«Φοβάμαι ότι δεν θα καταφέρω να αδυνατίσω»

Αυτή είναι μια εκμυστήρευση που τόσο συχνά ακούω και καταλήγει να είναι μια από τις πιο χρήσιμες φράσεις ως εργαλείο βοήθειας για τον παχύσαρκο.

«Και γιατί να μη φοβάσαι;» είναι η αυτόματη ερώτηση. «Τι έχεις να καταφέρεις;»

Η κυρία που κάθεται απέναντί μου με κοιτά, έχει μάτια φοβισμένα, αμηχανία στη φωνή και στάση σώματος στριμωγμένη.

«Φοβάμαι πως δεν θα καταφέρω να ΜΗΝ τα παρατήσω, έχω κουραστεί. Ξέρετε πόσες φορές έχω ξεκινήσει δίαιτα και τα έχω παρατήσει;»

Είναι έτσι ακριβώς όπως τα λέει. Είναι η αλήθεια της. Αυτό βιώνει. Υπάρχει διαφορετικός τρόπος προσέγγισης του

Οταν πηγαίνει κάποιος σε έναν ειδικό για να αδυνατίσει, ποιο στόχο έχει; Στο ερώτημα ο ειδικός θα απαντήσει «να μάθει να τρώει», ο θεραπευόμενος θα απαντήσει «να αδυνατίσω».

Ο ειδικός καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να τον μάθει να τρώει σωστά και θρεπτικά, για να μπορέσει μετά να διατηρεί και το απολεσθέν βάρος, μιας και θα έχει αλλάξει διατροφικές συνήθειες.

Ο θεραπευόμενος καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες να ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες. Κρατιέται, συγκρατιέται, πιέζεται, αναγκάζεται, επιβάλλει, απαγορεύει, υπερβαίνει, κουράζεται, φοβάται, απογοητεύεται, θυμώνει, αυτοτιμωρείται.

Θυμάμαι κι εγώ, όταν ήμουν νεοφώτιστη σε αυτό το επάγγελμα, αντιμετώπιζα –σαν αδιέξοδο– αυτή την ακολουθία των ρημάτων που προανέφερα και που ένιωθαν οι παχύσαρκοι.

Και μετά ερχόταν το «τα παρατάω» και το «εξαφανίζομαι». Πέρασαν πολλά χρόνια για να ανακαλύψω και να γνωριστώ με έναν βασικό συντελεστή στο αδυνάτισμά τους.

Αυτός τους ψιθύριζε τα ρήματα, τους προγραμμάτιζε τις πράξεις, τους περιόριζε και τους τιμωρούσε. Αυτός τους εξαφάνιζε…

Η αλήθεια είναι ότι ο παχύσαρκος έχει τοποθετημένο μέσα του έναν ύψιστο κριτή που τον εξετάζει διαρκώς, σε κάθε του βήμα, σε κάθε του κίνηση, αν έπραξε σωστά, αν ήταν αρκετό αυτό που έκανε, αν ήταν τέλειο αυτό που εφάρμοσε. Εχει έναν πήχη ο «ύψιστος» και μετράει: σωστό-λάθος, καλό-κακό, πολύ-λίγο, πρέπει-δεν πρέπει, τρως βλακείες.

Εχει κι έναν έλεγχο στην τσέπη και του βάζει βαθμούς. Συνήθως παίρνει 0 (μηδέν).

Το «φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω», που λένε οι παχύσαρκοι, έχει να κάνει με αυτόν τον τύπο. Εννοούν πως δεν θα τα καταφέρουν να τα βάλουν μαζί του, να μην τον υπακούουν, να τον αψηφήσουν. Τον τρέμουν.

Στην ψυχολογική ορολογία, αυτό τον κριτή τον λένε Υπερεγώ (είναι το τμήμα της προσωπικότητάς μας που διέπεται από τους ηθικούς κανόνες και τα πρέπει).

Αυτό το κομμάτι της προσωπικότητάς μας όμως εμπλουτίζεται διά βίου από τις απαιτήσεις μιας δυναμικής μητέρας, την αυστηρότητα και τα όρια του πατέρα, την πειθαρχία που επιβάλλεται στο σχολείο και την έννοια του «κακού» της θρησκείας.

Ετσι, η ζωή μας καθοδηγείται από την ηθική, τους κοινωνικούς κανόνες και την επιθυμία μας να ευχαριστούμε τους άλλους (πρωτίστως τους γονείς μας), με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε ενοχές αν παρεκκλίνουμε από όλα αυτά.

Το Υπερεγώ αποτελείται από δύο υποθετικά τμήματα: το καθαυτό Υπερεγώ ή συνείδηση, που αποτελεί τον κριτικό έλεγχο του ατόμου, και το Ιδεώδες του Εγώ, που περιλαμβάνει τις ηθικές, θρησκευτικές, κοσμοθεωριακές και λοιπές αξίες του ατόμου, τα ιδεώδη, τα ιδανικά και τις φιλοδοξίες του.

Ιδού ποια είναι η δουλειά που έχει να κάνει κανείς καταρχάς για να αδυνατίσει: να μεταμορφώσει τον «ύψιστο κριτή» σε φίλο καρδιακό, που να του λέει την άποψή του με συμπάθεια και ειλικρίνεια, να ορίζει κανόνες προστατευτικούς και ωφέλιμους και να προσπαθεί να μεταμορφώσει τον εαυτό του σε έναν άνθρωπο που υπολογίζει τις ανάγκες, ο οποίος έχει τον απαιτούμενο χρόνο για να χρησιμοποιήσει τον ρυθμό του και τις δυνατότητές του με όποιον τρόπο του ταιριάζει να πράξει.

Ελεύθερη βούληση, ελεύθερη επιλογή χωρίς επίκριση.

Μπορείτε να κάνετε ένα πείραμα: αποφασίστε να μην πλύνετε τα πιάτα σας μία φορά και έπειτα παρακολουθήστε τι θα γίνει.

Τι θα πάθετε, τι θα σας κάνει ο ύψιστος κριτής; Με πλήρη συνείδηση και τόλμη, καθίστε στον καναπέ σας με μια ζεστή, χνουδωτή κουβέρτα και απολαύστε κάποια ταινία ή ακούστε μουσική ή ό,τι άλλο σας ευχαριστεί και σας χαλαρώνει.

Να δείτε τι θα πάθετε, εκτός από το να σας γεμίσει με ενοχές, τι άλλο μπορεί να κάνει. Να πάρετε εσείς απόφαση και όχι αυτός.

Να ξέρετε πως ίσως σαλάτα δεν τρώτε γιατί αυτός διαρκώς απαιτεί από εσάς να φτιάχνετε σαλάτες και να τρώτε υγιεινά. Πολύ συχνά αντιδράτε στις τόσες διαταγές του.

Διαλέξτε εσείς αν θα έχετε σαλάτα στο γεύμα σας, όχι αυτός.

Ξέρετε ότι
✔ Εκτοξεύονται τα ποσοστά παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους παγκοσμίως, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για παγκόσμια κρίση για την υγεία, που αναμένεται να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια.

✔ Συγκεκριμένα, δεκαπλασιασμό της παιδικής και της εφηβικής παχυσαρκίας μέσα σε τέσσερις δεκαετίες καταγράφει νέα μελέτη από το Imperial College London και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με τη συμμετοχή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet.

✔ Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τα παχύσαρκα παιδιά και οι έφηβοι, παγκοσμίως, θα είναι περισσότερα από τα λιποβαρή μέχρι το 2022. Οπως σημειώνει η δρ Bull, «οι χώρες θα πρέπει να στοχεύσουν ιδιαίτερα στο να μειώσουν την κατανάλωση φτηνών, εξαιρετικά επεξεργασμένων, πυκνών θερμίδων, φτωχών σε θρεπτικά συστατικά τροφίμων».

Γράφει η Αλίκη Πανοπούλου, σύμβουλος διατροφής