Τι προέβλεπε το Σχέδιο Ανάν που οδήγησε στο κυπριακό "Όχι"

Ο πρώην γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Άναν απεβίωσε σήμερα, σε ηλικία 80 ετών, όπως ανακοίνωσε το Ίδρυμα που φέρει το όνομά του.

Επί θητείας του στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ είχε κατατεθεί το Σχέδιο Ανάν το οποίο απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των ελληνοκυπρίων το 2004, ενώ είχε εγκριθεί από την τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Το ιστορικό

Μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή το 1974 στην Κύπρο, οι τούρκικες δυνάμεις

έλεγχαν το 40% του εδάφους, ενώ υπήρξε και ανταλλαγή πληθυσμού το 1975. Από τότε, υπήρξαν διάφορες πρωτοβουλίες για επίλυση του Κυπριακού, σχεδόν όλες υπό την επίβλεψη του ΓΓ του ΟΗΕ, χωρίς όμως να υπάρξει επιτυχία.

Τον Δεκέμβριο 1999, ξεκίνησαν ξανά συνομιλίες για προετοιμασία του εδάφους για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.

Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης, ηγέτης των τουρκοκυπρίων ο Ραούφ Ντενκτας και Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ο Κόφι Αναν με ειδικό του Σύμβουλο για τον Κυπριακό τον Άλβαρο ντε Σότο.

Ο Κόφι Ανάν υπέβαλε Σχέδιο για συνολική επίλυση του Κυπριακού. Η αρχική του μορφή (το αποκαλούμενο σήμερα σχέδιο Ανάν Ι) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 11 Νοεμβρίου 2002 και το δεύτερο αναθεωρημένο σχέδιο στις 10 Δεκεμβρίου 2002 (Αννάν ΙΙ).

Στις 26 Φεβρουαρίου 2003 υποβλήθηκε το Σχέδιο Αναν ΙΙΙ. Ακολούθησε η εκλογή του Τάσου Παπαδόπουλου στις προεδρικές εκλογές του 2003.

Τον Μάρτιο του 2004 παρουσιάστηκε η πέμπτη και τελική μορφή του σχεδίου. Ο Κόφι Ανάν αναγκάστηκε να ολοκληρώσει το Σχέδιο μόνος του παρότι η αρχική του πρόθεση ήταν το τελικό κείμενο να προέρχεται αποκλειστικά από τις διαπραγματεύσεις των δυο κοινοτήτων.

Στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004, το 76% των ελληνοκυπρίων απέρριψαν το σχέδιο του τότε Γ.Γ του ΟΗΕ για επίλυση του Κυπριακού. "Παρέλαβα Κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα", δήλωνε ο Τάσος Παπαδόπουλος.

Οι λόγοι της απόρριψης του σχεδίου από τους ελληνοκύπριους ήταν ποικίλοι. Αρκετοί το έβλεπαν σαν προσπάθεια του ΟΗΕ να επιβάλει τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, ενώ η Κύπρος δεν θα ήταν ένα πλήρως ανεξάρτητο κράτος.

Η ελληνική πλευρά είχε δει θετικά το τελικό Σχέδιο ως βάση συζήτησης. Θετικά είχε ταχθεί το ΠΑΣΟΚ.

Τι προέβλεπε

Σας παραθέτουμε παρακάτω την περίληψη του Σχεδίου Ανάν όπως την είχε παρουσιάσει η έντυπη έκδοση της Καθημερινής (04.04.2004):

1. Συνταγματική δομή

Το τελικό Σχέδιο Ανάν επιμένει στον ισχυρότατα διζωνικό χαρακτήρα της νέας, ομόσπονδης «Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας». Αν και οι συντάκτες του κειμένου επικαλούνται το πρότυπο των ελβετικών καντονίων, παραμένει γεγονός ότι στην περίπτωση της Κύπρου η τουρκοκυπριακή μειονότητα διατηρεί, πρακτικά, δικαίωμα βέτο σε οποιαδήποτε πολιτική απόφαση. Κάτω από το ομόσπονδο κράτος, με τη σημαία, το Σύνταγμα, το Κοινοβούλιο και τον εθνικό ύμνο του, θα υπάρχουν τα δύο ισότιμα «συνιστώντα κράτη», Ελληνοκυπριακό και Τουρκοκυπριακό, με τις δικές τους σημαίες, Συντάγματα, Κοινοβούλια και ύμνους.

2. Διεθνής υπόσταση

Η Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία προβλέπεται ότι θα έχει μία διεθνή υπόσταση και μία φωνή στα διεθνή φόρουμ και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην οποία θα ενταχθεί, εφόσον εγκριθεί από τα δημοψηφίσματα το Σχέδιο Ανάν, ως επανενωμένο κράτος την 1η Μαΐου του 2004. Παράλληλα, η νέα Κύπρος δεσμεύεται ότι θα υποστηρίξει, σε κάθε περίπτωση, την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κάτι που δεν υποστηρίζει καν, αυτήν τη στιγμή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επί πλέον, διατηρούνται σε ισχύ οι διεθνείς συνθήκες που κατοχυρώνουν την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Βρετανία ως εγγυήτριες δυνάμεις.

3. Ξένα στρατεύματα

Η πλήρης αποστρατιωτικοποίηση της νήσου τίθεται ως τελικός στόχος, αλλά για τη μεταβατική περίοδο τα ξένα στρατεύματα στο νησί αυξάνονται κατά πολύ, σε σύγκριση με τη συνθήκη της Ζυρίχης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι Ελλάδα και Τουρκία θα διατηρήσουν έως το 2011 μέχρι και 6.000 άνδρες η κάθε μία, ένας αριθμός που θα πέσει σε 3.000 μέχρι το 2018, ή μέχρις ότου ενταχθεί η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ενωση, εφόσον αυτό επιτευχθεί νωρίτερα. Μετά το 2018, θα μείνουν το πολύ 950 Ελληνες και 650 Τούρκοι στρατιώτες στο νησί και ο αριθμός τους θα υπόκειται σε αναθεώρηση (προς τα κάτω) κάθε τρία χρόνια. Το Σχέδιο δεν προνοεί για απομάκρυνση των βρετανικών βάσεων από την Κύπρο.

4. Εδαφικό

Οπως προκύπτει από τους αναλυτικούς χάρτες, ο τουρκοκυπριακός τομέας θα περιορισθεί στο 28,5% της συνολικής έκτασης της νήσου. Αυτό σημαίνει ότι θα επιστραφούν στους Ελληνοκυπρίους μεγάλο μέρος της Αμμοχώστου, η περιοχή Μόρφου και αρκετά χωριά. H Καρπασία θα συνεχίσει να υπάγεται στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, αλλά θα απολαμβάνει ευρεία αυτοδιοίκηση.

5. Ελευθερία εγκατάστασης

Βασικά, διατηρούνται οι περιορισμοί (αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο) των προηγούμενων σχεδίων. O αριθμός των Ελληνοκυπρίων που μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμα στον τουρκοκυπριακό τομέα περιορίζεται στο 18% του τουρκοκυπριακού πληθυσμού για 19 χρόνια ή μέχρις ότου ενταχθεί η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αναλόγως του τι από τα δύο θα επιτευχθεί νωρίτερα. Ανάλογη ποσόστωση ισχύει για τους Τουρκοκύπριους που θα ήθελαν να εγκατασταθούν στον ελληνοκυπριακό τομέα, αλλά ο εν λόγω περιορισμός είναι μάλλον ρητορικής σημασίας, δεδομένης της δημογραφικής αναλογίας μεταξύ των δύο μερών. Μετά αυτό το χρονικό όριο, το ποσοστό των ξένων σε κάθε συνιστών κράτος μπορεί να φτάσει το 33% των πολιτών του.

6. Ελευθερία απόκτησης περιουσίας

Ισχύει και εδώ το όριο του 18% για την απόκτηση περιουσίας από Ελληνοκύπριους στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος (και αντίστροφα) για περίοδο 15 ετών ή μέχρις ότου το βιοτικό επίπεδο των Τουρκοκυπρίων φτάσει το 85% εκείνου των Ελληνοκυπρίων (πράγμα, με τα σημερινά δεδομένα, πολύ δύσκολο). Επί του προκειμένου, το όριο μειώθηκε από 20 σε 15 χρόνια, ύστερα από παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

7. Νομοθετική εξουσία

Συγκροτείται Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της Κύπρου με δύο σώματα, τη Γερουσία (24 Ελλληνοκύπριοι και ισάριθμοι Τουρκοκύπριοι) και τη Βουλή των Αντιπροσώπων (αναλογική εκπροσώπηση των δύο πλευρών, ανάλογα με τον πληθυσμό τους). Οι εκλογές για την ανάδειξη γερουσιαστών και βουλευτών θα γίνονται χωριστά σε καθένα από τα δύο συνιστώντα κράτη και δικαίωμα ψήφου θα έχουν μόνον οι πολίτες του καθενός (οι Ελληνοκύπριοι στο πρώτο και οι Τουρκοκύπριοι στο δεύτερο). Για να ψηφιστεί ένας νόμος, πρέπει να εγκριθεί με απλή πλειοψηφία και από τα δύο σώματα, απαιτείται όμως και να ψηφιστεί τουλάχιστον από το ένα τέταρτο των αντιπροσώπων κάθε συνιστώντος κράτους.

8. Εκτελεστική εξουσία

Δημιουργείται Προεδρικό Συμβούλιο από έξι μέλη με δικαίωμα ψήφου (τέσσερις Ελληνοκύπριοι, δύο Τουρκοκύπριοι) και άλλα μέλη χωρίς δικαίωμα ψήφου. Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με ομοφωνία ή με πλειοψηφία, αλλά θα απαιτείται τουλάχιστον μία θετική ψήφος από κάθε συνιστών κράτος. O πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος θα ανήκουν σε διαφορετικά συνιστώντα κράτη και θα εναλλάσσονται κάθε είκοσι μήνες με αναλογία δύο προς ένα υπέρ των Ελληνοκυπρίων. Δηλαδή θα έχουμε, για τον πρόεδρο, τη διαδοχή: Ελληνοκύπριος-Τουρκοκύπριος-Ελληνοκύπριος, πάλι Ελληνοκύπριος κ.ο.κ.

9. Ανώτατο Δικαστήριο

Θα έχει αρμοδιότητες ταυτόχρονα συνταγματικού και διαιτητικού δικαστηρίου και θα αποτελεί θεσμό βαρύνουσας σημασίας, καθώς θα καλείται να λάβει αποφάσεις κάθε φορά που θα μπλοκάρεται το Προεδρικό Συμβούλιο (εννοείται, με βέτο της τουρκοκυπριακής πλευράς). Στο Ανώτατο Δικαστήριο θα εκπροσωπούνται με ίσο αριθμό δικαστών τα δύο μέρη, ενώ θα συμμετέχουν και τρεις ξένοι δικαστές, οι οποίοι θα καθορίζουν, ουσιαστικά, πού θα γέρνει η πλάστιγγα σε περίπτωση εμπλοκής. Από το κείμενο του Σχεδίου δεν καθίσταται σαφές πώς θα διορίζονται τα ξένα μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Πιθανόν να διορίζονται από τον OHE, αν και η ελληνική και η ελληνοκυπριακή πλευρά επιζητούν ενεργό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Keywords
Τυχαία Θέματα