Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων: Πρόβλεψη για επιβολή ειδικού τέλους για την πρόσβαση του κοινού - Εναρμονίζονται οι διατάξεις περί αποδεικτικού ενημερότητας και βεβαίωσης οφειλής με την εξόφληση χρηματικών ενταλμάτων

Με το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή την Παρασκευή «I. Κύρωση της Συμφωνίας για την Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων, II. Εναρμόνιση του Κώδικα Φ.Π.Α. με την Οδηγία (EE) 2016/1065, III. Ενσωμάτωση των σημείων 1, 2, 4 και 5 του άρθρου 2 και των άρθρων 4, 6, 7 και 8 της Οδηγίας 1164/2016, IV. Τροποποίηση του ν. 2971/2001 και άλλες διατάξεις», επέρχονται τροποποιήσεις στους νόμους 4446/2016 και 4557/2018.

- Εναρμονίζονται, με τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν.4174/2013 και της ΠΟΛ.1275/2013 περί αποδεικτικού ενημερότητας και βεβαίωσης οφειλής, οι διατάξεις του άρθρου 80 του ν. 4446/2016 περί εξόφλησης χρηματικών ενταλμάτων.

- Τροποποιούνται και συμπληρώνονται διατάξεις του ν.4557/2018 όσον αφορά τις πληροφορίες που υποχρεούνται να συλλέγουν και να φυλάσσουν εταιρείες και άλλες οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους τους. Ειδικότερα:
Οι εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμιζόμενη αγορά ή σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης τηρούν ως ειδικό μητρώο στην έδρα τους, αρχείο γνωστοποιήσεων χωρίς να απαιτείται η καταχώρισή του στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.
Προβλέπεται η επιβολή ειδικού τέλους το ύψος του οποίου καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, για την πρόσβαση του κοινού στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ).
Εμπλουτίζεται η εξουσιοδοτική διάταξη της παρ.4 του άρθρου 20 του ν.4557/2018 με τη δυνατότητα συγκρότησης συνεργείων ελέγχου με προσωπικό των ελεγκτικών μηχανισμών του Υπουργείου Οικονομικών, για επιτόπιους ή τακτικούς ελέγχους σε εταιρικές και άλλες οντότητες που λειτουργούν στην Ελλάδα και τηρούν ειδικό μητρώο φύλαξης πληροφοριών σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους τους.

Ι. Διάταξη σχεδίου νόμου

Άρθρο 55
Τροποποίηση του άρθρου 80 του ν. 4446/2016

1. Η περίπτ. γ της παρ.1 του άρθρου 80 του ν. 4446/2016 (Α' 230) αντικαθίσταται ως εξής:
«γ. Σε περίπτωση μη χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν.4174/2013 (Α' 170) και των ΠΟΛ.1274/2013 και ΠΟΛ.1275/2013 αποφάσεων του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (Β'3398), όπως ισχύουν, τα χρηματικά εντάλματα δεν εξοφλούνται.».

2. Η παρ. 2 του άρθρου 80 του ν. 4446/2016 αντικαθίσταται ως εξής:
«2. α. Σε περίπτωση κατάσχεσης χρηματικής απαίτησης εις χείρας του Δημοσίου ως τρίτου, η πληρωμή του οικείου χρηματικού εντάλματος προς τον κατασχόντα διενεργείται, σύμφωνα με την παρ. 1, με πίστωση του τραπεζικού λογαριασμού του κατασχόντος, ύστερα από την προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας, σύμφωνα με το άρθρο 12 του ν. 4174/2013, τόσο από τον κατασχόντα όσο και από τον καθ' ου η κατάσχεση. Σε περίπτωση πληρωμής χρηματικού εντάλματος ύστερα από τελεσίδικη δικαστική απόφαση κατ' άρθρο 990 ΚΠολΔ, δεν απαιτείται αποδεικτικό ενημερότητας για τον καθ' ου η κατάσχεση, β. Σε περίπτωση εκχώρησης απαίτησης κατά του Δημοσίου, η πληρωμή του οικείου χρηματικού εντάλματος διενεργείται, σύμφωνα με την παρ. 1, με πίστωση του τραπεζικού λογαριασμού του εκδοχέα, ύστερα από την προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας, σύμφωνα με την περίπτ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 1 της ΠΟΛ.1274/2013 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων.
γ. Κατασχέσεις και εκχωρήσεις δεν εκτελούνται μετά την αποστολή των στοιχείων του εντάλματος στην οικεία ΔΟΥ για συμψηφισμούς.».

Αιτιολογική έκθεση

Άρθρο 55
Τροποποίηση του άρθρου 80 του ν. 4446/2016

Με την προτεινόμενη διάταξη της παραγράφου 1 αντικαθίσταται η περίπτωση γ της παρ. 1 του άρθρου 8 του ν.4416/2016 (Α' 240), ώστε να μνημονεύονται σ' αυτήν αφενός η εφαρμοστέα σήμερα διάταξη του άρθρου 12 του ν.4174/2013(Α' 170), και αφετέρου, τόσο η με αριθμό ΠΟΛ.1274/2013 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (Β'3398), όσο και η με αριθμό ΠΟΛ.1275/2013 απόφαση του ιδίου ως άνω Γενικού Γραμματέα (Β'3398), που αφορούν την χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας και βεβαίωσης οφειλής, αντιστοίχως.
Με την προτεινόμενη διάταξη της παραγράφου 2 διευκρινίζεται ότι στο πλαίσιο της κατάσχεσης εις χείρας του Δημοσίου ως τρίτου δεν απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας κατ' άρθρο 12 του ν. 4174/2013 (Α' 170) και των οριζομένων στην με αριθμό ΠΟΛ.1274/2013 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (Β' 3398), όπως ισχύουν, από τον οφειλέτη του κατάσχοντος (καθού η κατάσχεση) εφόσον η οικεία κατασχεμένη χρηματική απαίτηση έχει επιδικασθεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση κατ' άρθρο 990 ΚΠολΔ. Με την εν λόγω απόφαση, η οποία εκδίδεται επί ανακοπής του κατασχόντος κατά της δήλωσης του Δημοσίου ως τρίτου (άρθρο 145 παρ. 3β ν. 4270/2014 - Α' 143), κρίνεται -μεταξύ άλλων- το ύψος της απαίτησης του οφειλέτη του κατάσχοντος (καθού η κατάσχεση) κατά του Δημοσίου και δημιουργείται συναφώς υποχρέωση του τελευταίου (ως τρίτου) να καταβάλει στον κατάσχοντα την απαίτηση κατά το ύψος αυτό.

ΙΙ. Διάταξη σχεδίου νόμου

Άρθρο 62 Τροποποίηση του ν. 4557/2018

Στο ν. 4557/2018 (Α'139) επέρχονται οι εξής τροποποιήσεις:

α) Το τελευταίο εδάφιο της υποπερίπτ. αα' της περίπτ. α' του στοιχείου 17 του άρθρου 3 αντικαθίσταται ως εξής: «Τα ανωτέρω δεν αφορούν την περίπτωση εισηγμένης σε ρυθμιζόμενη αγορά εταιρείας, υποκείμενης σε απαιτήσεις γνωστοποίησης, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία ή ισοδύναμα διεθνή πρότυπα που εξασφαλίζουν επαρκή διαφάνεια σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο ή εταιρείας που διαπραγματεύεται σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης, υποκείμενης σε απαιτήσεις γνωστοποίησης ισοδύναμες αυτών της ρυθμιζόμενης αγοράς.».

β) αα. Στο τρίτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 11 μετά τις λέξεις «από το Δημόσιο» προστίθεται το αρκτικόλεξο « Α.Α.Δ.Ε.,».
ββ. Το τέταρτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 11 αντικαθίσταται ως εξής: «Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που τηρούν λογαριασμούς πληρωμών υποχρεούνται να διασταυρώνουν τα στοιχεία των δικαιούχων σύμφωνα με τους ειδικούς καταλόγους που αποστέλλονται από τους φορείς καταβολής και να επιβεβαιώνουν την τυχόν ανεπιτυχή ολοκλήρωση της σχετικής συναλλαγής.».

γ) Η παρ. 1 του άρθρου 20 αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Οι εταιρικές και άλλες οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα που φορολογείται στην Ελλάδα υποχρεούνται να συλλέγουν και να φυλάσσουν σε ειδικό μητρώο που τηρούν στην έδρα τους, επαρκείς, ακριβείς και επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους τους. Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν τουλάχιστον το ονοματεπώνυμο, την ημερομηνία γέννησης, την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής των πραγματικών δικαιούχων, καθώς επίσης και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν. Συμπληρώνονται δε με κάθε αναγκαίο στοιχείο για την ταυτοποίηση του πραγματικού δικαιούχου. Το ειδικό αυτό μητρώο τηρείται επαρκώς τεκμηριωμένο και επικαιροποιημένο με ευθύνη του νομίμου εκπροσώπου ή ειδικώς εξουσιοδοτημένου προσώπου με απόφαση του αρμόδιου εταιρικού καταστατικού οργάνου και, με την επιφύλαξη της παρ. 2, καταχωρίζεται στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, με τη χρήση των κωδικών εισαγωγής της ηλεκτρονικής πλατφόρμας taxisnet, μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την ημερομηνία σταδιακής έναρξης καταχώρισης ανά είδος εταιρικής οντότητας που καθορίζει η απόφαση της παρ. 11. Η καταχώριση αλλαγών στα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων γίνεται μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την ημερομηνία επέλευσής τους.»

δ) Η παρ. 2 του άρθρου 20 αντικαθίσταται ως εξής:
«2. Οι εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμιζόμενη αγορά ή σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης τηρούν ως ειδικό μητρώο της παρ. 1 στην έδρα τους αρχείο γνωστοποιήσεων του ν. 3556/2007 (Α'91) και το επικαιροποιούν κάθε φορά που λαμβάνει χώρα γεγονός που γνωστοποιείται στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σύμφωνα με το ν. 3556/2007, χωρίς να απαιτείται η καταχώρισή του στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.».

ε) Η παρ. 7 του άρθρου 20 αντικαθίσταται ως εξής: «7. Η πρόσβαση του κοινού στο Μητρώο της παρ. 4 είναι ελεύθερη μόνο ως προς τις πληροφορίες που αφορούν το ονοματεπώνυμο, την υπηκοότητα και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν οι πραγματικοί δικαιούχοι, προκειμένου να αποφευχθεί η έκθεση του πραγματικού δικαιούχου σε κίνδυνο εξαπάτησης, απαγωγής, εκβιασμού, βίας ή εκφοβισμού και να επιτευχθεί η προστασία του αν είναι ανήλικος ή με άλλο τρόπο ανίκανος για δικαιοπραξία. Για την ανωτέρω πρόσβαση μπορεί να επιβάλλεται ειδικό τέλος που εισπράττεται με ηλεκτρονικό παράβολο, το ύψος του οποίου καθορίζεται με την απόφαση της παρ. 11.».

στ) Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 8 του άρθρου 20 οι λέξεις «των παραγράφων 1 και 2» αντικαθίστανται με τις λέξεις «της παρ. 1».

ζ) Στην παρ. 11 του άρθρου 20 οι λέξεις «τον τρόπο και τη σειρά καταχώρισης σε αυτό των ειδικών μητρώων της παρ. 1 του παρόντος και της παρ. 1 του άρθρου 21» αντικαθίστανται με τις λέξεις «το χρόνο, τον τρόπο και τη σειρά καταχώρισης σε αυτό των ειδικών μητρώων της παρ. 1 του παρόντος και της παρ. 1 του άρθρου 21, τη δυνατότητα συγκρότησης συνεργείων ελέγχου με προσωπικό των ελεγκτικών μηχανισμών του υπουργείου Οικονομικών για επιτόπιους ή τακτικούς ελέγχους,»,

η) Η παρ. 13 του άρθρου 20 αντικαθίσταται ως εξής:
«13. Η έναρξη παραγωγικής λειτουργίας του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων καθορίζεται με την απόφαση της παρ. 11. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών μπορεί να τίθεται εκτός λειτουργίας το πληροφοριακό σύστημα, ύστερα από αίτημα της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικής Πολιτικής ή του φορέα λειτουργίας για λόγους συντήρησης, αναβάθμισης και προσαρμογής στις αλλαγές της νομοθεσίας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των εξήντα (60) ημερών ανά έτος. Κατά το διάστημα αυτό αναστέλλονται οι προθεσμίες υποβολής στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.».

θ) Το τέταρτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 21 αντικαθίσταται ως εξής: «Οι σχετικές πληροφορίες καταχωρίζονται σε ειδική μερίδα του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων της παρ. 4 του άρθρου 20, με τη χρήση των κωδικών εισαγωγής της ηλεκτρονικής πλατφόρμας taxisnet, μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την ειδική ημερομηνία καταχώρισης για τα μορφώματα του άρθρου 21 που καθορίζει η απόφαση της παρ. 11 του άρθρου 20.».

Αιτιολογική έκθεση

Άρθρο 62
Τροποποίηση του ν. 4557/2018

Με τις προτεινόμενες διατάξεις αποσαφηνίζονται και επικαιροποιούνται οι ρυθμίσεις των άρθρων 11, 20 και 21 του ν. 4557/2018. Οι τροποποιήσεις του άρθρου 11 αφορούν διόρθωση σφαλμάτων που εμφιλοχώρησαν κατά την αρχική έκδοση ενώ οι τροποποιήσεις των άρθρων 20 και 21 αφορούν το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων σε επιχειρήσεις, οντότητες και καταπιστεύματα που εδρεύουν ή φορολογούνται στην Ελλάδα. Οι εν λόγω τροποποιήσεις κρίθηκαν αναγκαίες ενόψει της έναρξης λειτουργίας του ηλεκτρονικού Κεντρικού Μητρώου και αντιμετωπίζουν νομικά, ερμηνευτικά ή πρακτικά ζητήματα που αναδείχθηκαν κατά το σχεδιασμό και υλοποίηση του Μητρώου. Ταυτόχρονα, ορισμένες από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις συνιστούν και μερική ενσωμάτωση παραγράφων της οδηγίας 2018/843 (EE L 156), οι οποίες κρίνεται σκόπιμο να ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασμό του ηλεκτρονικού συστήματος.

Ειδικότερα, με την περίπτ. β) προστίθεται στους φορείς του σχετικού εδαφίου για λόγους πληρότητας και η ΑΑΔΕ. Ταυτόχρονα, αντικαθίσταται η αναφορά σε πιστωτικά ιδρύματα με την ορθή αναφορά σε παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που τηρούν λογαριασμούς πληρωμών, προκειμένου να καταλάβει και τα ιδρύματα πληρωμών. Ταυτόχρονα, για λόγους ορθής εφαρμογής των συστημάτων πληρωμών σύμφωνα με το Ενιαίο Σύστημα Πληρωμών σε Ευρώ (SEPA) διορθώνεται η υποχρέωση αναφοράς επιτυχούς ολοκλήρωσης της συναλλαγής με την ορθή απεικόνιση της λειτουργίας του εν λόγω συστήματος.

Με την περίπτ. α) σε συμμόρφωση προς τον ορισμό του πραγματικού δικαιούχου (άρθρο 3 της Οδηγίας 2015/849 το οποίο ενσωματώθηκε με το άρθρο 3 του ν. 4557/2018), σύμφωνα με τον οποίο ρητά εξαιρούνται οι εισηγμένες εταιρείες διότι η ενωσιακή νομοθεσία διασφαλίζει υποχρεώσεις γνωστοποίησης, προστίθεται στο άρθρο 3 στοιχ. 17 του ν. 4557/2018, εδάφιο που αποσαφηνίζει ότι η εξαίρεση αφορά τόσο τις εταιρείες που είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά (regulated market, η οποία έχει αποδοθεί στην ελληνική γλώσσα ως οργανωμένη αγορά, περιορίζοντας όμως έτσι το πεδίο εφαρμογής της), όσο και αυτές που είναι εισηγμένες σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης, εφόσον υπόκεινται στις ίδιες απαιτήσεις γνωστοποίησης. Για τον ίδιο λόγο και προς αποφυγή σύγχυσης ως προς το πεδίο εφαρμογής διατυπώνεται ρητά με την παρ. 4 ότι οι εισηγμένες εταιρείες εξαιρούνται της υποχρέωσης καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, καθώς οι σχετικές πληροφορίες γνωστοποιούνται υποχρεωτικά βάσει του ν.3556/2007 και σε περίπτωση παράβασης προβλέπονται ειδικές κυρώσεις από την εκεί νομοθεσία.

Με την περίπτ. γ) επαναδιατυπώνεται η παρ. 1 του άρθρου 20 του ν. 4557/2018 προκειμένου να συμπεριλάβει τη ρητή εξαίρεση των εισηγμένων εταιρειών και να προσδιορίσει με σαφήνεια διαδικαστικά θέματα καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο.

Με την περίπτ. ε) σε συμμόρφωση προς τις παρ. γ και δ του σημ. 15 του άρθρου 1 της οδηγίας 2018/843 καθορίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού στα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων. Προς αποφυγή κατάχρησης ορίζονται ρητά τα προσβάσιμα στοιχεία και παράλληλα προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής τέλους που καταβάλλεται μέσω ηλεκτρονικού παραβόλου. Αυτονόητο, ότι οι έχοντες ειδικό έννομο συμφέρον μπορούν να έχουν πρόσβαση στα πλήρη στοιχεία τηρουμένης της διαδικασίας της παρ. 4 του άρθρου 25 του ν. 1756/1988 (Α'35) (εισαγγελική παραγγελία).

Με τις λοιπές περιπτώσεις επέρχονται για λόγους συνέπειας οι αναγκαίες τροποποιήσεις στις λοιπές παραγράφους του άρθρου 20, όπου γίνεται αναφορά σε τροποποιούμενες με το παρόν άρθρο διατάξεις ή διαδικασίες ενώ συμπληρώνεται η εξουσιοδοτική διάταξη και καθορίζονται ειδικότερες διαδικασίες που θα επιτρέψουν την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του ηλεκτρονικού συστήματος. Με τις επερχόμενες τροποποιήσεις ειδικά της εξουσιοδοτικής διάταξης της παρ. 11 προβλέπεται η ανακοίνωση της σταδιακής καταχώρισης των υπόχρεων στο Κεντρικό Μητρώο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα του συστήματος και η έγκαιρη γνώση των ενδιαφερομένων για τις προθεσμίες καταχώρισης, μετά την άπρακτη παρέλευση των οποίων, επέρχονται οι νόμιμες συνέπειες. Στην εξουσιοδοτική διάταξη περιλαμβάνονται και άλλα διαδικαστικά ζητήματα ενώ για τους ίδιους λόγους τροποποιείται η σχετική διάταξη του άρθρου 21 που αφορά την αντίστοιχη υποχρέωση των καταπιστευμάτων και παρεμφερών μορφωμάτων ως προς την τήρηση Μητρώου πραγματικών δικαιούχων.