Πως υπολογίζεται η Εθνική και Ανταποδοτική σύνταξη για όσους έχουν ένσημα και στο εξωτερικό

Οδηγίες για την χορήγηση της σύνταξης γήρατος, αναπηρίας και επιζώντων (χηρείας) βάσει των διατάξεων Διμερών Συμβάσεων Κοινωνικής Ασφάλειας (ΔΣΚΑ) δίνει σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 

Ειδικότερα οι νέες οδηγίες, που αφορούν την μετατροπή των χρόνων του εξωτερικού όπως παρουσιάζονται στα παρακάτω παραδείγματα, εφαρμόζονται για την χορήγηση συντάξεων αναπηρίας με έναρξη από 1.1.2019 και σε συντάξεις γήρατος και θανάτου με έναρξη από 1.2.2019. 

Χορήγηση σύνταξης

Ειδικά για τον υπολογισμό της Εθνικής Σύνταξης γήρατος

1. Θα λαμβάνονται υπόψη, πέραν των περιόδων κατοικίας στην Ελλάδα, και οι χρόνοι κατοικίας σε χώρες της Ε.Ε., του ΕΟΧ, στην Ελβετία ή σε χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει συνάψει ΔΣΚΑ, όπως αυτές γνωστοποιούνται στα ευρωπαϊκά έντυπα Ε205/SED Ρ5000 (για τον υπολογισμό του ποσού) ή στα έντυπα σύνδεσης ΔΣΚΑ.

2. Εάν σύμφωνα με τη νομοθεσία άλλων χωρών της Ε.Ε., του ΕΟΧ, την Ελβετία ή χωρών ΔΣΚΑ δεν πιστώνονται και επομένως δεν γνωστοποιούνται στα σχετικά ευρωπαϊκά/διακρατικά έντυπα χρόνοι κατοικίας, θα λαμβάνονται υπόψη, και ως περίοδοι κατοικίας, οι χρόνοι ασφάλισης που γνωστοποιούνται από τους ξένους ασφαλιστικούς φορείς στα ανωτέρω έντυπα.

Σημειώνεται επιπλέον ότι, με την προϋπόθεση ότι διαπιστώνονται τουλάχιστον 15 έτη κατοικίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό, το ύψος της εθνικής σύνταξης καθορίζεται από τις ελληνικές περιόδους κατοικίας και δεν επηρεάζεται σε περίπτωση που η συνολική κατοικία υπολείπεται των 40 ετών.

Παραδείγματα

ΣΥΝΤΑΞΗ ΓΗΡΑΤΟΣ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1 (ασφάλιση σε 3 χώρες ΕΕ)

ΕΛΛΑΔΑ: 5 έτη ασφάλισης και 6 έτη κατοικίας
ΣΟΥΗΔΙΑ: 6 έτη ασφάλισης και 9 έτη κατοικίας
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: 7 έτη ασφάλισης τα οποία λαμβάνονται υπόψη και ως κατοικία για τις ανάγκες υπολογισμού της Εθνικής σύνταξης
ΗΛΙΚΙΑ: 67 ετών
Μ.Ο. Συντάξιμων Αποδοχών: 1.200 €

ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ δεν θεμελιώνεται, καθώς δεν υπάρχουν 15 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα.

Το τμηματικό (ή αναλογικό) ποσό της ανταποδοτικής σύνταξης υπολογίζεται στα 46,90€, ως εξής:
1.200 Χ 14,07% (ποσοστό αναπλήρωσης για 18 έτη) Χ 5/18 = 46,90 Εθνική Σύνταξη:
Θεωρητικό Ποσό:
Το ποσό για τα 18 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα, τη Σουηδία και τη Γερμανία ανέρχεται σε 368,64€ Επειδή η συνολική διαμονή και στα 3 κράτη ανέρχεται σε 22 έτη: 368,64 Χ 22/40 = 202,75€ Πραγματικό Ποσό:
Βάσει της ελληνικής ασφάλισης: 202,75 Χ 5/18 = 56,32€
Βάσει της ελληνικής κατοικίας: 56,32 Χ 6/22= 15,36€

Καταβλητέο Ποσό Σύνταξης: 46,90 + 15,36= 62,26€

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2 (ασφάλιση σε 3 χώρες ΕΕ, στη μία εκ των οποίων κάτω του έτους)

ΕΛΛΑΔΑ: 9 έτη ασφάλισης και 10 έτη κατοικίας
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: 10 μήνες ασφάλισης
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ: 27 έτη ασφάλισης (τα οποία λαμβάνονται υπόψη και ως κατοικία για τις ανάγκες υπολογισμού της Εθνικής)
ΗΛΙΚΙΑ: 67 ετών
Μ.Ο. Συντάξιμων Αποδοχών: 1.200 €

Επειδή στη Γερμανία έχει πραγματοποιηθεί χρόνος κάτω του 1 έτους και με την προϋπόθεση ότι ο

νομοθεσία τους (σχετ. το άρθρο 57 του Καν. 883/04), ως εξής:
- 2,50 μήνες ασφάλισης για την Ελλάδα (10 Χ 9/36), δηλ. 0,21 έτη (2,50/12), άρα σύνολο ελληνικής ασφάλισης 9,21 έτη και
- 7,50 μήνες ασφάλισης για τη Βουλγαρία (10 Χ 27/36), δηλ. 0,63 έτη (7,50/12), άρα σύνολο βουλγαρικής ασφάλισης 27,63 έτη.
Ομοίως, οι 10 μήνες ασφάλισης της Γερμανίας που λαμβάνονται υπόψη ως κατοικία επιμερίζονται ως εξής:
- 2,70 μήνες κατοικίας για την Ελλάδα (10 Χ 10/37), δηλ. 0,23 έτη (2,7/12), άρα σύνολο ελληνικής κατοικίας 10,23 έτη και
- 7,30 μήνες κατοικίας για τη Βουλγαρία (10 Χ 27/37), δηλ. 0,61 έτη (7,30/12), άρα σύνολο

ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ δεν θεμελιώνεται, καθώς δεν υπάρχουν 15 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα.

Το τμηματικό (ή αναλογικό) ποσό της ανταποδοτικής σύνταξης υπολογίζεται στα 110,73€, ως εξής: 1.200 Χ 36,91% (ποσοστό αναπλήρωσης για 36,84 έτη ασφάλισης) Χ 9,21/36,84 = 110,73 Εθνική Σύνταξη:
Θεωρητικό Ποσό:
Επειδή έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 20 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία: 384€. Επειδή η συνολική διαμονή ανέρχεται σε 37,84 έτη: 384 Χ 37,84/40 = 363,26€ Πραγματικό Ποσό:
Βάσει της ελληνικής ασφάλισης: 363,26 Χ 9,21/20 (ανώτατη περίοδος ασφάλισης) = 167,28€ Βάσει της ελληνικής κατοικίας: 167,28 Χ 10,23/37,84 = 45,22€

Καταβλητέο Ποσό Σύνταξης: 110,73 + 45,22= 155,95€

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3 (ΔΣΚΑ Ελλάδας/Κεμπέκ – πλήρης στο 62ο)

ΕΛΛΑΔΑ: 14 έτη ασφάλισης και 12 έτη κατοικίας
ΚΕΜΠΕΚ: 21 έτη ασφάλισης και 26 έτη κατοικίας (οι περίοδοι κατοικίας γνωστοποιούνται, βεβαιωμένες από την Ομοσπονδία του Καναδά)
ΗΛΙΚΙΑ: 62 ετών
Μ.Ο. Συντάξιμων Αποδοχών: 1.200 €

ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ δεν θεμελιώνεται, καθώς δεν υπάρχουν 40 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα.

ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ:
Ανταποδοτική Σύνταξη:
Ποσοστό αναπλήρωσης για 40 έτη ασφάλισης (14 Ελλάδας, 21 ασφάλισης Κεμπέκ & 5 κατοικίας μη παράλληλης με την ασφάλιση του Κεμπέκ) : 42,80%
Θεωρητικό Ποσό: 1.200 Χ 42,80% = 513,60€
Τμηματικό (ή αναλογικό) ποσό: 513,60 Χ 14/40 = 179,76€.
Εθνική Σύνταξη:
Θεωρητικό Ποσό:
Επειδή υπάρχουν τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα και το Κεμπέκ: 384€
Επειδή η συνολική διαμονή ανέρχεται σε 38 έτη: 384 Χ 38/40 = 364,80€ Πραγματικό Ποσό:
Βάσει της ελληνικής ασφάλισης: 364,80 Χ 14/20 (ανώτατη περίοδος ασφάλισης) = 255,36€ Βάσει της ελληνικής κατοικίας: 255,36 Χ 12/38 = 80,64€

Καταβλητέο Ποσό Σύνταξης: 179,76 + 80,64= 260,40€

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4 (ΔΣΚΑ Ελλάδας/Αυστραλίας – πλήρης στο 62ο)

ΕΛΛΑΔΑ: 2,13 έτη ασφάλισης και 7 έτη κατοικίας
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ: Για θεμελίωση 39 έτη, 6 μήνες & 12 ημέρες (δηλ. 39,54 έτη)
Για υπολογισμό 475 μήνες (δηλ. 39,58 έτη)
ΗΛΙΚΙΑ: 62 ετών
Μ.Ο. Συντάξιμων Αποδοχών: 1.200 €

ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ δεν θεμελιώνεται, καθώς δεν υπάρχουν 40 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα.

ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ:
Ανταποδοτική Σύνταξη:
Ποσοστό αναπλήρωσης για 41,71 έτη ασφάλισης (2,13 Ελλάδας & 39,58 Αυστραλίας): 46,22%
Θεωρητικό Ποσό: 1.200 Χ 46,22% = 554,64€
Τμηματικό (ή αναλογικό) ποσό: 554,64 Χ 2,13/41,71 = 28,32€ Εθνική Σύνταξη:
Θεωρητικό Ποσό:
Επειδή υπάρχουν τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης και 40 έτη διαμονής στην Ελλάδα και την Αυστραλία: 384€ Πραγματικό Ποσό:
Βάσει της ελληνικής ασφάλισης: 384 Χ 2,13/20 (ανώτατη περίοδος ασφάλισης) = 40,90€
Βάσει της ελληνικής κατοικίας: 40,90 Χ 7/40 (ανώτατη περίοδος διαμονής) = 7,16€

Καταβλητέο Ποσό Σύνταξης: 28,32 + 7,16 = 35,48€

ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ

Στα παρακάτω παραδείγματα, οι υπολογισμοί γίνονται επί μέσου όρου συντάξιμων αποδοχών 1.350€

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1 (σύνταξη αναπηρίας από κοινή νόσο)

ΕΛΛΑΔΑ: 6 έτη ασφάλισης
ΙΤΑΛΙΑ: 3 έτη ασφάλισης
Ποσοστό Αναπηρίας: 90%

Έστω ότι θεμελιώνεται αυτοτελές δικαίωμα με τους ελληνικούς χρόνους, οπότε το ποσό υπολογίζεται ως εξής:
Ανταποδοτική Σύνταξη: 1350 Χ 4,62% (συντελεστής αναπλήρωσης για 6 έτη) = 62,37€
Εθνική Σύνταξη: 345,60€ (ποσό σύνταξης όταν το δικαίωμα θεμελιώνεται με 15 έτη βάσει της παρ. 2, του άρθ. 1 του Ν.4488/17)
Συνολικό ποσό: 62,37 + 345,60 = 407,97€

Θεωρητικό Ποσό: 1350 Χ 6,93% (ποσοστό αναπλήρωσης για 9 έτη)= 93,56€.
Τμηματικό ποσό: 93,56 Χ 6/9 = 62,37€ (Για σύνολο ασφάλισης =15 ετών, το τμηματικό ποσό της ανταποδοτικής σύνταξης είναι ίδιο με το αυτοτελές).
Εθνική Σύνταξη
Θεωρητικό Ποσό: 345,60€
Τμηματικό ποσό: 345,60€ Χ 6/9 = 230,40€
Σύνολο Ανταποδοτικής & Εθνικής: 62,37 + 230,40 = 292,77€.

Επιλέγεται το αυτοτελές ποσό των 407,97€ ως συμφερότερο.

Θυμίζουμε ότι τυχόν μειώσεις λόγω ποσοστού αναπηρίας επηρεάζουν μόνο την Εθνική Σύνταξη, οπότε και πραγματοποιούνται αφού επιλεγεί το συμφερότερο σύνολο.
Στην ανωτέρω περίπτωση, για παράδειγμα, η Εθνική Σύνταξη θα ανερχόταν σε 259,20€ (345,60 Χ 75%) εάν το ποσοστό αναπηρίας ήταν 67%.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2 (σύνταξη αναπηρίας από κοινή νόσο)

ΕΛΛΑΔΑ: 1 έτος ασφάλισης
ΗΠΑ: 16 έτη ασφάλισης (64 τρίμηνα : 4)
Ποσοστό Αναπηρίας: 90%

Δεν θεμελιώνεται αυτοτελές συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Η τμηματική σύνταξη υπολογίζεται ως εξής:
Ανταποδοτική Σύνταξη: 1350 Χ 13,23% (ποσοστό αναπλήρωσης για 17 έτη) = 178,61€ (θεωρητικό ποσό).
178,61€ Χ 1/17 = 10,51€
Εθνική Σύνταξη: 360,96€ (Θ.Π. για 17 έτη ασφάλισης) Χ 1,00/17,00 = 21,23€ Σύνολο Ανταποδοτικής & Εθνικής: 10,51 + 21,23 = 31,74€

ΣΥΝΤΑΞΗ ΘΑΝΑΤΟΥ

Στα παρακάτω παραδείγματα, οι υπολογισμοί γίνονται επί μέσων συντάξιμων αποδοχών 1.350€

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1 (Θάνατος ασφαλισμένου μετά τις 13/5/2016)

Ελλάδα: 15,08 έτη ασφάλισης (15 έτη και 1 μήνας)
Βέλγιο: 5,25 έτη ασφάλισης (5 έτη και 3 μήνες)
Υποβάλλουν αίτηση για σύνταξη επιζώντων η χήρα και ένα ορφανό.

Θεμελιώνεται αυτοτελές δικαίωμα, επειδή ο θανών είχε συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα:
Ανταποδοτική Σύνταξη (του θανόντα):
1350€ Χ 11,62% (συντ. αναπλήρωσης για 15,08 έτη) = 156,87€
Εθνική Σύνταξη (του θανόντα): 346,21€ (για 15,08 έτη). Υπολογίζεται ως εξής: 353,28 (ποσό εθνικής για 16 έτη ασφάλισης) - 345,60 (ποσό εθνικής για 15 έτη ασφάλισης) =7,68 Χ 0,08 = 0,61 + 345,60 =346,21 Σύνολο: 156,87 + 346,21= 503,08€

Τμηματικός υπολογισμός:
Ανταποδοτική σύνταξη:
Ο συνολικός χρόνος ασφάλισης Ελλάδας και Βελγίου ανέρχεται σε 20,33 έτη.
1350€ Χ 16,17% (συντ. αναπλ. για 20,33 έτη) = 218,30€ το οποίο επιμερίζεται: 218,30 Χ 15,08/20,33 = 161,93 Εθνική Σύνταξη:
384 Χ 15,08/20,00 (ανώτατη περίοδος) = 289,54€
Σύνολο: 161,93 + 289,54 = 451,47€, άρα προκύπτει συμφερότερος ο αυτοτελής υπολογισμός.
Οπότε το ποσό των 503,08€ επιμερίζεται ως εξής:
Για τη χήρα: 503,08 Χ 70% (άρθ.19, παρ. 4 του ν.4611/19) = 352,16€
Για το ορφανό: 503,08 Χ 25%=125,77€

Επειδή το δικαίωμα θεμελιώνεται αυτοτελώς, τα παραπάνω ποσά θα συγκριθούν με τα Κατώτατα Ποσά σύνταξης επιζώντων (άρθρο 1, παρ. 2, του ν.4499/2017), τα οποία και θα χορηγηθούν, εφόσον είναι συμφερότερα.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, το κατώτατο ποσό των 360,00€ που αντιστοιχεί σε 15 έτη ελληνικής ασφάλισης είναι συμφερότερο και για τη χήρα και για το ορφανό.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2 (Θάνατος ασφαλισμένου μετά τις 13/5/2016)

Ελλάδα: 2,05 έτη ασφάλισης (2 έτη και 14 ημέρες)
Γαλλία: 5,25 έτη ασφάλισης (5 έτη και 3 μήνες)
Υποβάλλουν αίτηση για σύνταξη επιζώντων η χήρα και ένα ορφανό.

Εφόσον, με τον συνυπολογισμό του γαλλικού χρόνου ασφάλισης συντρέχουν οι χρονικές και οι ειδικές χρονικές προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας (άρθ. 12 παρ.1 του ν.4387/16), θεμελιώνεται δικαίωμα σε τμηματική ανταποδοτική σύνταξη, η οποία υπολογίζεται ως εξής: 1350€ Χ 5,62% (συντελεστής για 7,30 έτη) = 75,87€ 75,87 Χ 2,05/7,30 = 21,31€.
Επειδή θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα με χρόνο κάτω των 15 ετών, βάσει των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 1 του Ν.4488/2017, το τμηματικό ποσό της Εθνικής σύνταξης του θανόντα ανέρχεται σε 97,05€ (345,60 Χ 2,05/7,30).
Σύνολο Ανταποδοτικής και Εθνικής σύνταξης: 21,31 + 97,05 = 118,36€.

Το ποσό αυτό επιμερίζεται στους δικαιούχους, ως εξής:
Χήρα: 118,36 Χ 70%= 82,85€
Ορφανό: 118,36 Χ 25% = 29,59€
Και συγκρίνεται με το Κ.Ο. θανάτου επιμερισμένο ανάλογα:
Χήρα: 360,00 Χ 2,05/7,30= 101,10€
Ορφανό: 360,00 Χ 2,05/7,30=101,10€

Επομένως χορηγούνται τα Κατώτατα Ποσά που υπολογίστηκαν για τη χήρα και το ορφανό ως συμφερότερα.

Παράδειγμα 3 -Χρόνος ΕΕ σε εβδομάδες

Έστω ότι γνωστοποιούνται 182 εβδομάδες ασφάλισης Κύπρου (ή Ηνωμένου Βασιλείου). Αυτό σημαίνει 3,50 έτη ασφάλισης (182 : 52), δηλαδή:
1.050 ημέρες (3,50 Χ 300) για το τ.ΙΚΑ,
3 έτη και 6 μήνες για τους τ.ΦΚΑ που εκφράζονται σε έτη, μήνες, και  1.260 ημέρες (3,50 Χ 360) για το τ.ΝΑΤ.

Παράδειγμα 4 -Χρόνος ΕΕ σε μήνες

Έστω ότι γνωστοποιείται γερμανικός χρόνος ασφάλισης 127 μηνών. Αυτό σημαίνει:
3.175 ημέρες (127 Χ 25) για το τ.ΙΚΑ
10 έτη και 7 μήνες για τους τ.ΟΓΑ, τ.ΟΑΕΕ και λοιπούς τ.ΦΚΑ που εκφράζονται σε έτη και μήνες 3.810 ημέρες (127 Χ 30) για το τ.ΝΑΤ

Παράδειγμα 5 -Χρόνος ΕΕ σε τρίμηνα

Έστω ότι γνωστοποιούνται 15 τρίμηνα ασφάλισης Γαλλίας, από 1/1/2000 έως 30/9/2003. Με βάση τα ανωτέρω, τα 15 τρίμηνα αντιστοιχούν σε 3,75 έτη (15:4), δηλαδή: σε 1.125 ημέρες (3,75 Χ 300 ή 15 Χ 3 Χ 25)για το τ.ΙΚΑ

σε 3 έτη και 9 μήνες για τους τ.ΟΓΑ, τ.ΟΑΕΕ και λοιπούς τ.ΦΚΑ που εκφράζονται σε έτη και μήνες σε 1.350 ημέρες (3,75 Χ 360) για το τ.ΝΑΤ