθρώπινου δικαιώματος της ιδιοκτησίας!

Για τον λόγο αυτό, τόσο το Σύνταγμα της Ελλάδος (άρθρο 24) όσο και η Σύμβαση για την Προστασία της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς ή πιο γνωστή ως Σύμβαση της Γρανάδας, που επικυρώθηκε ομόφωνα από την Ελληνική Βουλή με τον Ν. 2039/1992, προβλέπουν, αφ’ ενός μεν, την αποζημίωση των ιδιοκτητών για την δέσμευση ή/και την μερική ή ολική απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας τους, αφ’ ετέρου δε, την οικονομική συμμετοχή του δημοσίου στις ιδιαίτερα αυξημένες δαπάνες των εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης και συνεχούς συντήρησης των κτηρίων αυτών.

Δυστυχώς, το πρώτο έλλειμμα της μειωμένης αντίληψης (βλ. ανωτέρω παρ. 3), παρά την ρητή διάταξη του Συντάγματος και των υποχρεωτικών διατάξεων της Σύμβασης της Γρανάδας (άρθρα 1,2 και 6 έως 20), έχει οδηγήσει σε ένα δεύτερο και σημαντικότερο έλλειμμα της ελληνικής νομοθεσίας, από την οποία απουσιάζει ένα θεσμικό πλαίσιο χρηματοδοτικών ειδικών προγραμμάτων (Κοινοτικών και Εθνικών) και επιχορηγήσεων των εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης των κτηρίων αυτών, σε συνδυασμό και με άλλα κίνητρα (π.χ. πάταξης περιττής γραφειοκρατίας και χρονοβόρων διαδικασιών πολλαπλών αδειοδοτήσεων, αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων και Υπηρεσιών κλπ) ως και φορολογικών κινήτρων για την αντιμετώπιση του μεγάλου κόστους της αναγκαίας συνεχούς συντήρησης των κτηρίων αυτών.

Θα πρέπει να γίνει επιτέλους αντιληπτό, τόσο από τους αρμόδιους Κρατικούς Φορείς όσο και από την Κοινωνία που περιβάλλει τα διατηρητέα Κτήρια και Μνημεία της χώρας που ανήκουν σε ιδιώτες (πολίτες και ΝΠΔ και ΙΔ), ότι οι υποχρεώσεις των Κρατικών Φορέων απέναντι στα κτήρια αυτά δεν εξαντλούνται με τον χαρακτηρισμό τους ως διατηρητέων. Η λανθασμένη αυτή Κρατική αντίληψη αποτελεί την κυριότερη αιτία της σημερινής εικόνας των «εγκαταλειμμένων» ή κενών ή ετοιμόρροπων ή επικίνδυνα ετοιμόρροπων διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, που αυξάνονται καθημερινά στα ιστορικά κέντρα της Αθήνας και των άλλων πόλεων και οικισμών και της υπαίθρου της χώρας μας.

Η διάσωση και ανάδειξη της Αρχιτεκτονικής μας Κληρονομιάς, που απαρτίζεται από τα κτήρια αυτά, είναι πολλαπλά αναγκαία και επωφελής όχι μόνο για λόγους πολιτιστικούς, όπως νομίζουν οι περισσότεροι. Είναι κυρίως αναγκαία για λόγους εθνικούς και ιστορικούς, επειδή μαρτυρούν τους αγώνες και τα επιτεύγματα των Ελλήνων, στους περασμένους αιώνες, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Είναι επωφελής για λόγους αρχιτεκτονικούς και πολεοδομικούς, επειδή τα κτήρια αυτά αναδύουν μεγάλες αρχιτεκτονικές αξίες και αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον τους. Είναι τέλος, επωφελής για αυτονόητους λόγους οικονομικής και τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και για την μείωση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης των 100 επαγγελμάτων της Οικοδομής (Ειδικευμένοι Αρχιτέκτονες, Πολιτικοί Μηχανικοί, Τοπογράφοι, Η/Μ, Μηχανικοί ΤΕΙ, Εργοδηγοί, Τεχνίτες κ.λπ.), που παραμένουν σήμερα άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι ή, το χειρότερο, μεταναστεύουν στο εξωτερικό!

Για όλους αυτούς τους λόγους, ζητάμε και προτείνουμε ένα 10ETΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ, με την διάθεση 100 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο, είτε από Κοινοτικούς είτε από Εθνικούς πόρους (π.χ. ποσοστό του ΕΝΦΙΑ), για την επίτευξη των παρακάτω στόχων με τα αντίστοιχα παράλληλα αναγκαία μέτρα:

Στόχοι:
• Χρηματικές αποζημιώσεις ιδιοκτητών για απαλλοτριώσεις Σ.Δ., λόγω χαρακτηρισμών των κτηρίων ιδιοκτησίας τους ως Διατηρητέων ή/και ως Μνημείων (εννοείται ότι τα διπλοχαρακτηρισμένα θα αποζημιωθούν άπαξ), με προτεραιότητα στους κατόχους τίτλων Μ.Σ.Δ. που παραμένουν ανενεργοί επί 20ετία και πλέον!
• Έκδοση Προεδρικών διαταγμάτων για την επιχορήγηση εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, που προβλέπεται στο άρθρο 48 του νέου Αρχαιολογικού Νόμου 3028/2002, με ταυτόχρονη κατάργηση του από 15.4.1988 ανενεργού και απαράδεκτου Προεδρικού Διατάγματος (ΦΕΚ 317/τ.δ'/28.4.1988).
• Ένταξη των διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων σε ειδικό πιλοτικό Πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2014-2020, με πρώτη εφαρμογή στην πρωτεύουσα και σταδιακή επέκτασή του στις 13 Περιφέρειες της χώρας.
• Απαλλαγή όλων των διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων της χώρας από τον ΕΝΦΙΑ, το ΤΑΠ ως και από την υποχρέωση εκπόνησης ΜΕΑ και έκδοσης ΠΕΑ. Σημειώνεται εδώ, για τον πιθανό φόβο διατάραξης των δημοσιονομικών εσόδων του Κράτους, ότι τα 20.000 περίπου διατηρητέα Κτήρια και Μνημεία που ανήκουν σε ιδιώτες αντιπροσωπεύουν μόλις το 8‰ (οκτώ τις χιλίοις) του συνολικού φορολογούμενου δομημένου περιβάλλοντος της χώρας.

Παράλληλα Μέτρα:
• Κατάργηση αντικινήτρων και θέσπιση κινήτρων υπέρ των Διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων («Εργαλειοθήκη των Διατηρητέων»).
• Προσαρμογή του υπάρχοντος νομοθετικού και οργανωτικού πλαισίου για τα διατηρητέα Κτήρια και Μνημεία στις διατάξεις της Σύμβασης της Γρανάδας.
• Δημιουργία Ενιαίου ψηφιακού Μητρώου διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, προσβάσιμου στο κοινό, με πολλές εφαρμογές (Εκπαίδευση, Τουρισμός, Επιχειρηματικότητα, Κτηματαγορά κ.λπ.).
• Δημιουργία Μητρώων Μελετητών και Κατασκευαστών Έργων σε διατηρητέα Κτήρια και Μνημεία.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου,

Ο Πρόεδρος Νίκος Χαρκιολάκης
Αρχιτέκτων Μηχανικός – Αναστηλωτής Επίτιμος Δ/ντής Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων του ΥΠΠΟ