Αικ. Παπανάτσιου: Σχετικά με τις παρανομίες στην εκμετάλλευση παραλιών - Νέα νομοθετική ρύθμιση για την εκμετάλλευσή τους

Σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή απάντησε η Υφυπουργός κα Παπανάτσιου σχετικά με τις παρανομίες στην εκμετάλλευση παραλιών στη Μύκονο και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Αναλυτικά η ερώτηση και η απάντηση της Υφυπουργού:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ: Σας ευχαριστώ

πολύ, κύριε Πρόεδρε.

Κυρία Υπουργέ, η εικόνα στα κοσμοβριθή νησιά της Ελλάδας, με προσωπική αυτοψία στη Μύκονο και σε άλλα και με πολλά στοιχεία από άλλες περιοχές της χώρας, είναι η εξής. Μία οικογένεια Ελλήνων ή οποιοσδήποτε Έλληνας παραθεριστής, μια οικογένεια ξένων επισκεπτών, πηγαίνουν να κάνουν μπάνιο σε μια παραλία και οι περισσότερες εξ αυτών, οι γνωστές, είναι κατειλημμένες από ξαπλώστρες και ομπρέλες.

Μια τετραμελής οικογένεια χρειάζεται, με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς, από 7 ευρώ για την κάθε ξαπλώστρα. Δεν μπορεί για ένα μπάνιο να δώσει 25 και 30 και 40 ευρώ. Ευλόγως, θεμιτά και επιβεβλημένα, ζητά να πάει να κάνει το μπάνιο της κάπου αλλού.

Η κατάσταση, λοιπόν, έχει ως εξής: Οι περισσότερες παραλίες είναι κατειλημμένες από επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν πάρει τα δικαιώματα χρήσης, αλλά ουδείς γνωρίζει εάν τηρούν τους όρους της συμβάσεως παραχώρησης, εάν έχουν απλώσει τις πρόχειρες αυτές κατασκευές στην έκταση την οποία ορίζει ο νόμος. Ουδείς τους ελέγχει και ουδείς μπορεί να προστατεύσει τον οποιονδήποτε παραθεριστή θέλει να απολαύσει την παραλία.
Καταπατάται και το Σύνταγμα και η οποιαδήποτε καλώς νοούμενη τουριστική επιχειρηματικότητα.

Θα ήθελα να μάθω τι μπορεί να κάνει το Υπουργείο Οικονομικών -το οποίο έχει το δικαίωμα να παραχωρεί ως εκμετάλλευση τις παραλίες- για να προστατεύσει τους Έλληνες πολίτες και τους επισκέπτες, ώστε να έχουν απολύτως το δικαίωμα στη χρήση της παραλίας. Δεν πρόκειται μόνο για τη νομιμότητα. Πρόκειται και για την ορθώς νοούμενη υγιή και αειφορική τουριστική ανάπτυξη.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Νικήτας Κακλαμάνης): Ευχαριστώ, κύριε Ξυδάκη.

Τον λόγο έχει η κυρία Υπουργός.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Πραγματικά χαίρομαι, κύριε Ξυδάκη, γιατί με την ερώτησή σας θίγετε ένα πολύ σημαντικό θέμα που ήδη έχει απασχολήσει συνολικά την Κυβέρνηση, αλλά και το Υπουργείο Οικονομικών το οποίο έχει την πρωτοβουλία για τη λήψη μέτρων προστασίας του αιγιαλού.

Όπως ήδη θα γνωρίζετε, τροποποιήσαμε ήδη τις διατάξεις και για πρώτη φορά έχουμε εισάγει τη διαδικασία των ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Έτσι, για πρώτη φορά φέτος έγιναν ηλεκτρονικές δημοπρασίες έναντι ανταλλάγματος. Παραχώρηση χώρων αιγιαλού και παραλίας γίνεται πλέον με έναν διαφανή τρόπο, καθώς αναρτάται επισήμως στο portal του Υπουργείου Οικονομικών.

Όσον αφορά τις σχετικές μισθώσεις των παραπάνω χώρων, αυτές αναρτώνται και στην ιστοσελίδα της «Διαύγειας» με ευθύνη των κτηματικών υπηρεσιών και των Δήμων.

Επίσης, για πρώτη φορά έχει τεθεί σε λειτουργία το έργο «Ψηφιακές Υπηρεσίες Δημόσιας Περιουσίας και Εθνικών Κληροδοτημάτων». Και είμαστε πρόθυμοι να εξετάσουμε την πρότασή σας, αναφορικά με τη δημιουργία πλαισίου γνωστοποίησης στο κοινό των ορίων των παραχωρούμενων εκτάσεων -πραγματικά υπάρχει κάποιο κενό στη νομοθεσία μέχρι στιγμής και δεν είναι πουθενά δημοσιευμένο- ούτως ώστε ο κάθε πολίτης να γνωρίζει τι έχει δοθεί στον επαγγελματία και ποια είναι η καταστρατήγηση που μπορεί να έχει κάνει. Όπως επίσης είμαστε πρόθυμοι να εξετάσουμε και τις επιτόπου φυσικές πινακίδες, που έχετε θέσει σαν πρόταση στην ερώτησή σας, στην προσπάθεια βελτίωσης του εν λόγω συστήματος.

Με δεδομένο το ευπαθές οικοσύστημα του αιγιαλού, της παραλίας, της όχθης και της παρόχθιας ζώνης περιορίσαμε τη μέγιστη διάρκεια για τις δημοπρασίες μίσθωσης στα τρία χρόνια, οπότε έτσι, εάν κάτι αλλάξει, μπορούμε στην επόμενη περίοδο να το δούμε. Και επίσης είναι αρκετός ο χρόνος για να κάνει την απόσβεση της επένδυσης ο παραχωρησιούχος, αλλά και αποτρεπτικός για επιπλέον δαπάνες εκ μέρους του, ιδίως για κατασκευές οι οποίες απαγορεύονται από τη νομοθεσία και έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν.

Με βάση τα ανωτέρω και την αναγκαιότητα μιας ενιαίας πειθαρχημένης και αποτελεσματικής διαχείρισης, αλλά και προστασίας των κοινόχρηστων χώρων του αιγιαλού, της παραλίας, της όχθης και της παρόχθιας ζώνης και καλύτερης αξιοποίησης, εκδόθηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την οποία καθορίστηκαν σαφώς οι όροι, οι προϋποθέσεις και όλες οι αναγκαίες λεπτομέρειες για τη διαδικασία παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού- παραλίας.

Έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση στη διασφάλισης της ελεύθερης και ασφαλούς διέλευσης των λουόμενων, στην αποφυγή της αισθητικής υποβάθμισης, στη διατήρηση των οικοτόπων.

Επιπρόσθετα στις περιοχές που τελούν υπό το καθεστώς προστασίας των Υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο σχετικός έλεγχος γίνεται από τις κατά τόπους και καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες, ενώ οι δήμοι έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν άμεσα τις κτηματικές υπηρεσίες. Επιπλέον, οι λιμενικές και αστυνομικές αρχές πρέπει άμεσα για οποιαδήποτε παρατυπία να ενημερώνουν τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας.

Συγκεκριμένα θα αναφέρω ένα παράδειγμα, επειδή αναφερθήκατε και στη Μύκονο. Η Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Μυκόνου προχώρησε στις 31.10.2017 στη σύνταξη έκθεσης αυτοψίας αυθαίρετων κατασκευών και εκεί το πρόστιμο ήταν πάρα πολύ μεγάλο για την ανέγερση, 109.000 ευρώ, και πρόστιμο διατήρησης 18.000 ευρώ.

Θα ήθελα εδώ να επισημάνω ότι και για τους χώρους ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, απόλυτης προστασίας, έχουν τεθεί και οι σχετικοί όροι -όπως εξάλλου πολύ καλά γνωρίζετε σαν Υπουργός Πολιτισμού, που ήσασταν το προηγούμενο διάστημα- και οι περιορισμοί στο περιεχόμενο των παραρτημάτων με την Κοινή Υπουργική Απόφαση η οποία έχει εκδοθεί.
Θα καταθέσω τα έγγραφα της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας όπως, επίσης, και την Κοινή Υπουργική Απόφαση και στη δευτερολογία μου θα πω τα υπόλοιπα.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Νικήτας Κακλαμάνης): Τι αριθμό έχει η Κοινή Υπουργική Απόφαση, κυρία Υπουργέ, για να καταγραφεί στα Πρακτικά, ώστε όποιος θέλει να τη βρει;

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Η Κοινή Υπουργική Απόφαση είναι στις 12 Μαΐου 2007 με αριθμό φύλλου 1636. Επίσης, καταθέτω και τις απαντήσεις που έδωσαν τα αρμόδια τμήματα Κτηματικών, Δημόσιας Περιουσίας και των συναρμοδίων Υπουργείων.
(Στο σημείο αυτό η Υφυπουργός Οικονομικών κ. Αικατερίνη Παπανάτσιου καταθέτει για τα Πρακτικά τα προαναφερθέντα έγγραφα, τα οποία βρίσκονται στο Αρχείο του Τμήματος Γραμματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και Πρακτικών της Βουλής)

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Νικήτας Κακλαμάνης): Τον λόγο έχει ο κ. Ξυδάκης.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ: Κυρία Υπουργέ, ευχαριστώ πολύ για τη μέριμνα που ήδη έχετε επιδείξει και για την εργασία που κάνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες. Τώρα να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι η εξής: Δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός από το κράτος. Ο καθείς αυθαιρετεί όπως θέλει.

Σας έχω κάνει μία πρακτική πρόταση την οποία την αποδέχεστε. Το ακούω με μεγάλη χαρά. Προτείνω να γίνει σαφής νομοθετική πρόβλεψη για ανάρτηση πινακίδος με το σκαρίφημα του παραχωρούμενου χώρου, για να ξέρει ο κάθε κολυμβητής, ο κάθε παραθεριστής ποιος είναι ο ελεύθερος χώρος. Και αυτό το σκαρίφημα με σαφήνεια και με απλότητα και με χρήση των νέων τεχνολογιών να είναι αναρτημένο και στην ιστοσελίδα του δήμου, ούτε στη Διαύγεια ούτε στη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας, αλλά κάπου πολύ απλά. Και στην πινακίδα να αναφέρεται και τηλέφωνο υπευθύνου άμεσα. Δεν θα ψάχνει ο καθένας το Λιμενικό, το οποίο δεν θα έρθει ποτέ ή την αστυνομία, η οποία θα έχει φόρτο και θα εμφανιστεί τον Οκτώβριο.

Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά -νησιώτες είμαστε, Έλληνες είμαστε- ότι πάρα πολλές παραβάσεις γίνονται αντιληπτές την ώρα που συμβαίνουν και η παρέμβαση του ελεγκτικού μηχανισμού –του οποιουδήποτε ελεγκτικού μηχανισμού- γίνεται μετά τη λήξη της τουριστικής σεζόν. Και τα όποια πρόστιμα, ακόμα και όταν πέσουν, θα είναι υποπολλαπλάσια, πολύ ταπεινότερα του τεραστίου κέρδους, που καταχρηστικά και παρανόμως και εις βάρος και του συνταγματικού δικαιώματος και της εθνικής οικονομίας, έχουν συμβεί.

Αποδέχεστε τη μία πρόταση. Αυτά θα πρέπει να γίνουν αύριο το πρωί και όχι του χρόνου. Τον Φεβρουάριο θα αρχίσουν οι παραχωρήσεις. Τον Μάιο-Απρίλιο αρχίζει η τουριστική σεζόν. Θα πρέπει όλες οι ρυθμίσεις να γίνουν τώρα.

Θα πρέπει να γίνουν και δύο ουσιαστικές νομοθετικές ρυθμίσεις. Η πρώτη είναι ότι θα πρέπει νομοθετικά να οριστεί ποιο ποσοστό, ποιο μέρος της παραλίας είναι προς παραχώρηση, το 20%, το 30%, το 40%, ένα εύλογο μέρος. Όλο το υπόλοιπο είναι υποχρεωτικά ελεύθερο και θα πρέπει ο νομοθέτης να το προβλέπει.

Δεύτερον, κάποια από τα αδικήματα της παράβασης, θα πρέπει να σκεφθούμε πολύ σοβαρά ως νομοθέτες και ως εκτελεστική εξουσία, μήπως είναι και αυτόφωρα. Θα πρέπει να υπάρχει ο φόβος των κανόνων, ο φόβος του Συντάγματος, ο φόβος της ελευθερίας του προσερχόμενου. Δεν μπορεί ο κάθε επιχειρηματίας να ασυδοτεί.

Θα σας δώσω ένα πολύ απλό παράδειγμα, για να καταλάβετε το μέγεθος. Στη Μύκονο υπάρχει μία από τις θαυμάσιες παραλίες, το Αγράρι. Εκεί δεν συμβαίνουν παραβιάσεις. Γιατί; Γατί ένας πολύ μεγάλος, γνωστός επιχειρηματίας έχει το σπίτι του πάνω στην παραλία και έχει φροντίσει απλούστατα να εφαρμόζεται ο νόμος, ο παραχωρησιούχος να μην έχει απλωθεί σε όλη την παραλία.

Σε όλες τις άλλες παραλίες δεν υπάρχει χώρος για μια πετσέτα. Αυτό είναι ντροπή για την ελληνική Δημοκρατία. Είναι ντροπή για το ελληνικό κράτος. Είναι ντροπή για εμάς που νομοθετούμε και για όλον τον κρατικό μηχανισμό, που δεν ελέγχει τίποτα.

Θα ήθελα, λοιπόν, να σας παρακαλέσω αυτές οι πρακτικές προτάσεις που κάνω εγώ, που μπορεί να είναι αφελείς, μπορεί να είναι ανεφάρμοστες, εφόσον κρίνετε ότι μπορούν να εφαρμοστούν, να εφαρμοστούν σύντομα: και το σκαρίφημα και η άμεση πληροφόρηση στον πολίτη. Έχουμε applications και όλοι έχουν ένα smartphone και πάνε στην παραλία, μπορούν να το βρουν. Να δώσουμε τη δυνατότητα στον πολίτη να διεκδικήσει το δικαίωμά του να έχει πρόσβαση στην παραλία. Είναι θεμελιώδες και για τον τουρισμό. Δεν είναι μόνο δικαίωμα, είναι και οικονομική ανάπτυξη.
Δεύτερον, να ορίσουμε ποιο μέρος της παραλίας παραχωρείται. Δεν μπορεί να παραχωρηθεί όλη η παραλία. Θα παραχωρηθεί ένα μέρος, για να έχει κέρδος και ο Δήμος και το κράτος.

Τρίτον, ξέρετε -και το ξέρετε καλύτερα από εμένα- πόσο χαώδης είναι όλος ο ελεγκτικός μηχανισμός. Για μερικές καταστάσεις στις παραλίες επιλαμβάνονται τρία και τέσσερα και πέντε Υπουργεία και όλοι είναι ανεύθυνοι, όλοι είναι ανευθυνοϋπεύθυνοι και θύμα είναι ο πολίτης, η εικόνα της χώρας, η ζωή στη χώρα και ο ίδιος ο τουρισμός.

Θα σας παρακαλούσα, λοιπόν, έστω και σε επίπεδο πολιτικής δέσμευσης, να δούμε πώς πριν αρχίσει η τουριστική σεζόν θα έχουμε νομοθετήσει ορθώς. Δεν χρειάζονται καν περίπλοκες νομοθεσίες. Με προεδρικά διατάγματα γινόντουσαν στο παρελθόν, αλλά κανείς δεν τα εφαρμόζει. Έχουμε τη βούληση, έχουμε το πρόβλημα -είναι γνωστό-, ας κάνουμε την πράξη.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Νικήτας Κακλαμάνης): Κυρία Υπουργέ, μια και είναι πολύ ενδιαφέρον το θέμα, θα ήθελα να πω το εξής: Μπορεί να εκλέγομαι και εγώ στην Α΄ Αθήνας, αλλά είμαι νησιώτης. Υπάρχει και ένα άλλο θέμα, το οποίο βάζω λίγο παράτυπα, γιατί δεν νομιμοποιούμαι να το κάνω.
Ξέρετε τι κάνουν; Ο κ. Ξυδάκης μίλησε για συγκεκριμένο κομμάτι. Υπάρχει και άλλη περίπτωση, που δίπλα στον νόμιμο πάνε και καταλαμβάνουν χώρο παράνομοι χωρίς καν άδεια, που είπε ο κ. Ξυδάκης, και δεν γίνεται τίποτε απολύτως.
Είχα τέτοια περίπτωση, έκανα ερωτήσεις, το Τουρισμού με παρέπεμψε σε εσάς, εσείς με παραπέμψατε στην Περιφέρεια και η Περιφέρεια ποτέ δεν απάντησε.
Το λέω αυτό γιατί υπάρχουν και νόμιμοι επιχειρηματίες που πληρώνουν κανονικά, εισπράττει το κράτος και δίπλα τους πάει και καταλαμβάνει χώρο συνήθως ένας ντόπιος που στήνει τις ομπρέλες του, εισπράττει λεφτά και δεν πληρώνει και τίποτα στο κράτος και δεν τον αγγίζει κανείς.

Κυρία Υπουργέ, θα έχετε επιπρόσθετο χρόνο και εσείς για να απαντήσετε.
Ορίστε, έχετε τον λόγο.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Ενδιαφέρον και αυτό που είπατε, κύριε Πρόεδρε.
Εκείνο που θα ήθελα να αναφέρω εδώ είναι ότι στην τελευταία απόφαση έχουμε πλέον οριοθετήσει ποιο είναι το ποσοστό των παραχωρημένων παραλιών το οποίο πρέπει να καταλαμβάνει κάποιος. Είναι το 50%.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ: Μα, εδώ είναι ο κορμός!

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Σε μια παραλία η οποία παραχωρείται -όχι στο σύνολο του νησιού- το 50% μπορεί να καταληφθεί από ομπρελοκαθίσματα και το 50% παραμένει ελεύθερο για τους λουόμενους.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ: Δεν ισχύει αυτό.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Αυτό είναι στη νομοθέτηση. Απ’ ό,τι ακούω, στην πράξη καταστρατηγείται και αυτό το έχουμε διαπιστώσει και εμείς και πραγματικά και από τους ελέγχους έχουν μπει τα πρόστιμα και όλα τα υπόλοιπα.

Θα πάρουμε υπ’ όψιν μας τις προτάσεις που κάνατε και εσείς, κύριε Ξυδάκη, και ο Πρόεδρος και για το παράτυπο από κάποιους που δεν είναι μέσα από τη διαδικασία των δημοπρασιών. Σαν πρώτο μέτρο, το οποίο τέθηκε σε ισχύ φέτος, έχουμε το εξής: Ήδη στο συγκεκριμένο νησί, στη Μύκονο, φέτος έγιναν ήδη δύο ηλεκτρονικές δημοπρασίες. Του χρόνου και κάθε χρόνο θα επεκτείνονται. Οπότε σε αυτήν την περίπτωση δεν θα έχουμε το ίδιο που γινόταν όλα αυτά τα χρόνια.

Επίσης, είναι η πρώτη φορά που έχει θεσπιστεί ανώτατο ποσοστό επί της παραχωρούμενης έκτασης. Σε όλα τα νησιά υπάρχουν και παραλίες ελεύθερες, υπάρχει και η ακτογραμμή, υπάρχουν όλα αυτά, αλλά και στις παραλίες που παραχωρούνται δεν έχουν δικαίωμα για όλη την κάλυψη της παραλίας.

Επίσης, θα ήθελα να πω εδώ ότι στόχος μας είναι να τροποποιήσουμε τον ν. 2971. Ήδη υπάρχει έτοιμο προσχέδιο που έχουν επεξεργαστεί οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών. Έχουν γίνει και οι διεργασίες με το Υπουργείο Εσωτερικών και είναι αυτή τη στιγμή στο Υπουργείο Περιβάλλοντος. Είναι τα συναρμόδια Υπουργεία. Σε ένα εύλογο διάστημα, λοιπόν, θα φέρουμε νομοθετική ρύθμιση, για να μπορέσουμε να επικαιροποιήσουμε τον συγκεκριμένο νόμο. Είναι ο ν. 2971/2001. Από το 2001 μέχρι το 2018 είναι πάρα πολλά τα χρόνια. Χρειάζεται κάποια επικαιροποίηση. Δεν αρκούν μόνο οι υπουργικές αποφάσεις που παίρνουμε κάθε χρόνο. Τις προτάσεις σας θα τις πάρουμε υπ’ όψιν μας. Πραγματικά είναι σημαντικές και θεωρούμε ότι μπορούμε να τις εναρμονίσουμε στον νόμο.