Βλάπτουν οι συνθετικές χρωστικές στα τρόφιμα; Τι λέει η επιστήμη

Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει μια διασύνδεση των συνθετικών χρωστικών στα τρόφιμα με ορισμένες γνωσιακές και συμπεριφορικές διαταραχές στα παιδιά

Πρόσφατα ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια απαγόρεψε με νόμο για την Ασφάλεια των Τροφίμων της Καλιφόρνια στα δημόσια σχολεία της πολιτείας από το 2028 να σερβίρουν ή να πουλούν τρόφιμα που περιέχουν έξι συνθετικές χρωστικές. Νωρίτερα αυτό το μήνα στο Μίσιγκαν ξέσπασαν διαδηλώσεις μπροστά

από τα κεντρικά γραφεία της Kellogg Co., μετά την αντίδραση της εταιρείας να αφαιρέσει τις συνθετικές βαφές τροφίμων σε προϊόντα που διατίθενται στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των δημητριακών.

Εν τω μεταξύ, οι ίδιες χρωστικές που απαγορεύτηκαν στην Καλιφόρνια εξακολουθούν να εγκρίνονται από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), ο οποίος συνεχίζει να υποστηρίζει πως δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι συνθετικές χρωστικές προκαλούν προβλήματα όπως ΔΕΠΥ, υπερκινητικότητα ή έλλειψη εστίασης στα παιδιά. Αλλά όταν οι ομοσπονδιακές και οι κρατικές κατευθυντήριες γραμμές δεν ευθυγραμμίζονται, μπορεί να είναι δύσκολο για κάποιον να μάθει ποιες τροφές περιέχουν τις χρωστικές ουσίες και εάν θα πρέπει να αποφεύγονται εξολοκλήρου.

Παρά τα περιορισμένα στοιχεία μιας διασύνδεσης της κατανάλωσης συνθετικών χρωστικών τροφίμων με νευροαναπτυξιακές διαταραχές των παιδιών, οι ειδικοί πιστεύουν ότι κάποια παιδιά είναι πιθανώς πιο ευαίσθητα από άλλα σε αυτές.

Τι είναι οι συνθετικές χρωστικές

Η καθεμιά από τις συνθετικές χρωστικές έχει μια μοναδική μοριακή δομή που απορροφά συγκεκριμένες συχνότητες φωτός, επιτρέποντας στους ανθρώπους να αντιλαμβάνονται χρώματα στα σνακ που καταναλώνουν. Πέρα από την προσθήκη χρώματος, οι συνθετικές βαφές είναι ουσιαστικά άχρηστες, καθώς δεν βοηθούν στην διατήρηση των τροφίμων ούτε προσθέτουν κάποια θρεπτική αξία. Ο ρόλος τους περιορίζεται στο να δελεάζουν τους καταναλωτές.

«Πολλά από αυτά τα τρόφιμα είναι καραμέλες, δημητριακά, μπισκότα, κέικ, γαριδάκια και πατατάκια, ακόμη και κάποια αποξηραμένα φρούτα και γενικά προϊόντα που διατίθενται στο εμπόριο για τα παιδιά», λέει στο ScienceNews η Melanie Benesh, αντιπρόεδρος κυβερνητικών υποθέσεων για την Environmental Working Group στην Ουάσιγκτον, μια μη κερδοσκοπική εταιρεία που υποστήριξε τον νόμο για την ασφάλεια των τροφίμων στα σχολεία της Καλιφόρνια.

Τα τρόφιμα με συνθετικές χρωστικές που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ δεν φέρουν προειδοποιητική ετικέτα, επομένως, ο μόνος τρόπος για να αποκρυπτογραφήσει κάποιος τη σύνθεση αυτών των προϊόντων είναι να ‘ξεσκονίσει’ την ένδειξη με τα συστατικά τους. Εάν υπάρχουν οι συνθετικές βαφές, θα αναγράφονται στα ψιλά γράμματα της λίστας συστατικών, συνήθως ως όνομα ενός χρώματος ακολουθούμενο από έναν αριθμό (όπως “Yellow 5”).

Ωστόσο, δεν περιέχουν μόνο τα τρόφιμα συνθετικές χρωστικές που πλέον απαγορεύονται στην Καλιφόρνια, αλλά και ορισμένες σκιές ματιών, προϊόντα μαλλιών και φάρμακα.

Πότε κατάλαβαν οι επιστήμονες ότι οι συνθετικές χρωστικές μπορεί να είναι επιβλαβείς;

Οι συνθετικές βαφές έχουν μακρά και προβληματική ιστορία. Ο χρωμικός μόλυβδος, το αρσενικό και τα πρόσθετα που παρασκευάζονται από λιθανθρακόπισσα ήταν μερικές από τις πρώτες ουσίες, που συνιστούσαν μια δηλητηριώδη πηγή για τους καταναλωτές του 19ου και του 20ου αιώνα. Το 1950, δεκάδες παιδιά αρρώστησαν αφού κατανάλωσαν καραμέλες εμπλουτισμένες με μια επικίνδυνη χρωστική κατά την περίοδο του Halloween.

Πολλές σύγχρονες συνθετικές χρωστικές εφευρέθηκαν περίπου την ίδια εποχή. Μάλιστα, οι πέντε από τις έξι χρωστικές που απαγορεύτηκαν στην Καλιφόρνια εγκρίθηκαν από τον FDA το 1931, αλλά η συζήτηση για την βλαπτική τους επίδραση δεν είχε ανοίξει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970. « Τότε, η ιδέα μιας πιθανής διασύνδεσης μεταξύ των χρωστικών των τροφίμων και της παιδικής υπερκινητικότητας κυκλοφόρησε στο κοινό», σχολιάζει στο ScienceNews η Mari Golub, αναπτυξιακή νευροτοξικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Davis. Ακολούθησε μια σειρά ερευνών, αλλά ο FDA δεν άλλαξε τις κατευθυντήριες γραμμές του.

Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι οι συσχετισμοί είναι εμφανείς. Τα τελευταία 50 περίπου χρόνια, ένας αυξανόμενος όγκος επιστημονικής έρευνας έχει επισημάνει τη σχέση μεταξύ ορισμένων συνθετικών βαφών τροφίμων και γνωσιακών και συμπεριφορικών προβλημάτων στα παιδιά, τα οποία μπορεί να εμφανίζονται ως ασταθής διάθεση, υπερκινητικότητα και έλλειψη εστίασης.

Γιατί η Καλιφόρνια απαγόρευσε τις έξι χρωστικές

Το 2021, το Γραφείο Περιβαλλοντικής Εκτίμησης Κινδύνων για την Υγεία της Καλιφόρνια δημοσίευσε μια έκθεση που ώθησε την πολιτεία να απαγορεύσει τρόφιμα με τις χρωστικές Blue 1, Blue 2, Green 3, Red 40, Yellow 5 και Yellow 6 να διατίθενται στα δημόσια σχολεία.

Οι συντάκτες της έκθεσης εκτίμησαν τις διαθέσιμες μελέτες σχετικά με την βλαπτική επίδραση των τεχνητών χρωστικών στα παιδιά και ανέλυσαν 25 μελέτες κλινικών δοκιμών που σύγκριναν χρονικές περιόδους κατά τις οποίες ομάδες παιδιών κατανάλωναν τεχνητά χρωματισμένα τρόφιμα με περιόδους που τρέφονταν με σκευάσματα placebo. Σε πολλές από τις δοκιμές, γονείς και δάσκαλοι σημείωναν τυχόν προβλήματα συμπεριφοράς καθώς προέκυπταν. Οι συγγραφείς της έκθεσης κατέγραψαν τελικά ότι 16 από τις μελέτες υπέδειξαν μια αξιόπιστη σχέση μεταξύ συμπεριφορικών διαταραχών και της κατανάλωσης συνθετικών χρωστικών από τα παιδιά.

Αλλά η αποκάλυψη μιας διασύνδεσης δεν επιβεβαιώνει ότι οι συνθετικές χρωστικές είναι η άμεση αιτία νευροαναπτυξιακών προβλημάτων, για αυτό και ξεκίνησαν οι μελέτες σε πειραματόζωα (τρωκτικά), οι οποίες υπέδειξαν μια σαφέστερη διασύνδεση μεταξύ μεμονωμένων συνθετικών χρωστικών τροφίμων και νευροσυμπεριφορικών επιδράσεων. Ορισμένα ζώα που εκτίθενται σε συνθετικές χρωστικές, όπως αυτές που απαγορεύτηκαν, μπορεί να γίνουν υπερκινητικά ή να εμφανίσουν σημάδια απώλειας μνήμης .

Ενώ οι μελέτες σε ζώα μπορούν να είναι σημαντικά εργαλεία σύγκρισης, η ποσότητα της τροφικής χρωστικής που δίνεται σε εργαστηριακούς αρουραίους είναι δύσκολο να συγκριθεί, ας πούμε, με το πόσες δόσεις χρώματος υπάρχουν σε ένα cupcake. Είναι δύσκολο να μετρηθεί μεμονωμένα η ποσότητα χρωστικής σε πατατάκια και μπισκότα στη διατροφή ενός παιδιού.

Ωστόσο, μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι οι βαφές τα επηρεάζουν νευρολογικά και μπορούν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να προσδιορίσουν ποιες μεμονωμένες χρωστικές και δόσεις αρχίζουν να προκαλούν αρνητικές επιδράσεις, σημειώνει στο ScienceNews ο Mark Miller, παιδίατρος στο Γραφείο Περιβαλλοντικής Αξιολόγησης Κινδύνων Υγείας της Καλιφόρνια που εργάστηκε για την αξιολόγηση.

Δεν υποστηρίζουν όλοι την απαγόρευση της Καλιφόρνια

«Η συνέπεια στους κανονισμούς για τα τρόφιμα σε πολιτείες και ομοσπονδιακούς οργανισμούς είναι κρίσιμη για την διασφάλιση της εμπιστοσύνης του κοινού», σχολιάζει ο Sean Taylor, χημικός στη Διεθνή Ένωση Κατασκευαστών Χρωμάτων στην Ουάσιγκτον. Επισημαίνει δε, ότι ο FDA εξέτασε την επιστημονική βιβλιογραφία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ των συνθετικών χρωστικών και των ανεπιθύμητων συμπεριφορών των παιδιών που τις καταναλώνουν.

Επειδή δεν έχει υπάρξει μελέτη που να συγκρίνει ομάδες παιδιών που διατρέφονται με τρόφιμα χωρίς χρωστικές ουσίες με άλλες ομάδες που καταναλώνουν τροφή συμπυκνωμένη με δόσεις συνθετικών χρωστικών, είναι δύσκολο να εντοπιστεί μια αιτιολογική σχέση.

«Δεν έχουμε το είδος των δεδομένων που θα υποστήριζαν ένα ‘χρυσό πρότυπο’ τέτοιου είδους», λέει η Amy Gilson, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Εξωτερικών και Νομοθετικών Υποθέσεων στο Γραφείο Περιβαλλοντικής Αξιολόγησης Κινδύνων Υγείας της Καλιφόρνια. «Αλλά δεν χρειάζεται να έχει κάποιος όλα τα αιτιώδη δεδομένα. Υπάρχει επιστήμη που μας υποδεικνύει ότι πρέπει να αναλάβουμε κάποια δράση», προσθέτει.

#ΤΡΟΦΙΜΑ #ΕΠΙΣΤΗΜΗ #ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ