Τα καταφύγια της Αθήνας: Μία πόλη με χώρους μυστικούς, υπόγεια κτήρια και «κούφια» βουνά (φωτό)

sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"Όπως αναφέρει το https://sputniknews.gr/ κατά τα κρίσιμα χρόνια του πολέμου, αλλά και μετέπειτα, στην Αθήνα υπήρχε ένα δίκτυο τουλάχιστον 400 δημόσιων καταφυγίων, αλλά και εκατοντάδων, μικρότερων και διάσπαρτων, ιδιωτικών. Κάθε ένα με τη δική του ιστορία, με το δικό του στίγμα και με τη δική του πολιτιστική κληρονομιά./pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"Ο ιδιώτης ιστορικός ερευνητής, Κωνσταντίνος Κυρίμης, έχει χαρτογραφήσει πάνω από 80 καταφύγια σ' όλη την Αθήνα και μέσω των βιβλίων του, προσπαθεί να μεταδώσει την ιστορική «μνήμη» στις νεότερες γενιές και σ' αυτές που θα ακολουθήσουν, αναπληρώνοντας την ηχηρή απουσία του κράτους./pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;">«Έκρηξη» καταφυγίων εν όψει του πολέμου

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΥΡΙΜΗΚαταφύγιο στην Αθήναp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις εκείνης της εποχής, διεξάγονταν μέσω τυφλών αεροπορικών «χτυπημάτων». Δεν υπήρχαν στοχευμένες βολές, ούτε η έννοια του άμαχου πληθυσμού. Επομένως, έπρεπε να δημιουργηθούν χώροι, στους οποίους οι κάτοικοι θα μπορούσαν να προφυλαχθούν από τις γερμανικές βόμβες./pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;">Κατά τα τέσσερα, περίπου, χρόνια που μεσολάβησαν έως το ξέσπασμα του πολέμου, στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας κατασκευάστηκαν πάνω από 400 δημόσια καταφύγια, αλλά και αρκετές εκατοντάδες ιδιωτικά, καθώς κάθε κτήριο άνω των τριών ορόφων, ήταν υποχρεωτικό να διαθέτει έναν ασφαλή και θωρακισμένο χώρο.

Σ' αντίθεση με το μυστήριο και την αχαλίνωτη φαντασία που συνήθως συνοδεύει τα καταφύγια, η κατάσταση ήταν πολύ πιο απλή και κυρίως, πολύ πιο… εμφανής.

Αυστηρές προδιαγραφές

Η κύρια είσοδος έπρεπε να διαθέτει θωρακισμένη πόρτα, ενώ ήταν αναγκαίο να υπάρχει τουλάχιστον μία έξοδος κινδύνου. Εφόσον, η χωρητικότητα υπερέβαινε τα 100 άτομα, τότε το καταφύγιο όφειλε να έχει παραπάνω της μίας εισόδου. «Για να προλαβαίνουν όλοι να μπαίνουν εγκαίρως» παρατηρεί ο κ. Κυρίμης.

Αθήνας βρίσκοντανbr //pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"Το μέγεθος των καταφυγίων ποίκιλλε σημαντικά. Σύμφωνα με τον κ. Κυρίμη, υπήρχαν τα πολύ μικρά, τα οποία είχαν χωρητικότητα μόλις 30-40 ατόμων και τα οποία συναντιούνταν κυρίως, σε πολυκατοικίες, αλλά και τα πολύ μεγάλα, με χωρητικότητα έως 1.300 ατόμων./pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;">Τα τελευταία περιλάμβαναν στοές, μήκους έως και 200 μέτρων, με πολλαπλούς θαλάμους, οι οποίοι σε αριθμό άγγιζαν τους 30. «Προτιμούσαν πολλά μικρά δωμάτια, παρά έναν ενιαίο μεγάλο χώρο, για λόγους στατικότητας» τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Κυρίμης.

Πειραιά, στα περίχωρα, σε κάθε πιθανό σημείο του αστικού ιστού. Κυρίως, κατασκευάζονταν είτε σε υπόγειο χώρο, είτε σε λόφο, ο οποίος «κουφαινόταν» και δημιουργούταν η αναγκαία εγκατάσταση./pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"Ένα κυβικό μέτρο για κάθε ώρα παραμονήςbr //pp CeraPRO Regular', sans-serif; font-size: 16px; vertical-align: baseline; color: #333333; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;">Τα καταφύγια της Αθήνας δεν είχαν ως στόχο τη μακροχρόνια παραμονή. Μόλις τελείωνε ο βομβαρδισμός και εξομαλυνόταν η κατάσταση, οι πολίτες επέστρεφαν στην «καθημερινότητα». Ως εκ τούτου, η μέγιστη ώρα παραμονής είχε υπολογιστεί στις τρεις ώρες.

1 / 8ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΥΡΙΜΗΓερμανικό καταφύγιο

Όλες οι παραπάνω προδιαγραφές προβλέπονταν στον νόμο του 1936, ο οποίος διατηρήθηκε εν ζωή έως το 1956, όταν και καταργήθηκε η υποχρεωτική ανέγερση καταφυγίου σε ιδιωτικές οικοδομές.

Το γερμανικά καταφύγια

Πέραν αυτών, όμως, ο κατοχικός στρατός σε αρκετές περιπτώσεις προχωρούσε στην επίταξη των ελληνικών καταφυγίων, στα οποία άλλαζε τη χρήση και τα μετέτρεπε σε χώρους βασανισμού και κράτησης, όπως για παράδειγμα το κτήριο στην πλατεία Κοραή.

Τα καταφύγια, βέβαια, δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Χρησιμοποιήθηκαν τόσο στον συμμαχικό βομβαρδισμό του Ιανουαρίου του 1944 στον Πειραιά, όσο και στον προάγγελο του Εμφυλίου Πολέμου, τα λεγόμενα «Δεκεμβριανά, όπου Έλληνες προφυλάσσονταν από… Έλληνες.

Επίσης, στη συντριπτική τους πλειονότητα, είναι ασυντήρητα επί αρκετές δεκαετίες, με αποτέλεσμα το κόστος ανακατασκευής και ανακαίνισης να θεωρείται κάτι παραπάνω από δυσθεώρητο.

Αντίθετα με ό,τι ενδεχομένως πιστεύουν οι περισσότεροι, τα καταφύγια δεν ανήκουν ούτε στο υπουργείο Πολιτισμού, ούτε σε κάποιον άλλον φορέα. «Η ιδιοκτησία των καταφυγίων ανήκει σ' αυτούς που έχουν την ιδιοκτησία του ευρύτερου χώρου» επισημαίνει ο κ. Κυρίμης.

Από τα 400 δημόσια καταφύγια, μόλις ένας είναι επισκέψιμο. Και αυτό χάρη στους… Γερμανούς, καθώς ο συγκεκριμένος χώρος στην πλατεία Κοραή μετατράπηκε κατόπιν σε σημείο βασανιστηρίων Ελλήνων αντιστασιακών και χάρη σ' αυτό αναδείχθηκε ως χώρος ιστορικής σημασίας.

Πώς ξεκίνησαν όλα

«Δεν πρέπει να χαθεί αυτή η γνώση, καθώς είναι σίγουρο ότι αν δεν γίνει κάτι, όλα αυτά θα είναι άγνωστα στην επόμενη γενιά».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Κυρίμης, στις 29 Οκτωβρίου, θα παρουσιάσει στο Σεράφειο του δήμου Αθηναίων, 14 καταφύγια σε Αθήνα και Πειραιά. Συνδιοργανωτές της εκδήλωσης είναι το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Περιφέρεια Αττικής, ο δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ.