Μπορεί ένας αριστερός να είναι πλούσιος;

Με τη δημοσιοποίηση των δηλώσεων «πόθεν έσχες» των πολιτικών είχαμε τη γνωστή φιλολογία: ποιος είναι ο πλουσιότερος, ποιος είναι ο φτωχότερος, ποιοι έμειναν στα ίδια, πόσα δάνεια έχουν πάρει, ποιοι αύξησαν τις περιουσίες τους, τι δηλώνουν οι αριστεροί.

Ειλικρινές ενδιαφέρον, καφενειακή περιέργεια, οργή, φθόνος, υποψίες, πάνε πακέτο. Πριν από λίγα χρόνια δημοσιεύτηκε στη «Λιμπερασιόν» ένα άρθρο του καθηγητή Κοινωνικής Πολιτικής στο Paris 1, Ακιλινό Μορέλ, με τον τίτλο: «Ενας πολιτικός της Αριστεράς μπορεί να είναι πλούσιος;»

(αναδημοσιεύτηκε στη στήλη του Θ. Γιαλκέτση «Ιδέες παλιές και νέες» «Εφ.Συν.» 29-12-2013). Ο συντάκτης σημείωνε ότι η απάντηση πρέπει να δοθεί σε τρία επίπεδα:

–Το πολιτικό επίπεδο: Αυτό που μετράει είναι πάνω απ’ όλα τα σχέδια και τα προγράμματα που υιοθετούνται, οι πράξεις που γίνονται, οι πολιτικές που εφαρμόζονται. Η προσωπική του περιουσία, εκείνη των φίλων του ή των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρέφεται, ο τρόπος ζωής του δεν είναι αδιάφορα ή χωρίς συνέπειες, αλλά είναι και πρέπει να παραμένουν δευτερεύοντα στην πολιτική εκτίμηση που γίνεται γι’ αυτόν… Η ειλικρίνεια μιας στράτευσης ή η δύναμη μιας πεποίθησης δεν μπορούν να μετριούνται μόνο με το ποσό ενός τραπεζικού λογαριασμού.

– Το ηθικό επίπεδο: Το ερώτημα για τις σχέσεις της Αριστεράς με το χρήμα παραπέμπει στο ζήτημα της απόστασης που πρέπει να κρατάμε, όταν είμαστε στελέχη της Αριστεράς, ανάμεσα στους εαυτούς μας και το χρήμα ή εκείνους που το κατέχουν… Αυτό σημαίνει ότι, στην αναπόφευκτη σχέση που διατηρούμε όλοι μας με το χρήμα, πρέπει να ξέρουμε να διατηρούμε την απόσταση που μας επιτρέπει να παραμένουμε ελεύθεροι.

– Το προσωπικό επίπεδο: Ενα στέλεχος της Αριστεράς οφείλει ανυπερθέτως να φροντίζει να διατηρεί την επαφή του με τις λαϊκές τάξεις που αντιπροσωπεύουν τον λόγο ύπαρξης της δράσης του… Ο λαός είναι έξυπνος. Γνωρίζει καλά ότι εκείνοι που τον κυβερνούν ή θέλουν να τον κυβερνήσουν δεν ζουν –εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις– όπως ζει αυτός…

Δεν περιμένει απ’ αυτούς να ψεύδονται, να κρύβουν τον τρόπο ζωής τους ή, ακόμη χειρότερα, να μιμούνται τον δικό του τρόπο ζωής… Θέλει και προσδοκά να κατανοούν τα προβλήματά του, εντιμότητα και διαύγεια στην πολιτική ανάλυση, θάρρος στην απόφαση, περηφάνια που τον αντιπροσωπεύουν, ευγένεια στη δημόσια στάση τους και αξιοπρέπεια στην άσκηση των καθηκόντων που τους αναθέτει η δημοκρατία.

Τρεις εφημερίδες της Δεξιάς αδιαφόρησαν επιδεικτικά για τον πλούτο των στελεχών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, για τα κενά που υπήρχαν στις δηλώσεις τους (προφανώς θεωρούν ότι αφού ανήκουν στη συντηρητική παράταξη έχουν κάθε δικαίωμα και να πλουτίζουν και να ξεφεύγουν) και εστίασαν την προσοχή τους στις δηλώσεις των αριστερών πολιτικών (υπουργών και βουλευτών).

Με το ΚΚΕ δεν ασχολήθηκαν. Δεν θα μπορούσαν άλλωστε, αφού δεν υπάρχει κάτι αξιοπερίεργο ή πιπεράτο για να προκαλέσει τη νοσηρή περιέργειά τους. Οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι τους ήταν ενδεικτικοί: «Πλούσιοι είναι σήμερα οι αριστεροί. Το νέο κατεστημένο, όπως προκύπτει από τα πόθεν έσχες» (“Εστία”).

«Πλούσιοι αριστεροί, φτωχά αισθήματα» (“Φιλελεύθερος”). «Πολλά λεφτά, πρώτη φορά Αριστερά» (“Ελευθερία του Τύπου”). Σύμφωνα με την αντίληψη της Δεξιάς, οι πολιτικοί της Αριστεράς για να είναι συνεπείς με αυτά που διακηρύσσουν πρέπει να είναι πάμφτωχοι, να τα βγάζουν πέρα με το ζόρι (μεροδούλι, μεροφάι) και να μοιράζουν σαν τον Ιησού τα υπάρχοντά τους.

Βεβαίως ο Ιησούς έχει πει διάφορα για τους πλούσιους και την απληστία τους, αλλά αυτά είναι λίγο κομμουνιστικά και δεν έχουν θέση στον σημερινό κόσμο. Η επιλεκτική ανάγνωση των κηρυγμάτων του Ιησού είναι σταθερή συνήθεια για τους συντηρητικούς. Μερικοί φιλελεύθεροι που έχουν μελετήσει μαρξισμό επικαλούνται την αρχή «το κοινωνικό είναι που διαμορφώνει τη συνείδηση και όχι αντίστροφα».

Συνεπώς, όποιος είναι πλούσιος δεν μπορεί να είναι αριστερός, κι αν επιμένει να δηλώνει πως είναι, δεν πρέπει να τον πιστεύουμε γιατί είναι υποκριτής, πουλάει δηλαδή εκ του ασφαλούς αριστεροσύνη, ενώ τα συμφέροντά του είναι με την πλευρά των εχόντων. Υπάρχει και το γνωστό καλαμπούρι: «η καρδιά του αριστερά, η τσέπη του δεξιά».

Ωστόσο, πλούσιοι μπορεί να είναι και οι αριστεροί (ο Ενγκελς, για παράδειγμα, ήταν βιομήχανος, οι ηγέτες των μπολσεβίκων δεν ήταν προλετάριοι), όπως οι φτωχοί μπορεί να είναι δεξιοί.

Εχουμε να κάνουμε με αποστάτες της τάξης τους. Αυτό πάντως που θα έπρεπε να απασχολεί τους πολίτες, κατ’ επέκταση και τα ΜΜΕ, είναι αν η οικονομική κατάσταση ενός πολιτικού (ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης και κομματικής ένταξης) βελτιώθηκε κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής του με την πολιτική.

Αν μ’ άλλα λόγια μπήκε στην πολιτική με ένα παντελόνι και βγήκε απ’ αυτήν με ολόκληρη γκαρνταρόμπα. Πάντως ο πλούτος είναι ύποπτος σε κείνους που υπερασπίζονται τους φτωχούς. Αλλά δεν μπορούμε να καταδικάζουμε έναν άνθρωπο εξαιτίας της κοινωνικής θέσης του, όπως θα ήταν απατηλό να θεωρούμε ότι ένας φτωχός ανήκει αυτόματα στην Αριστερά. Για να το πούμε με τα λόγια του Μορίς Αγκιλόν, «οι πεποιθήσεις δεν βγαίνουν πάντα από τα χρηματοκιβώτια».

Γράφει ο Τάσος Παππάς