Ύβρις ή η τελική απάντηση;

Η επίθεση του Ισραήλ αποτελεί εκδήλωση ωμής, σκληρής δύναμης που τραυματίζει ακόμη βαθύτερα τη διεθνή έννομη τάξη/διεθνές δίκαιο. Και Ελλάδα (και Κύπρος) δεν είναι πολύ μακριά σε όρους γεωγραφίας και όχι μόνο από τα συμβαίνοντα...

Ελάχιστοι διαφωνούν με τη θέση ότι το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν δεν θα πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Το κρίσιμο ωστόσο ερώτημα είναι με ποιο τρόπο μπορεί να διασφαλισθεί ότι το πυρηνικό πρόγραμμα που συστηματικά προωθεί (με τον εμπλουτισμό ουρανίου, κλπ) παραμένει πράγματι για ειρηνικές

Η μια άποψη, η κυρίαρχη της διεθνούς κοινότητας, υπήρξε ότι απαιτείται διαπραγμάτευση/συμφωνία (με το Ιράν) που θα επιτρέψει τον έλεγχο των πυρηνικών εγκαταστάσεων από το Διεθνές Γραφείο Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) προκειμένου να διασφαλισθεί «ο ειρηνικός χαρακτήρας του προγράμματος». Έτσι τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και η Γερμανία, υπό την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έφθασαν το 2015 σε συμφωνία (JCPOA) για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος (αφού προηγουμένως είχαν επιβάλει κυρώσεις στη χώρα που δεσμεύθηκαν στη σταδιακή άρση τους). Η συμφωνία ωστόσο κατέρρευσε το 2018 όταν ο πρόεδρος Τραμπ στην πρώτη θητεία του απέσυρε τις ΗΠΑ και επέβαλε νέες κυρώσεις. Το Ιράν συνέχισε το πυρηνικό του πρόγραμμα χωρίς καμία ουσιαστικά συμφωνημένη δέσμευση από τη διεθνή κοινότητα.

Με την επάνοδό του στο Λευκό Οίκο, ο Ντ. Τραμπ και παρά κάποιες αρχικές τοποθετήσεις του για «πολεμική λύση», προχώρησε στο άνοιγμα διαπραγματεύσεων με το Ιράν για τον έλεγχο, ουσιαστικά ακύρωση, του πυρηνικού προγράμματος. Μια κρίσιμη συνάντηση είχε προγραμματισθεί για την περασμένη Κυριακή στο Ομάν.

Η άλλη άποψη όμως που την εκφράζει κυρίως το Ισραήλ λέγει ότι μόνο με πολεμική δράση μπορεί να ακυρωθεί το πολεμικό πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με την καταστροφή δηλαδή των σχετικών εγκαταστάσεων και την εξόντωση των επιστημόνων που εργάζονται γι’ αυτό. Πρόκειται βεβαίως για μια εξόχως επικίνδυνη άποψη και έξω από κάθε κανόνα του διεθνούς δικαίου, χάρτη ΟΗΕ κλπ. Ο πρωθυπουργός Β. Νετανιάχου υπήρξε ο πλέον φανατικός θιασώτης της άποψης αυτής. Εμμονικός στόχος του: η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν μαζί με την ολική καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος ως τελική λύση. Γιατί όμως επέλεξε να ξεκινήσει τώρα το διαρκή ολικό πόλεμο εναντίον του Ιράν και ποιες οι συνέπειές του;

Πρώτον, προκειμένου να βγει από το αδιέξοδο, στρίμωγμα και απομόνωση στην οποία έχει περιέλθει η πολιτική του για τη Γάζα. Για πρώτη φορά η διεθνής κοινότητα στρέφεται ενεργά εναντίον του επιβάλλοντας ακόμη και κυρώσεις σε μέλη της κυβέρνησής του. Η πολιτική του επιβίωση και προσωπική του ελευθερία ήταν σε κίνδυνο. Η ατζέντα έπρεπε να αλλάξει. Και άλλαξε. Η Γάζα τείνει να ξεχαστεί!

Δεύτερον, για να ματαιώσει την διαπραγματευτική διαδικασία Ιράν-ΗΠΑ που βρίσκεται σε εξέλιξη. για την επίτευξη συμφωνημένης λύσης πάνω στο πυρηνικό πρόγραμμα που μάλλον θα ενίσχυε το πολλαπλώς εξασθενημένο Ιράν. Οι ΗΠΑ γνώριζαν την επίθεση αλλά δεν συμμετείχαν σ’αυτή. Δεν την σταμάτησαν όμως ενώ μάλλον την ενέκριναν. Το επιχείρημα Νετανιάχου ότι το Ιράν έχει ήδη προετοιμάσει 9 πυρηνικά όπλα δεν υποστηρίζεται από άλλες πηγές.

Τρίτον, η επίθεση (θα) έχει τεράστιο ανθρώπινο κόστος και καταστροφικές αποσταθεροποιητικές συνέπειες για τη Μ. Ανατολή και το ευρύτερο γεωπολιτικό σύστημα. Το Ιράν - που θεωρεί τις επιθέσεις ως κήρυξη πολέμου - θα μπορούσε μεταξύ άλλων . να ζητήσει τη συνδρομή της Ρωσίας και Κίνας στην υλοποίηση του πυρηνικού προγράμματός του. Ενώ στο βάθος ελλοχεύει πάντοτε η Τουρκία...

Τέταρτον, έτσι παρά τους ισχυρισμούς του Νετανιάχου, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι εάν το καθεστώς στο Ιράν επιβιώσει να επιταχύνει τη διαδικασία παραγωγής πυρηνικών όπλων.

Ως εκ τούτου, ο κόσμος βρίσκεται σε ακόμη περισσότερο επικίνδυνη κατάσταση. Η επίθεση του Ισραήλ αποτελεί εκδήλωση ωμής, σκληρής δύναμης που τραυματίζει ακόμη βαθύτερα τη διεθνή έννομη τάξη/διεθνές δίκαιο. Και Ελλάδα (και Κύπρος) δεν είναι πολύ μακριά σε όρους γεωγραφίας και όχι μόνο από τα συμβαίνοντα...

(Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Τα Νέα»)