Διάλογος Ελλάδας - Τουρκίας: Κινήσεις τακτικής, κυρώσεις και στο βάθος Πομπέο

Εντείνονται οι «κινήσεις στην σκακιέρα» των ελληνοτουρκικών σχέσεων με το κρίσιμο ζήτημα – όπως φαίνεται – να είναι ο χρόνος έναρξης των διερευνητικών επαφών ανάμεσα στις δύο χώρες. Η Τουρκία φαίνεται να «εκβιάζει» μια εικόνα έναρξης διαλόγου πριν την Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της ερχόμενης Πέμπτης, όπου θα συζητηθεί το θέμα των κυρώσεων κατά της Άγκυρας. Η κυβέρνηση από την άλλη επιθυμεί η διαδικασία να ξεκινήσει λίγο αργότερα με τον κατάλογο των κυρώσεων να έχει εγκριθεί αλλά και ενόψει της επίσκεψης του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάϊκ Πομπέο στην Ελλάδα.

Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, επιχείρησε με δηλώσεις του χθες να εμφανίσει Ελλάδα και Τουρκία να βρίσκονται ήδη σε καθεστώς διαλόγου. Φέρεται σε δηλώσεις του στα τουρκικά ΜΜΕ να υποστηριξε ότι από σήμερα ξεκινούν απευθείας επαφές μεταξύ των δύο χωρών. Εννοώντας όμως την συζήτηση σε επίπεδο στρατιωτικών αντιπροσωπειών που εκκρεμεί στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, με βάση την σχετική πρόσκληση που έχει απευθύνει από τις αρχές Σεπτέμβρη ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας, Γένς Στόλτενμπεργκ. Παρόλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση – δίχως να αρνείται την πρόσκληση- έχει «παγώσει» την διαδικασία προσβλέποντας στην «κλασσική» οδό των διερευνητικών επαφών, σε επίπεδο επίσημων αντιπροσωπειών, όπως πολλάκις έχει συμβεί στο παρελθόν.

Σε αυτό το πνεύμα κινήθηκε άλλωστε και η δήλωση του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, μετά το συμβούλιο των υπουργών Εξωτεριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έγινε χθες στις Βρυξέλλες. Επισήμανε ότι εκεί συζητήθηκε το ελληνοτουρκικό ζήτημα και «το Συμβούλιο αναγνώρισε ότι η αποχώρηση του Ορούτς Ρέις είναι ένα θετικό δείγμα, αλλά ένα πρώτο δείγμα. Θα πρέπει η Τουρκία να δώσει πολλά άλλα απτά δείγματα σεβασμού του διεθνούς δικαίου». Παρέπεμψε μάλιστα στις συζητήσεις που θα γίνουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Στην ίδια «γραμμή» και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας που επισήμανε ότι μετά την απόσυρση του τουρκικού πλοίου «εκδηλώθηκε από την Άγκυρα πρόθεση επιστροφής στις διερευνητικές επαφές». Πάντως εξέφρασε σιγουριά για την υιοθέτηση του καταλόγου των κυρώσεων κατά της Τουρκίας από τους ευρωπαίους ηγέτες σημειώνοντας πως μετά την έγκριση των κυρώσεων από το άτυπο συμβούλιο των ΥΠΕΞ εδώ και μερικές εβδομάδες «το ζητούμενο που θα πρέπει να εξετάσουν οι ηγέτες είναι με ποιον τρόπο ενεργοποιούνται πιθανές κυρώσεις, εάν η Τουρκία δεν συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά που δείχνει τις τελευταίες εβδομάδες για αποκλιμάκωση». Μάλιστα σχολίασε πως «δεν θα είναι καλό για την Ευρώπη να μην υιοθετήσει κατάλογο κυρώσεων και την επόμενη ημέρα να αποδειχθεί ότι όλα αυτά που έλεγε ο κ. Ερντογάν ήταν προσχηματικά, μόνο και μόνο για να αποφύγει μια απόφαση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». Φράση που εκφράζει την καχυποψία της ελληνικής κυβέρνησης για υποκριτική στάση από την πλευρά της Τουρκίας προκειμένου να ξεπεράσει τον «σκόπελο» των ευρωπαϊκών κυρώσεων.

Από την «εξίσωση» δεν μπορεί φυσικά να μην συνεκτιμηθεί η στάση της Κύπρου η οποία είναι ένα κράτος – μέλος της Ε.Ε που συνεχίζει να δέχεται τουρκικές προκλήσεις. Το θέμα άλλωστε έθεσε με επίταση στο χθεσινό Συμβούλιο των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ ο Κύπριος υπουργός Νίκος Χριστοδουλίδης. Μάλιστα συνέδεσε το θέμα με την στάση που θα τηρηθεί για την Λευκορωσία ταυτίζοντας τα δύο ζητήματα. Θυμίζουμε ότι από την πλευρά της Κύπρου έχει φημολογηθεί και η πιθανότητα να ασκήσει το δικαίωμα του βέτο σε πιθανή ευρωπαϊκή αποφαση για την Λευκορωσία, εφόσον διακρίνει επιλεκτική συμπεριφορά ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις.

Στο βάθος των εξελίξεων είναι και η αναμενόμενη επίσκεψη Πομπέο στην Ελλάδα στις αρχές τις ερχόμενης εβδομάδας. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, που είχε θυμίζουμε πρόσφατα συναντηθεί με τον Νίκο Δένδια στην Βιέννη, θα έχει αναλυτικές συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Μάλιστα είναι πολύ πιθανό ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Μάϊκ Πομπέο να βρεθούν μαζί στην Κρήτη, έχει δηλαδή όπου βρίσκεται η αμερικανική βάση της Σούδας, η μεγαλύτερη στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Σύμφωνα με τον Στέλιο Πέτσα η ελληνική κυβέρνηση αναμένει από τον Μάικ Πομπέο «μια έμπρακτη στήριξη των ελληνικών θέσεων σε όλα τα επίπεδα, ιδίως δε απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Από κει και πέρα υπάρχουν μία σειρά από θέματα που αφορούν τη συνεργασία των δύο χωρών».