Πώς θα λειτουργήσει η ρήτρα διαφυγής της ΕΕ για τις αμυντικές δαπάνες - Τι σημαίνει για την Ελλάδα

Πέντε κράτη-μέλη που βρίσκονται ήδη σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα πρέπει να εξισορροπήσουν τις υπόλοιπες δαπάνες τους, ώστε να συνεχίσουν να τηρούν τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, ενώ παράλληλα θα αυξάνουν τις αμυντικές τους δαπάνες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη «Λευκή Βίβλο» για την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, θέτοντας το πλαίσιο για την ενίσχυση της στρατιωτικής ετοιμότητας και της αμυντικής βιομηχανίας των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα από τα βασικά σημεία της νέας στρατηγικής είναι η ενεργοποίηση μιας ειδικής ρήτρας διαφυγής, η οποία θα επιτρέπει στα κράτη-μέλη

να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς αυτές να προσμετρώνται στο δημοσιονομικό έλλειμμα, υπό την προϋπόθεση ότι η αύξηση δεν θα ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ. Αυτή η εξαίρεση θα ισχύσει για την περίοδο 2025-2028 και μπορεί να επεκταθεί, εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίσει ότι η κατάσταση απαιτεί περαιτέρω ενίσχυση της κοινής άμυνας.

Σύμφωνα με το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το νέο πρόγραμμα επανεξοπλισμού της Ευρώπης, γνωστό ως RearmEU, θα χρηματοδοτηθεί με ένα συνολικό ποσό 800 δισ. ευρώ. Από αυτά, 150 δισ. ευρώ θα αποτελέσουν το αρχικό κεφάλαιο του νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, το οποίο θα λειτουργεί ως βασικός μηχανισμός χρηματοδότησης των αμυντικών επενδύσεων των κρατών-μελών. Τα υπόλοιπα 650 δισ. ευρώ θα προέλθουν από τις αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών, ενώ σημαντικό ρόλο θα έχει και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία θα παρέχει δάνεια για την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας.

Πώς θα υπολογίζονται οι αμυντικές δαπάνες

Ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της νέας πολιτικής είναι ο τρόπος με τον οποίο θα υπολογίζονται οι αμυντικές δαπάνες. Σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου οι δαπάνες καταγράφονταν όταν τα κράτη-μέλη πλήρωναν για τον εξοπλισμό που παραλάμβαναν, πλέον οι αμυντικές δαπάνες θα εγγράφονται στον προϋπολογισμό τη στιγμή της υπογραφής ενός συμβολαίου αγοράς αμυντικού εξοπλισμού. Αυτό σημαίνει ότι μια χώρα που θα συμφωνήσει σήμερα για την αγορά αεροσκαφών ή αρμάτων μάχης, θα μπορεί να υπολογίσει τη δαπάνη άμεσα, χωρίς να περιμένει την παράδοση των συστημάτων, κάτι που θα της επιτρέψει μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση του προϋπολογισμού της.

Παρά την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, η Ευρωπαϊκή Ένωση διατηρεί αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Οι χώρες που έχουν χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ, εξακολουθούν να υποχρεούνται να το μειώνουν κατά τουλάχιστον 1% ετησίως, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα κάθε χώρας δεν μπορεί να ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι τα πέντε κράτη-μέλη που βρίσκονται ήδη σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα πρέπει να εξισορροπήσουν τις υπόλοιπες δαπάνες τους, ώστε να συνεχίσουν να τηρούν τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, ενώ παράλληλα θα αυξάνουν τις αμυντικές τους δαπάνες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε την ευθύνη να παρακολουθεί στενά τις αμυντικές δαπάνες κάθε κράτους-μέλους, ώστε να αποτρέψει τυχόν δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Ταυτόχρονα, μέσω του σχεδίου Readiness 2030, η Επιτροπή προωθεί ένα ολοκληρωμένο αμυντικό πακέτο, το οποίο περιλαμβάνει μέτρα για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και την ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών.

Η «Λευκή Βίβλος» περιγράφει επίσης τις βασικές προτεραιότητες της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής. Ένας από τους βασικούς στόχους είναι η μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές αμυντικού εξοπλισμού από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής στρατιωτικών συστημάτων. Για παράδειγμα, η ΕΕ σχεδιάζει να υποστηρίξει με οικονομικά κίνητρα τις εταιρείες που αναπτύσσουν νέες τεχνολογίες στον τομέα της άμυνας, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) και η τεχνητή νοημοσύνη για στρατιωτικές εφαρμογές.

Στρατιωτική ετοιμότητα στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής είναι η ενίσχυση της στρατιωτικής ετοιμότητας της ΕΕ, ιδιαίτερα στα εξωτερικά σύνορα, όπως στα ανατολικά, όπου η απειλή από τη Ρωσία παραμένει έντονη. Για τον λόγο αυτό, προβλέπονται κονδύλια για τη βελτίωση της στρατιωτικής κινητικότητας, την ανάπτυξη νέων υποδομών και τη διευκόλυνση της μεταφοράς στρατευμάτων και εξοπλισμού μεταξύ των κρατών-μελών.

Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής, η ΕΕ σχεδιάζει επίσης να αυξήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία και να ενισχύσει τη συνεργασία με την ουκρανική αμυντική βιομηχανία. Αυτό θα επιτρέψει όχι μόνο τη συνεχή στήριξη της Ουκρανίας στον πόλεμο με τη Ρωσία, αλλά και την εμβάθυνση της συνεργασίας της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της άμυνας.

Παράλληλα, θα δοθεί έμφαση στη συνεργασία με χώρες που έχουν κοινές στρατηγικές επιδιώξεις με την ΕΕ, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, ώστε να ενισχυθεί η συλλογική ασφάλεια της Ευρώπης.

Τέλος, η χρηματοδότηση αυτών των πρωτοβουλιών δεν θα προέλθει μόνο από κρατικούς πόρους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα κινητοποιήσει και ιδιωτικά κεφάλαια μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Για παράδειγμα, οι ιδιωτικές επενδύσεις θα μπορούσαν να διοχετευτούν σε στρατηγικούς τομείς, όπως η παραγωγή αμυντικών τεχνολογιών αιχμής, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία χωρίς να επιβαρυνθούν υπερβολικά οι εθνικοί προϋπολογισμοί.

#ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ_ΑΜΥΝΑ #Λευκή_Βίβλος #ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ_ΕΝΩΣΗ #ΑΜΥΝΑ #ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ