Τι μαθαίνουμε από τα παιδιά για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης

Μεγάλη έρευνα του Ινστιτούτου Alan Turing και του ομίλου LEGO.

Οι εξελίξεις στους υπολογιστές και στην επιστήμη των δεδομένων έχουν ξεπεράσει την νοημοσύνη «μηχανών που σκέφτονται», όπως τη φανταζόταν ο Άλαν Τούρινγκ στην ιστορική ερευνητική του εργασία το 1950. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει πλέον τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο.

«Ενώ τα παιδιά είναι η ομάδα που μπορεί να επηρεαστεί περισσότερο από την ευρεία ανάπτυξη και τη χρήση της παραγωγικής (ή γενετικής) τεχνητής νοημοσύνης (Generative AI), είναι ταυτόχρονα

και η ομάδα που εκπροσωπείται λιγότερο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη ή τη διακυβέρνηση του πεδίου της τεχνητής νοημοσύνης», αναφέρεται στην έρευνα με τίτλο «Κατανόηση των επιπτώσεων της χρήσης της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης στα παιδιά» , η οποία διεξήχθη από το Ινστιτούτο Alan Turing σε συνεργασία με τον Όμιλο LEGO.

Μάλιστα, τα παιδιά που μοιράστηκαν τις απόψεις τους, στο πλαίσιο της μελέτης είναι αυτά που μπορούν να διδάξουν στους ενήλικες κάποιες θετικές και αρνητικές πτυχές της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης και να τους βοηθήσουν να διαχειριστούν τους πιθανούς κινδύνους.

Για όσες και όσους δεν γνωρίζουν, το Ινστιτούτο Alan Turing έχει την έδρα του στη Βρετανική Βιβλιοθήκη στο Λονδίνο και δημιουργήθηκε το 2015 από πέντε πανεπιστήμια (Κέιμπριτζ, Εδιμβούργου, Οξφόρδης, UCL και Γουόρικ), και από το Συμβούλιο Έρευνας Μηχανικής και Φυσικών Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου, ως το εθνικό ινστιτούτο της χώρας για την επιστήμη των δεδομένων και την τεχνητή νοημοσύνη. Οκτώ ακόμη πανεπιστήμια εντάχθηκαν στο Ινστιτούτο το 2018.

Στα κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του Ινστιτούτου είναι η χρήση και τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης στα παιδιά, όσο και η προστασία της ιδιωτικότητας και της ασφάλειάς τους.

Τι βρήκε η μελέτη

Η μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις της Γενετικής Τεχνητής Νοημοσύνης (GenAI) στα παιδιά του Ηνωμένου Βασιλείου διεξήχθη στο πλαίσιο των προγραμμάτων του Ινστιτούτου «Children and AI» και «AI for Public Services programs».

Το πρώτο πακέτο εργασίας που διεξήχθη μέσω διαδικτύου αφορούσε δείγμα 780 παιδιών ηλικίας 8-12 ετών, τους γονείς και τους φροντιστές τους. Μια δεύτερη έρευνα χρησιμοποίησε δείγμα 1.001 εκπαιδευτικών που εργάζονται σε δημοτικά ή σε γυμνάσια με παιδιά ηλικίας από 1 έως 16 ετών. Το δεύτερο πακέτο εργασίας διεξήχθη μέσω workshops σε δύο δημόσια σχολεία στη Σκωτία και σε 40 παιδιά ηλικίας 9 έως 11 ετών.

Η ανησυχητική πραγματικότητα που προέκυψε από τη μελέτη είναι ότι τα παιδιά ηλικίας 8–12 ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιούν εργαλεία γενετικής τεχνητής νοημοσύνης που δεν έχουν σχεδιαστεί για αυτά. Περίπου το 22% αυτών έχουν χρησιμοποιήσει το ChatGPT, το Gemini ή το My AI του Snapchat, με την πλειοψηφία (72%) να αναφέρει ότι τα χρησιμοποιεί μία φορά το μήνα ή περισσότερο. Τα αποτελέσματά δείχνουν μια μικρή διαφορά μεταξύ των φύλων, με το 24% των κοριτσιών να αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη συγκριτικά με το 19% των αγοριών. Το πιο δημοφιλές εργαλείο μεταξύ των παιδιών είναι το ChatGPT (το χρησιμοποιεί το 58%), ακολουθεί το Gemini (33%) και το My AI από το Snapchat (27%).

Ωστόσο, η μελέτη αναφέρει ανισότητες στην πρόσβαση, καθώς υπάρχει σημαντική διαφορά στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης μεταξύ μαθητών ιδιωτικών και δημόσιων σχολείων. Συγκεκριμένα, στα ιδιωτικά σχολεία, το 52% των παιδιών έχουν χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη, ενώ στα δημόσια μόνο το 18%. Επίσης, το 57% των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, συγκριτικά με το 37% των εκπαιδευτικών σε δημόσια σχολεία.

Διαπιστώθηκε επίσης, ότι παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χρησιμοποιούν περισσότερο την τεχνητή νοημοσύνη. Το ποσοστό χρήσης του ChatGPT μεταξύ αυτών των παιδιών είναι σημαντικά υψηλότερο (78%) από εκείνα που δεν έχουν πρόσθετες μαθησιακές ανάγκες (53%). Πιο συγκεκριμένα, από τα παιδιά με μαθησιακές ανάγκες, το 53% δήλωσε ότι χρησιμοποίησε την τεχνητή νοημοσύνη για να εκφραστεί, το 39% για να ζητήσει προσωπικές συμβουλές έναντι του 16% των συνομηλίκων που δεν έχουν μαθησιακές δυσκολίες, το 30% για να παίξει με φίλους (έναντι 19%) και το 37% για συντροφιά (έναντι 22%). Και αυτά είναι σημάδια ότι η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε ένα συναισθηματικό και κοινωνικό εργαλείο για ευάλωτα παιδιά χωρίς αντίστοιχες διασφαλίσεις ή εποπτεία.

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα παιδιά χρησιμοποιούν κυρίως την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη για να εξερευνήσουν τη δημιουργικότητά τους, για να βρουν πληροφορίες ή να μάθουν για κάτι, καθώς και για ψηφιακό παιχνίδι, αν και αυτές οι χρήσεις ποικίλλουν εντός των υποομάδων. Το 43% των παιδιών αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν τα εργαλεία για να δημιουργήσουν διασκεδαστικές εικόνες και για να μάθουν για κάτι, ενώ το 40% αναφέρουν ότι τα χρησιμοποιούν για ψυχαγωγία και για παιχνίδι. Τα ευρήματά δείχνουν ενδιαφέρουσες διακυμάνσεις ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και τις πρόσθετες μαθησιακές ανάγκες. Τα 8χρονα χρησιμοποιούν κυρίως την τεχνολογία για ψυχαγωγία, τα 9χρονα για να βρουν πληροφορίες, τα 10χρονα για να φτιάξουν διασκεδαστικές εικόνες, τα 11χρονα για ψυχαγωγία και για να βρουν πληροφορίες και τα 12χρονα για να βοηθηθούν στις εργασίες στο σπίτι ή στο σχολείο.

Σε δημιουργικά εργαστήρια, τα έγχρωμα παιδιά εξέφρασαν μια συγκεκριμένη απογοήτευση. Οι εικόνες που δημιουργούνται από την τεχνητή νοημοσύνη συχνά δεν αντανακλούν την εμφάνιση, τη γλώσσα ή τα ενδιαφέροντά τους. Κάποια αποθαρρύνονται, ενώ κάποια άλλα απλώς σταματούν να χρησιμοποιούν τα εργαλεία. Εδώ το ζήτημα δεν είναι θεωρητικό. Είναι προσωπικό. Όταν ένα παιδί ζητά από την τεχνητή νοημοσύνη να δημιουργήσει μια εικόνα «ενός παιδιού σαν αυτό» και παίρνει ένα λευκό, αμερικανικό στερεότυπο σε αντάλλαγμα, αυτή η στιγμή καταγράφεται. «Τα έγχρωμα παιδιά συχνά ένιωθαν απογοητευμένα ή αναστατωμένα που τα εργαλεία παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης δεν παρήγαν εικόνες που τα αντιπροσώπευαν», διαπίστωσε η μελέτη, με αποτέλεσμα να απογοητεύονται, να απομακρύνονται από αυτά τα εργαλεία και να επιλέγουν να χρησιμοποιούν μόνο παραδοσιακά καλλιτεχνικά υλικά.

Υπήρξαν επίσης παιδιά που εξέφρασαν ανησυχίες για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της τεχνητής νοημοσύνης, όπως η κατανάλωση ενέργειας και νερού, και μάλιστα, κάποια από αυτά αποφάσισαν να περιορίσουν τη χρήση της.

Τα παιδιά διαμορφώνουν το μέλλον

Γονείς και οι εκπαιδευτικοί έχουν διαφορετικού είδους ανησυχίες, καθώς προβληματίζονται περισσότερο για την έκθεση των παιδιών σε ακατάλληλο περιεχόμενο και σε παραπληροφόρηση παρά για τη χρήση της τεχνολογίας. Παρόλα αυτά, η πλειοψηφία (76%) των γονέων ή κηδεμόνων των οποίων τα παιδιά χρησιμοποιούν παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη έχουν θετική άποψη για τη χρήση της τεχνολογίας από τα παιδιά τους. Αντίθετα, σχεδόν οι μισοί (49%) όλων των εκπαιδευτικών ανησυχούν σχετικά με τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη στην ευημερία των μαθητών.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα για τις ανθρώπινες σχέσεις. Η μελέτη αναφέρει πως «όταν τα παιδιά εργάζονταν με παραδοσιακά καλλιτεχνικά υλικά, γενικά αλληλεπιδρούσαν με τους συμμαθητές τους. Τα παιδιά που επέλεγαν να χρησιμοποιήσουν παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη συνήθως το έκαναν μοναχικά, σε μια πιο ήσυχη και λιγότερο κοινωνική αλληλεπίδραση. Ωστόσο, τα παιδιά απολάμβαναν να συγκρίνουν μαζί με άλλους τις εικόνες που δημιουργούσαν με την τεχνητή νοημοσύνη. Έτσι, ενώ η δημιουργία εικόνων με την τεχνητή νοημοσύνη ήταν πιο μοναχική, έγινε κοινωνική και διαδραστική μέσω της συλλογικής εμπλοκής με τα αποτελέσματα της τεχνολογίας».

Η έρευνα προχωράει και σε συστάσεις με βάση τα όσα αποκάλυψε σχετικά με τις εμπειρίες των παιδιών με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη. Στις βασικές προτάσεις είναι η συμμετοχή των παιδιών στον σχεδιασμό εργαλείων ΤΝ, ώστε να διασφαλιστεί ότι καλύπτονται οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για την κατανόηση και την ενσωμάτωση της ΤΝ στην τάξη, ιδιαίτερα σε δημόσια σχολεία, η ανάπτυξη εργαλείων ΤΝ με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και η ευαισθητοποίηση των παιδιών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη χρήση τους.

Το πραγματικό συμπέρασμα της μελέτης; Τα παιδιά ήδη διαμορφώνουν το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης και αυτή η έρευνα προσγειώνεται σε μια κρίσιμη στιγμή. Τα εργαλεία ΤΝ εξελίσσονται γρήγορα, αλλά τα παιδιά δεν περιμένουν την άδεια ή πολιτικές για να τα χρησιμοποιήσουν. Ήδη πειραματίζονται, προσαρμόζονται και μερικές φορές μάλιστα εξαρτώνται από αυτά για τις αλληλεπιδράσεις τους.

Ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά ότι τα εργαλεία δεν αναπτύχθηκαν για αυτά και ότι εμείς δεν ακούμε τι χρειάζονται τα παιδιά. Αυτό που βλέπουν και βιώνουν τα παιδιά στη ζωή τους θα διαμορφώσει και τον τρόπο με τον οποίο θα εμπιστεύονται, θα χρησιμοποιούν και θα αμφισβητούν την τεχνητή νοημοσύνη για τις επόμενες δεκαετίες.

#ΤΕΧΝΗΤΗ_ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ #ΠΑΙΔΙΑ