Το φαινόμενο Βίκτορ Όρμπαν και η πορεία της Ευρώπης

Το μοντέλο της «δημοκρατικής δικτατορίας» - Τι σηματοδοτεί η επικράτηση του αυταρχικού αντισημίτη στην Ουγγαρία – Ο περιορισμός των ΜΜΕ - Οι σύμμαχοί του στην Ευρώπη – Ποιοι ακολουθούν τα βήματά του

Οι Ούγγροι χάρισαν στον Βίκτορ Όρμπαν μια ακόμη θητεία. Ένα αγκάθι στην καρδιά της ΕΕ. Οι εκλογές που διεξήχθησαν στην Ουγγαρία

δεν πρόσφεραν στα κόμματα της αντιπολίτευσης ίσους όρους, μεταξύ άλλων προβλημάτων που σημάδεψαν την ψηφοφορία η οποία ωστόσο σεβάστηκε τα θεμελιώδη δικαιώματα, ανέφερε σήμερα ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.

«Οι υπερβολικές δαπάνες της κυβέρνησης για διαφημίσεις που ενίσχυσαν το μήνυμα της εκστρατείας του κυβερνώντος συνασπισμού υπονόμευσαν τη δυνατότητα των αντιπάλων να συναγωνιστούν επί ίσοις όροις», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο εκλογικός παρατηρητής του ΟΑΣΕ Ντάγκλας Ουέικ.

«Ο εκφοβισμός και η ξενοφοβική ρητορική, τα προκατειλημμένα ΜΜΕ και η αδιαφανής χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας», εμπόδισαν την πολιτική συζήτηση, είπε.

«Συνολικά υπήρξε σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των ελευθεριών, αλλά η άσκησή τους έγινε σε ένα ενάντιο κλίμα… Η πρόσβαση στην πληροφορία καθώς και η ελευθερία των ΜΜΕ και του συνεταιρίζεσθαι περιορίστηκαν, μεταξύ άλλων και από πρόσφατες αλλαγές στη νομοθεσία», πρόσθεσε.

Όπως εκτιμά όμως ο δημοσιογράφος της Deytsche Welle Φ. Βάγκενερ αυτός ο δημοκρατικά νομιμοποιημένος αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης θα βρει κι άλλους μιμητές.

Η Ουγγαρία του Όρμπαν αποτελεί πρότυπο απόρριψης της φιλελεύθερης συναίνεσης που επιτεύχθηκε στην Ευρώπη μετά το 1945. Αποτελεί ένα δημοκρατικά νομιμοποιημένο μονοκομματικό κράτος, κάτι μεταξύ μιας ελαττωματικής δημοκρατίας και μιας αυταρχικής διακυβέρνησης τύπου Πούτιν και Ερντογάν.

Ο «ορμπανισμός» φαίνεται στο μεταξύ να έχει επιρροή και πέραν των συνόρων της Ουγγαρίας, μιας χώρας μόλις δέκα εκατομμυρίων κατοίκων. Το κυβερνών κόμμα της Πολωνίας (PiS) αντιγράφει το αδελφό ιδεολογικά και πολιτικά κόμμα του Όρμπαν όσο καλύτερα μπορεί. Και η Τσεχία όσο και η Σλοβακία βλέπουν επίσης με συμπάθεια μια αναδιάρθρωση των κρατικών δομών με δημαγωγικά πρότυπα. Αυτές οι τέσσερις χώρες συναποτελούν την Ομάδα Βίζεγκραντ, μια ομάδα αντίστασης έναντι των Βρυξελλών, τις οποίες κατηγορούν ότι τους πατρονάρει. Ήδη από το 2016 ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι του πολωνικού PiS έλεγε με θέρμη ότι «Μαθαίνουμε από τον Όρμπαν». Καμία άλλη εκλογική αναμέτρηση σε μικρή ευρωπαϊκή χώρα στην πρόσφατη ιστορία δεν φαίνεται να είχε τόση μεγάλη σημασία για τις σχέσεις ανατολικής και δυτικής Ευρώπης. Το 2018 θα είναι μια «χρονιά μεγάλων μαχών» είχε προβλέψει ο ίδιος ο Όρμπαν. Ο 54χρονος πολιτικός είναι έτοιμος για νέες επιθέσεις κατά των Βρυξελλών.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ο Όρμπαν αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για την ευρωπαϊκή οικογένεια από τότε που εγκαινιάστηκε η νέα εποχή διεύρυνσης προς την ανατολική Ευρώπη. Για τα ευρωπαϊκά δεδομένα θεωρείται ο πρωτεργάτης του μονοκομματικού κράτους. Υπό διεθνές πρίσμα, συντάσσεται στην ίδια τάξη με τους εκφραστές του μοντέλου της «δημοκρατικής δικτατορίας» πλάι στον Πούτιν, τον Ερντογάν, τον Τραμπ. Όλοι αυτοί είναι πολέμιοι των ιδεών που επί δεκαετίες όχι μόνο δεν αμφισβητήθηκαν αλλά χαρακτήριζαν την έννοια της ευρωπαϊκής συνοχής: δημοκρατία, ελευθερία του λόγου και του τύπου, κράτος δικαίου.

Η δύναμη του Όρμπαν και η αδυναμία της Ευρώπης

Ο λόγος που εξηγεί μεταξύ άλλων γιατί ο Όρμπαν σημειώνει τέτοια επιτυχία στη χώρα του είναι γιατί τα ευρωπαϊκά συντηρητικά κόμματα που εκπροσωπούνται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του παρέχουν διακριτικά στήριξη, την ώρα που αυτός αποδομεί το ουγγρικό κράτος. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και πιο συγκεκριμένα η μεγαλύτερη εθνική αντιπροσωπεία, το γερμανικό Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, χρειάζονται στην Ευρωβουλή τις ψήφους του Φίντες (Fidesz), μη θέλοντας να ρισκάρουν να περάσει η πλειοψηφία στα χέρια των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών. Εν ολίγοις, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα προστατεύει τον Όρμπαν για ίδιο συμφέρον, κάτι που κάνει την όποια κριτική που ασκεί μη αξιόπιστη.

Εντούτοις, αν η ΕΕ θέλει να υπερβεί την κρίση θα πρέπει να μάθει να κατανοεί τον άλλον. Να κατανοήσει ότι το πρόσφατο παρελθόν, το παρελθόν δηλαδή που ακόμη υπάρχει στη μνήμη των ανθρώπων, ήταν εντελώς διαφορετικό στην ανατολική Ευρώπη από ό,τι στη δυτική. Υπάρχει πιο έντονη ροπή προς αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης στην Πολωνία, την Ουγγαρία ή τη Σερβία, γιατί είναι γνώριμα από τη σοβιετική εποχή. Το ότι ξαναείναι σήμερα δημοφιλή έγκειται και στο ότι μέχρι το 1989 τα κράτη αυτά είχαν απολέσει για ιδεολογικούς λόγους την έννοια της εθνικής ταυτότητας. Οι άνθρωποι στην ανατολική Ευρώπη μοιάζουν να θέλουν να αισθανθούν πρώτα την έννοια της πατρίδας, πριν αφομοιωθούν από την ΕΕ. Και μια απλή εξήγηση για την επιθετική στάση τους απέναντι στους πρόσφυγες –και τους μουσουλμάνους- μπορεί να είναι ίσως το ότι δεν είχαν εμπειρία με τους ξένους.

Από την άλλη πλευρά μια συνθήκη ένταξης είναι είναι συνθήκη ένταξης. Η Ουγγαρία εντάχθηκε στην ΕΕ, όπως και η Πολωνία. Υπάρχουν συνεπώς υποχρεώσεις. Οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν γνωστές. Τώρα έχει έρθει η ύστατη ώρα για διαμεσολάβηση πριν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τις χώρες Δυτικών Βαλκανίων, οι οποίες σε γενικές γραμμές βλέπουν επίσης με συμπάθεια τον Όρμπαν και τον Κατσίνσκι

Συγχαρητήρια αλλά και κριτική από την Αυστρία για τη νίκη Όρμπαν

Την έκφραση χαράς και συγχαρητηρίων όπως επίσης, ταυτόχρονα, την άσκηση κριτικής, προκαλεί στον πολιτικό κόσμο της Αυστρίας η νέα εκλογική νίκη του αμφιλεγόμενου πρωθυπουργού της Ουγγαρίας και αρχηγού της Ένωσης Νεαρών Δημοκρατών (Fidesz) Βίκτορ Όρμπαν.

«Χαίρομαι για την περαιτέρω συνεργασία», τονίζει από την Κίνα, όπου βρίσκεται για πολυήμερη επίσημη επίσκεψη, συνοδεύοντας τον ομοσπονδιακό Πρόεδρο της Αυστρίας Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν, ο Αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς, του οποίου το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα ανήκει, όπως και το Fidesz του Βίκτορ Όρμπαν, στην ίδια ευρωπαϊκή πολιτική οικογένεια, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

«Εξαιρετικά χαρούμενοι» για την εκλογική νίκη του Όρμπαν και του κόμματός του, δηλώνουν ο Αυστριακός αντικαγκελάριος και αρχηγός του συγκυβερνώντος -με το Λαϊκό Κόμμα- ακροδεξιού εθνικιστικού Κόμματος των Ελευθέρων Χάιντς- Κρίστιαν Στράχε και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπός του Γιόχαν Γουντέντους, επισημαίνοντας στα συγχαρητήριά τους πως «ο Όρμπαν ακολουθεί σταθερή και ακλόνητη πολιτική για τους ανθρώπους της χώρας του».

Τρίτη θητεία για τον εθνικιστή Βίκτορ Όρμπαν - Νίκη στις βουλευτικές εκλογές

Την ίδια στιγμή, ο επικεφαλής των ευρωβουλευτών του ηγούμενου του αυστριακού κυβερνητικού συνασπισμού Λαϊκού Κόμματος, του καγκελάριου Κουρτς, ο Ότμαρ Κάρας, ασκώντας κριτική, κυρίως στον προεκλογικό αγώνα του Ούγγρου πρωθυπουργού, τονίζει σε σημερινές δηλώσεις του πως «η εκλογική νίκη του Όρμπαν δεν δικαιολογεί αυτή την πολιτική, τη γλώσσα, τον αντισημιτισμό, τη διαφθορά και τον εθνικισμό».

Ο ίδιος Αυστριακός συντηρητικός ευρωβουλευτής απευθύνει έκκληση, «πριν από την αποστολή συγχαρητηρίων μηνυμάτων προς τον Όρμπαν να εξετάζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια το πολιτικό "στιλ" του».

Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος και ευρωβουλευτής του μεγαλύτερου κόμματος της αυστριακής αντιπολίτευσης, του Σοσιαλδημοκρατικού, Γιόζεφ Βάιντεχολτσερ, ζητά από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα να αφυπνιστεί και αντί της αποστολής συγχαρητηρίων να απαιτήσει να μην συνεχίσουν να υπονομεύονται από τον Όρμπαν οι δημοκρατικές αρχές και ο ίδιος να εγκαταλείψει τον πολιτικό προσανατολισμό του αποκλεισμού.

Σύμφωνα με τον Γιόζεφ Βάιντεχολτσερ, «ο Όρμπαν, ο οποίος αναλαμβάνει τώρα για τέταρτη φορά πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, υποδαύλισε τα προηγούμενα χρόνια με θράσος ένα κλίμα φόβου και πανικού, που δεν συνάδει με τη συμμετοχή μίας χώρας στην ΕΕ και που είναι σε βάρος του ουγγρικού κράτους δικαίου και της δημοκρατίας».

Η ευρωβουλευτής των Αυστριακών Πράσινων Μόνικα Βάνα ζήτησε να συνεχιστεί ταχύτατα σε κοινοτικό επίπεδο η διαδικασία του Άρθρου 7 για την εξέταση της κατάστασης του κράτους δικαίου στην Ουγγαρία.