Η μελέτη 300.000 ιατρικών φακέλων από νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης αποκαλύπτει ένα θανατηφόρο "κοκτέιλ" ρύπανσης

Πανεπιστημιακή έρευνα καταγράφει, για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια αντίστοιχου εγχειρήματος, τη σύνδεση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των κλιματολογικών συνθηκών στη Θεσσαλονίκη, με τους θανάτους και τις εισαγωγές στα νοσοκομεία, ασθενών με καρδιαγγειακά και αναπνευστικά προβλήματα.

Η έρευνα του Βαρδή-Δημήτρη Ανεζάκη, διδακτορικού φοιτητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, πρώην υπότροφου του Ιδρύματος Μποδοσάκη για 2,5 έτη και πλέον υπότροφου του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ), καλύπτει

τη χρονική περίοδο 2000-13. Ο ίδιος χρειάστηκε να μελετήσει επίμονα -όχι χωρίς γραφειοκρατικά και άλλα κωλύματα- έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, ταξινομώντας περίπου 300.000 φακέλους ασθενών σε όλα τα δημόσια Νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με την έρευνα, τα έτη 2000-2013 καταμετρήθηκαν 165.000 εισαγωγές ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα και 95.000 εισαγωγές με νοσήματα του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού. Οι θάνατοι των ασθενών από καρδιαγγειακά νοσήματα την ίδια χρονική περίοδο υπολογίστηκαν σε 26.000, ενώ οι θάνατοι ασθενών από αναπνευστικά νοσήματα ήταν περίπου 4.000. Επιπλέον, για τις ανάγκες της έρευνας ταξινομήθηκαν 5.000 μετρήσεις των πιο επιβλαβών ρύπων από τους 12 σταθμούς ατμοσφαιρικής ρύπανσης που λειτουργούν στην πόλη, καθώς επίσης και 5.000 μετρήσεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, με τη χρήση πλήθους μετεωρολογικών παραμέτρων. Η τελευταία φορά που συγκεντρώθηκε από επιστήμονες αντίστοιχος αριθμός δεδομένων ήταν στο μακρινό 2003, για την επιδημιολογική μελέτη της ομάδας του ομότιμου σήμερα καθηγητή Αιματολογίας στο Αριστοτέλιου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Παντελή Μακρή.

Η έρευνα του κ. Ανεζάκη πρόκειται να παρουσιαστεί τον Οκτώβριο σε διεθνές συνέδριο στην Ξάνθη, ολοκληρώνεται μάλιστα σε μια δυσάρεστη χρονική συγκυρία, κατά την οποία καμία επίσημη κρατική Αρχή δεν μπορεί να δώσει έστω μια απάντηση για την πηγή της δυσοσμίας στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Όπως περιγράφει ο ίδιος, εφαρμόστηκε «ένα καινοτόμο σύστημα δημιουργίας ασαφών κανόνων με βάρη», καθώς και «μια υβριδική μέθοδος ασαφούς Χ2 Τεστ». Με απλά λόγια, μέσω του προγράμματος Matlab, που στηρίζεται στα Μαθηματικά και την Πληροφορική, υπολογίστηκε σε τι βαθμό, είτε οι μετεωρολογικές συνθήκες είτε οι ρύποι είτε η συνδυαστική τους επίδραση, συσχετίζονται με τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Με αυτόν τον τρόπο αποκωδικοποιήθηκε κατά πόσο το κοκτέιλ στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης επηρεάζει την υγεία των ανθρώπων.

«Από την ανασκόπηση της παγκόσμιας βιβλιογραφίας προκύπτει ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένη έρευνα σχετική με την εύρεση των συσχετίσεων ανάμεσα στις μετεωρολογικές παραμέτρους στους αέριους ρύπους και στη συνδυαστική αθροιστική τους επίδραση», σημειώνει ο ερευνητής. «Επίσης δεν υπάρχει ολοκληρωμένη προσέγγιση αναφορικά με τη χρονική υστέρηση των επιπτώσεων των ατμοσφαιρικών συνθηκών στη δημόσια υγεία, χρησιμοποιώντας μεθόδους ήπιας υπολογιστικής τεχνικής. Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι ασαφούς λογικής», λέει ο ίδιος.

Ο Ανεζάκης δημιούργησε δύο δείκτες, έναν Μετεωρολογικό κι έναν δείκτη Ρύπανσης, με σκοπό την ανάλυση της επικινδυνότητας, ανά εποχή, των μετεωρολογικών παραμέτρων και των ρύπων στην ατμόσφαιρα. Στον πρώτο δείκτη συμπεριέλαβε τις μετρήσεις που αφορούν τη θερμοκρασία αέρα, την υγρασία και την ηλιοφάνεια, ενώ στον δεύτερο τις μετρήσεις για το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του θείου, το όζον, και τα αιωρούμενα σωματίδια PM10 και ΡΜ2.5, όσα δηλαδή ελκύουν στον ουρανό της Θεσσαλονίκης τα αυτοκίνητα και κυρίως οι βιομηχανίες στη δυτική πλευρά της πόλης.

Εκτός από τον τεράστιο όγκο των ερευνητικών δεδομένων (ιατρικών φακέλων και μετρήσεων), η ιδιαιτερότητα της έρευνας είναι ότι ελήφθησαν υπόψη για κάθε εποχή εκείνες οι μετεωρολογικές συνθήκες και οι ρύποι που μεγιστοποιούν το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κι επομένως και την αύξηση της νοσηλευτικής κίνησης στα νοσοκομεία. Για παράδειγμα, τον χειμώνα οι τιμές της ελάχιστης θερμοκρασίας οι τιμές της μέγιστης υγρασίας και οι τιμές χαμηλής ηλιοφάνειας, συντελούν στη δημιουργία του Νέφους Καπνομίχλης. Οι ακριβώς αντίστροφες μετεωρολογικές συνθήκες δημιουργούν το Φωτοχημικό Νέφος το καλοκαίρι. Επιπλέον, οι ρύποι μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου και τα αιωρούμενα σωματίδια PM10 και ΡΜ2.5 συντελούν στην ανάπτυξη του Νέφους Καπνομίχλης τον χειμώνα, ενώ το όζον είναι ο παράγοντας των φωτοχημικών αντιδράσεων το καλοκαίρι.

Σχετικά με τα αποτελέσματα της μελέτης, όπως διαβάζουμε, έχει οριστεί ένα εύρος τιμών (αλλιώς βαθμός μέλους) από το 0 έως το 1, ώστε να αποτυπωθεί ο βαθμός συμμετοχής κάθε δείκτη στο τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή στην εξάρτησή του (συσχέτιση) είτε με τη νοσηρότητα από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα είτε με τη θνησιμότητα από τις παραπάνω κατηγορίες νοσημάτων. Σύμφωνα με αυτό, τον χειμώνα ο δείκτης Ρύπανσης του Νέφους Καπνομίχλης παρουσιάζει υψηλή εξάρτηση (βαθμός μέλους 0,90755) στους θανάτους των κατοίκων της Θεσσαλονίκης από καρδιαγγειακά νοσήματα την ίδια μέρα. Αυτό σημαίνει ότι την ίδια μέρα του χειμώνα, που καταγράφεται ένας θάνατος εξαιτίας καρδιαγγειακών νοσημάτων, αυτός οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στον συνδυασμό των ρύπων που δημιουργούν το Νέφος Καπνομίχλης (δηλαδή όλοι οι ρύποι εκτός το όζον), δηλαδή το θανάσιμο κοκτέιλ στην ατμόσφαιρα. Αντίστοιχα, ενδεικτικά, ο δείκτης Ρύπανσης του Νέφους Καπνομίχλης τον χειμώνα εμφανίζει υψηλή εξάρτηση (βαθμό μέλους 0,81575) με τις εισαγωγές των κατοίκων της Θεσσαλονίκης στο Νοσοκομείο λόγω καρδιαγγειακών νοσημάτων, ακόμη και με χρονική καθυστέρηση τεσσάρων ημερών.

Ο δείκτης Ρύπανσης του Φωτοχημικού Νέφους, δηλαδή το όζον, εμφανίζει πολύ υψηλή εξάρτηση (βαθμό μέλους 0,83575) με τους θανάτους των κατοίκων της Θεσσαλονίκης από καρδιαγγειακά νοσήματα την ίδια ημέρα. Επίσης, ο δείκτης Ρύπανσης του Φωτοχημικού Νέφους αποδίδει υψηλή εξάρτηση (βαθμός μέλους 0,7772) με την εισαγωγή στο Νοσοκομείο κατοίκων της Θεσσαλονίκης από αναπνευστικά νοσήματα, με χρονική υστέρηση τεσσάρων ημερών. Την άνοιξη και το φθινόπωρο ο δείκτης Ρύπανσης (δηλαδή, όλοι οι ρύποι εκτός το όζον) εμφανίζει υψηλή εξάρτηση (βαθμός μέλους 0.9916) με τις εισαγωγές των κατοίκων της Θεσσαλονίκης στο Νοσοκομείο, λόγω καρδιαγγειακών νοσημάτων την ίδια ημέρα.

Στα συμπεράσματα της έρευνας διαβάζουμε: «Οι περισσότερες συσχετίσεις ανάμεσα στους πέντε ενοποιημένους δείκτες που κατασκευάστηκαν και εμπεριέχουν τη συνδυαστική επίδραση των μετεωρολογικών παραμέτρων και των αέριων ρύπων με τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των κατοίκων της Θεσσαλονίκης από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, παρουσιάστηκαν τους καλοκαιρινούς μήνες. Παρατηρώντας τον πίνακα (σσ: βλέπε παραπάνω) κατανοούμε ότι και οι πέντε ενοποιημένοι δείκτες που κατασκευάστηκαν (ποσοστό 100%) συσχετίστηκαν με τις εισαγωγές των κατοίκων της Θεσσαλονίκης στο νοσοκομείο λόγω καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επίσης, μεγάλο ποσοστό από τους ενοποιημένους δείκτες (τέσσερις από τους πέντε) απέδωσαν υψηλή συσχέτιση ανάμεσα στις ατμοσφαιρικές συνθήκες, τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των κατοίκων της Θεσσαλονίκης από καρδιαγγειακά νοσήματα, την άνοιξη και το φθινόπωρο».

Τα αναλυτικά αποτελέσματα της πανεπιστημιακής διατριβής εκτιμάται ότι θα παρουσιαστούν σε περίπου έναν χρόνο.

Πηγή: vice.com

Ρεπορτάζ: Κώστας Κουκουμάκας