Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς: Ενημέρωση προς τους ιδιώτες επενδυτές αναφορικά με τις επενδύσεις σε μερίδια Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων

Με αφορμή περιστατικά παράνομης διάθεσης στην Ελλάδα μεριδίων Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων (ΟΣΕ) σε ιδιώτες επενδυτές, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απευθύνει το παρόν κείμενο σε ιδιώτες επενδυτές που επιθυμούν να επενδύσουν σε μερίδια Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων με σκοπό να επιστήσει την προσοχή τους σε πιθανούς κινδύνους σε αυτά τα προϊόντα.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ

Οι Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων (αναφέρονται και ως

«αμοιβαία κεφάλαια») διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- τους Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ ή UCITS) και
- τους Οργανισμούς Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ ή AIFs).

Οι ΟΣΕΚΑ είναι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων που εν γένει απευθύνονται σε ιδιώτες επενδυτές, λαμβάνουν άδεια σύστασης από εποπτικές αρχές, υπόκεινται σε εποπτεία και ρυθμίζονται μεταξύ άλλων ως προς το είδος των επενδύσεών τους, τον τρόπο λειτουργίας και τις γνωστοποιήσεις προς τους μεριδιούχους. Οι ΟΣΕΚΑ και οι Διαχειριστές τους διέπονται από το σχετικό ευρωπαϊκό πλαίσιο λειτουργίας (Οδηγία 2009/65/ΕΕ - UCITS Directive) και ο όρος ΟΣΕΚΑ ή UCITS αναφέρεται μόνο σε ΟΣΕ που έχουν συσταθεί σε κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης βάσει της ανωτέρω Οδηγίας.

Όλοι οι υπόλοιποι ΟΣΕ (εκτός των ΟΣΕΚΑ) ονομάζονται γενικά ΟΕΕ. Οι ΟΕΕ είναι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων, η λειτουργία των οποίων, αντίθετα με τους ΟΣΕΚΑ, δεν ρυθμίζεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά από το εθνικό δίκαιο κάθε κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτης χώρας. Το ευρωπαϊκό δίκαιο ρυθμίζει τη λειτουργία των Διαχειριστών των ΟΕΕ, μέσω της Οδηγίας 2011/61/ΕΕ ή AIFMD.

Οι Eλληνικές Εταιρείες Διαχείρισης ΟΕΕ που έχουν λάβει άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βάσει της ανωτέρω Οδηγίας (που ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το ν. 4209/2013) ονομάζονται ΑΕΔΟΕΕ.

Υπάρχουν ΟΕΕ που εποπτεύονται αλλά και ΟΕΕ που δεν εποπτεύονται από εποπτικές αρχές. Στη δεύτερη περίπτωση προβλέπεται μόνο η γνωστοποίηση της σύστασής τους στην αρμόδια εποπτική αρχή και η υποβολή συνοπτικών αναφορών, ή η ύπαρξη περιορισμένης εποπτείας. Οι ΟΕΕ δύνανται να επενδύουν σε προϊόντα που δεν διαπραγματεύονται σε οργανωμένες αγορές, να ακολουθούν σύνθετες στρατηγικές και να χρησιμοποιούν μόχλευση, ανάλογα με το ειδικό καθεστώς που διέπει τη λειτουργία τους. Ορισμένοι ΟΕΕ ακολουθούν ιδιαίτερα σύνθετες στρατηγικές, ή επενδύουν σε σύνθετα προϊόντα ή/και χρησιμοποιούν μόχλευση.

Αυτό σημαίνει ότι η επένδυση σε ΟΕΕ συνήθως εμπεριέχει αυξημένο κίνδυνο απώλειας κεφαλαίου. Για το λόγο αυτό οι ΟΕΕ κατά κανόνα δεν απευθύνονται σε ιδιώτες επενδυτές αλλά σε επαγγελματίες επενδυτές ή σε επενδυτές με εξειδικευμένες γνώσεις γύρω από τα χρηματοοικονομικά, οι οποίοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τους κινδύνους και είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν σημαντικά κεφάλαια σε έναν ΟΕΕ. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις ΟΕΕ που, σύμφωνα με το κανονιστικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη λειτουργία τους, δύνανται να διατεθούν σε ιδιώτες.

Η εξακρίβωση από τους επενδυτές της νομιμότητας διάθεσης στην Ελλάδα των μεριδίων ΟΣΕ (είτε ΟΣΕΚΑ είτε ΟΕΕ) που διαφημίζονται στην Ελλάδα, έχει σημασία για τα δικαιώματά τους σχετικά με την ενημέρωσή τους, τον τρόπο διαφήμισης και προώθησης ή διάθεσης και τον τρόπο πληρωμής και εξαγοράς των μεριδίων τους1. Η επένδυση σε μερίδια ΟΣΕ που έχει άδεια διάθεσης στην Ελλάδα διασφαλίζει επίσης την τήρηση από το Διαχειριστή ορισμένων βασικών κανόνων λειτουργίας που έχουν τεθεί από το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο με σκοπό τη διασφάλιση της χρηστής διαχείρισης και την προστασία των συμφερόντων των επενδυτών.

Ένας αλλοδαπός ΟΕΕ επιτρέπεται να διατίθεται στην Ελλάδα όταν:
(α) ο Διαχειριστής του ΟΕΕ έχει λάβει διαβατήριο διάθεσης στην Ελλάδα με βάση την Οδηγία 2011/61/ΕΕ (AIFMD) από άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το διαβατήριο λαμβάνεται για κάθε ΟΕΕ που προωθείται στην Ελλάδα υπό την προϋπόθεση ότι ο ΟΕΕ έχει συσταθεί σε κράτος - μέλος της ΕΕ,
(β) ο Διαχειριστής εδρεύει στην Ελλάδα και έχει λάβει άδεια λειτουργίας βάσει του ν. 4209/2013, ήτοι είναι ΑΕΔΟΕΕ και
(γ) σε κάθε άλλη περίπτωση, ο Διαχειριστής του αλλοδαπού ΟΕΕ οφείλει να λάβει άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη διάθεση μεριδίων του ΟΕΕ στην Ελλάδα. Ακόμη και μετά τη λήψη άδειας όμως, η διάθεση επιτρέπεται μόνον προς επαγγελματίες επενδυτές.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της Πίνακα με τίτλο «ΔΙΑΘΕΣΗ ΜΕΡΙΔΙΩΝ ΟΕΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ Ν. 4209/2013 (ΟΔΗΓΙΑ AIFMD)», που περιλαμβάνει συνοπτικά τις ρυθμίσεις σχετικά με τη διάθεση μεριδίων ΟΕΕ στην Ελλάδα.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αναρτά επίσης στην ιστοσελίδα της:
- τους Ευρωπαϊκούς ΟΣΕΚΑ (UCITS) που μπορούν να διατίθενται με διαβατήριο στην Ελλάδα,
- τους Ευρωπαϊκούς ΟΕΕ (AIFs) που μπορούν να διατίθενται με διαβατήριο στην Ελλάδα καθώς και τα στοιχεία των Εταιρειών Διαχείρισής τους,
- τους Ελληνικούς ΟΣΕΚΑ που διατίθενται στην Ελλάδα καθώς και τα στοιχεία των Εταιρειών Διαχείρισής τους (ΑΕΔΑΚ),
- τους Ελληνικούς ΟΕΕ που διατίθενται στην Ελλάδα καθώς και τα στοιχεία των Εταιρειών Διαχείρισής τους (ΑΕΔΟΕΕ) και
- τους ΟΕΕ τρίτων χωρών και των αντίστοιχων Εταιρειών Διαχείρισης που έχουν λάβει άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να διαθέτουν μερίδιά τους στην Ελλάδα, εφόσον υφίστανται.

Επισημαίνεται στους Έλληνες επενδυτές ότι για λόγους προστασίας τους και αποτελεσματικής διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους, σε περίπτωση ύπαρξης παραβατικής συμπεριφοράς εκ μέρους του Διαχειριστή ή του διαμεσολαβητή, πριν επενδύσουν σε μερίδια ΟΣΕ θα πρέπει να εξακριβώνουν ότι οι συγκεκριμένοι ΟΣΕ διατίθενται νόμιμα στην Ελλάδα και σε ποια κατηγορία επενδυτών επιτρέπεται να διατεθούν (ιδιώτες, επαγγελματίες ή/και συγκεκριμένη κατηγορία ιδιωτών). Τέλος, θα πρέπει να απαντούν με ειλικρίνεια στο ερωτηματολόγιο που θα τους δώσει ο υπεύθυνος για τη διάθεση διαμεσολαβητής, ώστε να διασφαλιστεί ότι τηρούνται οι διατάξεις σχετικά με τη διάθεση των ΟΣΕ.

1Επισημαίνεται ότι η διαφήμιση και προώθηση συνιστά διάθεση ΟΣΕ.