Αξιοποίηση της αξιολόγησης ως δομικό στοιχείο της διαμόρφωσης πολιτικών και οικονομικής ανάπτυξης

"Η διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών βασισμένων σε αξιόπιστα συστήματα παρακολούθησης και αξιολόγησης θα μπορούσε να δημιουργήσει εκείνες τις δικλείδες ασφαλείας, ώστε η χώρα να βαδίσει με ασφάλεια στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον", ανέφερε η υπουργός Προστασίας του Πολίτη Όλγα Γεροβασίλη, μιλώντας στο 13ο Διεθνές Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αξιολόγησης, με θέμα: "Καλή αξιολόγηση για καλύτερες πολιτικές στην Ελλάδα μετά το τέλος της κρίσης", οι εργασίες του οποίου ξεκίνησαν σήμερα στη Θεσσαλονίκη.

"Σε

εθνικό επίπεδο η βασική πρόκληση είναι η αξιοποίηση της αξιολόγησης ως δομικό στοιχείο της διαμόρφωσης πολιτικών και ως στοιχείο οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης", υπογράμμισε η κ. Γεροβασίλη και πρόσθεσε: "Τα ψηφιακά δεδομένα και οι τεχνολογίες πληροφορικής αποτελούν έναν παράγοντα που επηρεάζει όλο και περισσότερο την έρευνα στην αξιολόγηση, καθώς και τις εφαρμογές της στη διαμόρφωση των πολιτικών [...] Η αξιολόγηση συμβαδίζει με τη δημόσια διαβούλευση απέναντι σε διαρθρωτικές αλλαγές, που προωθούνται στις κοινωνίες, γιατί στον πυρήνα της η αξιολόγηση είναι μέθοδος που μας επιτρέπει να διατυπώσουμε με σχετική ασφάλεια μια θέση με έντονη λογική διεργασία. Για να αξιολογήσει και να κρίνει κανείς σωστά, κυρίως τις δημόσιες πολιτικές, θα πρέπει να πάρει υπόψη του και μια σειρά παραμέτρους, όπως και τον αντίκτυπο και ποιο είναι το προσδοκώμενο αποτέλεσμα από αυτές τις πολιτικές. Σε αυτή την κοινωνική ανάγκη απαντά για εμάς η διαδικασία της αξιολόγησης".

Η υπουργός διαβεβαίωσε ότι "η ελληνική κυβέρνηση έχει διατυπώσει σαν προτεραιότητα από τις πρώτες μέρες ανάληψης της κυβέρνησης για την ελληνική συγκυρία, το εύρος των δυνατοτήτων που προσφέρει η διαδικασία της αξιολόγησης των δημόσιων πολιτικών", παρατηρώντας, ωστόσο, ότι από τις προηγούμενες κυβερνήσεις "ο όρος αξιολόγηση χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει οριζόντια - και μη αποδοτικά όπως απεδείχθη - μέτρα, ιδίως στον δημόσιο τομέα, όπου η αξιολόγηση αποτέλεσε έναν μηχανισμό απολύσεων δημοσίων υπαλλήλων και μείωσης των αποδοχών τους".

"Καταφέραμε να αντιστρέψουμε αυτό το στερεότυπο. Η εξέλιξη αυτή βέβαια δεν ήταν καθόλου εύκολη και αυτονόητη, συναντήσαμε πολλές δυσκολίες, μέχρι ο όρος να αποκτήσει ένα άλλο διαφορετικό πραγματικό περιεχόμενο, δηλαδή ένα περιεχόμενο με θετικό πρόσημο και επωφελές για την κοινωνία", είπε η κ.Γεροβασίλη, κάνοντας έναν απολογισμό τη θητείας της στο υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης. "Σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε πολλά βήματα της εθνικής στρατηγικής για τη διοικητική ανασυγκρότηση 2017 -2019. Με κεντρικό δομικό στοιχείο αυτού του σχεδίου τη στοχοθεσία και την αξιολόγηση δομών, λειτουργιών αλλά και του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης. Καταγράψαμε σε μικρό χρονικό διάστημα δυνατότητες, αλλά και αδυναμίες και προβλήματα και θέσαμε με την εισαγωγή συστημάτων διοίκησης μέσω στόχων τα θεμέλια για την ανασυγκρότηση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης με σύγχρονους όρους", υπογράμμισε.

"Η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα νομοθετήθηκε το 1833 για πρώτη φορά. Εκτιμώ όμως ότι την πραγματική της διάσταση, την ουσία της, και με μορφή δυναμική αλλά και δημοκρατική την απέκτησε τα τελευταία χρόνια, με ένα ουσιαστικό περιεχόμενο, το πραγματικό της περιεχόμενο και δεν αποτελεί πια μια τυπική και ανούσια γραφειοκρατική διαδικασία", πρόσθεσε.

"Σήμερα μπορούμε να οικοδομήσουμε μία διοίκηση, όπου ο κάθε εργαζόμενος μπορεί να εξαντλεί τα όρια της δημιουργικότητάς του, αφού θα βρίσκεται στην κατάλληλη θέση, διαθέτοντας φυσικά και τα κατάλληλα εργαλεία και εφόδια και βέβαια μία δημόσια διοίκηση, που θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητά της μέσω της εφαρμογής του κοινού πλαισίου αξιολόγησης στην κεντρική διοίκηση, καθώς και την κατάρτισης της στοχοθεσίας των δημόσιων οργανισμών. Η αξιολόγηση των δημόσιων πολιτικών υπηρετεί και μιαν ακόμη ανάγκη και όχι μόνο ανάγκη αλλά και υποχρέωση του πολιτικού κόσμους. Μέσα από την αξιολόγηση των δημόσιων πολιτικών γίνονται εφικτοί ο δημοκρατικός έλεγχος και η κοινωνική λογοδοσία. Οι πολίτες μπορούν να καταστούν βαθείς γνώστες αλλά και συμμέτοχοι της διαδικασίας διακυβέρνησης. Ενισχύουμε με τον τρόπο αυτό τη συμμετοχική και ανοιχτή διακυβέρνηση. Στ' αλήθεια ενισχύουμε την ίδια τη δημοκρατία", κατέληξε η υπουργός.

Την εμπειρία της για την εφαρμογή της αξιολόγησης, όπως την μελέτησε ως οικονομολόγος, αλλά και την εφάρμοσε στη θητεία της ως υπουργός, ή ως πρόεδρος της ΕΤΕ, μοιράστηκε η Λούκα Κατσέλη. Αναφερόμενη στην αξιολόγηση ως μια επιστημονική μέθοδο για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και τη βελτίωση του βαθμού υλοποίησης των στόχων, η κ. Κατσέλη, αναφέρθηκε στο πρώτο μνημόνιο και τις διαδικασίες αξιολόγησης που ακολουθήθηκαν για τον καθορισμό των στόχων, αλλά και την αποτίμηση της υλοποίησής τους.

"Ο στόχος για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών περνούσε μέσα από την πληρωμή των πιστωτών, η θεμελίωση των προϋποθέσεων για υγιή ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα, μέσα από ισχυρή και διαρκή δημοσιονομική εξυγίανση, όπως και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα", σημείωσε, εξηγώντας πως με βάση τους στόχους αυτούς διαμορφώθηκαν οι προτεραιότητες της πολιτικής: υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, αποφυγή, ή καθυστέρηση της αναδιάρθρωσης του χρέους, ιδιωτικοποιήσεις, μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά, εσωτερική αξιολόγηση εξασφάλιση επαρκούς κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας των τραπεζών. Αντίστοιχα, τα μέτρα για την υλοποίηση των πολιτικών ήταν η υπερβολική δημοσιονομική εξυγίανση, η συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και του κόστους του, περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και αύξηση της φορολόγησης, ασφαλιστική μεταρρύθμιση και περικοπές συντάξεων, διάλυση συλλογικών συμβάσεων και ελάχιστου μισθού, περικοπές στους μισθούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, psi.

Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση ως εργαλείο αποτίμησης της αποτελεσματικότητας των μέτρων παρατήρησε ότι αυτή "γίνεται βάσει του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των μέτρων αλλά και των σκοπών της εφαρμοζόμενης πολιτικής", ενώ "η διαδικασία περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα στάδια, την επιλογή και ανακοίνωση των μέτρων, τη νομοθέτηση, την υλοποίηση και την παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων".

"Η χρονική στιγμή αξιολόγησης της πολιτικής εξαρτάται από το πολιτικό κόστος. Ο πολιτικός κύκλος συναρτάται με την επιλογή και ανακοίνωση των μέτρων, η ανάγκη ενίσχυσης της εσωτερικής αξιοπιστίας με τη νομοθέτηση των μέτρων, η πίεση για ενισχυμένη εποπτεία με την πίεση από τους εξωτερικούς ενδιαφερόμενους π.χ. την τρόικα μετά την υλοποίηση των μέτρων". Σημείωσε, δε, πως "ο πολιτικός κύκλος είναι πολύ μικρός ώστε να γίνει παρακολούθηση και αξιολόγηση της υλοποίησης των μέτρων και γι' αυτό μακροπρόθεσμα τα αποτελέσματα σπάνια αξιολογούνται".

Σχετικά με την δυνατότητα η αξιολόγηση να οδηγήσει σε επαναχάραξη πολιτικών η κ. Κατσέλη παρατήρησε: "Στην ιατρική περίθαλψη εάν υποτεθεί ότι έχουμε ανεπιθύμητες ενέργειες, αυτό που έχει σημασία είναι η υγεία του ασθενούς, άρα είτε πρέπει να αλλάξει η δόση του φαρμάκου, είτε το ίδιο το φάρμακο". Σημείωσε, ακόμη, πως "η διαδικασία της αξιολόγησης στη χάραξη δημόσιας πολιτικής δεν μπορεί περιοριστεί στη μονομερή παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων έναντι στόχων, που θέτουν εκείνοι που λαμβάνουν τις αποφάσεις, αλλά θα πρέπει να παρακολουθούνται και να αξιολογούνται και οι επιπτώσεις στους κοινωνικούς φορείς και ομάδες".