Πώς αλλάζει η εργασία στην Ελλάδα με την εκθετική άνοδο του ΑΙ

Online Event από την Κρίση στην Τεχνητή Νοημοσύνη την Τρίτη 3 Ιουνίου στις 19:00 και με την υποστήριξη του DNews.

Ανέκαμψε τελικά η ελληνική αγορά εργασίας από την κρίση; Και είναι, σήμερα, προετοιμασμένη για τις τεκτονικές αλλαγές της μεγάλης αυτοματοποίησης που φέρνει η εκθετική άνοδος του ΑΙ;

Με αφορμή τη νέα μελέτη του Eteron, «Ελληνική Αγορά Εργασίας και Νέες Τεχνολογίες: 2011–2023» του Στέφανου Τύρου, και με την υποστήριξη του Dnews,

την Τρίτη διοργανώνουμε μια ανοιχτή συζήτηση για τον ρόλο που διαδραματίζουν η Τεχνητή Νοημοσύνη, η αυτοματοποίηση και η πράσινη μετάβαση στο σύγχρονο εργασιακό τοπίο της Ελλάδας.

Ο Νίκος Ευσταθίου, δημοσιογράφος, συγγραφέας και ερευνητής στο Reuters Institute στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, συζητά με τον Στέφανο Τύρο, φυσικό, οικονομολόγο, ερευνητή στο Harvard Business School και συγγραφέα της μελέτης.

Οι δυο τους θα εξετάσουν την «ακτινογραφία» της ελληνικής αγοράς εργασίας που προκύπτει από τη μελέτη του Eteron, και θα συζητήσουν για τα ελληνικά επαγγέλματα που είναι πιο εκτεθειμένα στην αυτοματοποίηση, το brain drain, το χάσμα των φύλων στην αγορά, και τον αντίκτυπο της πράσινης μετάβασης στις δουλείες.

Μια πρόγευση της συζήτησης της Τρίτης ακολουθεί παρακάτω:

Στέφανε, αν σε ρωτούσε κάποιος τι έγινε στην ελληνική αγορά εργασίας από το 2011 μέχρι σήμερα σε τρία σημεία, τι θα του απαντούσες;

Αρχικά, η ανεργία επέστρεψε –αργά και σταθερά, υπό όλες τις κυβερνήσεις από το 2013 και μετά– στα προ κρίσης επίπεδα. Δεύτερον, οι αποδοχές των μισθωτών πέρασαν επτά χρόνια σταθερά στο ναδίρ του 2013. Από τον κορονοϊό και μετά, πιθανόν λόγω της έλλειψης εργατικών χεριών, έχουν ανακτήσει περίπου το 1/3 του χαμένου εδάφους της περιόδου 2004–2008.
Τρίτον, οι νέες θέσεις που δημιουργήθηκαν δεν ήταν «καλές δουλειές» σε επαγγέλματα υψηλών αποδοχών, αλλά παρόμοιες με αυτές που υπήρχαν στο βάθος της κρίσης. Μάλιστα, πολλές από αυτές είναι και αυτοματοποιήσιμες, πράγμα που σημαίνει ότι μελλοντικά ίσως χαθούν σχετικά εύκολα.

Εν ολίγοις, η ανεργία επέστρεψε στα προ κρίσης επίπεδα, οι μισθοί όχι. Πώς το εξηγείς αυτό; Και τι μας λέει τελικά για την «ποιότητα» της ανάκαμψης;

Το ότι η ανεργία έχει πέσει σημαίνει ότι δεν βρισκόμαστε πια σε κρίση. Το ότι οι μισθοί παραμένουν χαμηλοί σημαίνει ότι είμαστε ακόμα φτωχοί. Δεν υπάρχει –όπως είχε ειπωθεί– κάποιο «ελατήριο» που θα μας επαναφέρει γρήγορα στα «παλιά καλά χρόνια». Αντίθετα, η οικονομία πήρε 15 χρόνια να ισορροπήσει, αλλά παραμένει φτωχή. Αυτό θα αλλάξει μόνο σταδιακά. Την «φούσκα» των αρχών/μέσων του 2000 την πληρώνουμε τώρα, με αποδοχές που μοιάζουν με εκείνες πριν 25–30 χρόνια. Μια γενιά χαμένη.

Ποια επαγγέλματα πήγαν καλύτερα στην ανάκαμψη και ποια έμειναν πίσω; Υπάρχουν «κερδισμένοι» και «χαμένοι»;

Ως προς τις θέσεις εργασίας, δημιουργήθηκαν νέες κυρίως στην παροχή υπηρεσιών, σε επαγγελματικά επαγγέλματα και σε υπαλλήλους γραφείου. Ως προς τις αποδοχές, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχουν μεγάλοι κερδισμένοι· σχεδόν όλοι οι κλάδοι ακολούθησαν παρόμοια πορεία.

Έντονη αύξηση είδαμε σε επαγγέλματα που είναι σχετικά εύκολα αυτοματοποιήσιμα και, σε μικρότερο βαθμό, σε όσα είναι εκτεθειμένα στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Πρόκειται κυρίως για εργασίες σε υπηρεσίες και σε γραφεία που μπορούν να ψηφιοποιηθούν.

Αν κοιτούσες την ελληνική αγορά με τα μάτια ενός αλγορίθμου, ποια επαγγέλματα λες ότι «κινδυνεύουν» περισσότερο από την αυτοματοποίηση;

Έχουμε δύο είδη αυτοματοποίησης. Η «κλασική», που αφορά μηχανική αυτοματοποίηση (π.χ. εργοστάσια), και η ψηφιακή, που αφορά γραφεία και υπηρεσίες (π.χ. πρόσφατες αλλαγές στο Δημόσιο). Η δεύτερη μορφή αφορά πολύ περισσότερο την Ελλάδα.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη προσθέτει και μια τρίτη διάσταση: μπορεί να αυτοματοποιήσει όχι κωδικοποιημένες αλλά γνωστικές, σύνθετες διαδικασίες. Οι υπάλληλοι γραφείου και τα διοικητικά στελέχη πιθανότατα θα επηρεαστούν άμεσα, καθώς η ΤΝ μπορεί να λάβει αποφάσεις αυτόνομα.

Εκτεθειμένοι είναι και οι επαγγελματίες και τεχνικές ειδικότητες – όπως εκπαιδευτικοί, νοσηλευτές, γιατροί, νομικοί. Εκεί θα δούμε αν η ΤΝ θα χρησιμοποιηθεί για να αντικαταστήσει εργαζομένους της μεσαίας τάξης (π.χ. νοσηλευτές) ή για να τους ενισχύσει. Στο πρώτο σενάριο, χάνουμε θέσεις· στο δεύτερο, αυξάνεται η παραγωγικότητα και μειώνεται το μισθολογικό χάσμα. Το καλό σενάριο για την ΤΝ είναι αυτό όπου ενδυναμώνει τους εργαζόμενους χωρίς να απαιτεί πολυετή εκπαίδευση. Ποιο σενάριο θα επικρατήσει θα εξαρτηθεί από την τεχνολογική κατεύθυνση και τις νομικές επιλογές γύρω από τα επαγγελματικά δικαιώματα.

Ανήκουμε και οι δύο στη γενιά του brain drain. Τι σε έκανε να μείνεις έξω; Τι θα σε έπειθε να γυρίσεις;

Τρεις λόγοι με έκαναν να μείνω έξω. Πρώτον, οι υποδομές που ήξερα ότι θα χρειαστώ για να κάνω την έρευνα που με ενδιέφερε. Έφυγα το 2011, στην καρδιά της κρίσης, γιατί δεν έβλεπα πώς θα τα καταφέρω στην Ελλάδα. Δεύτερον, στην Ολλανδία ένιωσα σεβασμό ως νέος εργαζόμενος. Στα 25 μου, παρουσίασα σε δημόσια αρχή μια πρόταση που τους ασκούσε κριτική – και μου άνοιξαν την πόρτα, δεν με απέκλεισαν. Τρίτον, πλέον έχω οικογένεια. Όταν είσαι μόνος, ζεις και λιτά. Όταν έχεις δύο παιδιά, οι προτεραιότητες αλλάζουν.

Τι θα με έπειθε να γυρίσω; Πρώτον, να πάψει η Ελλάδα να λειτουργεί ως κλειστό κλαμπ και να γίνει χώρος που αναγνωρίζει τη συμβολή των «νέων» ή των «απ' έξω». Δεύτερον, η οικονομική ασφάλεια. Όχι πολυτέλεια, αλλά η βεβαιότητα ότι μπορώ να παρέχω τα βασικά στην οικογένειά μου, ανεξαρτήτως σκαμπανεβασμάτων.

#ETERON #ΚΡΙΣΗ #ΤΕΧΝΗΤΗ_ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ #ΕΡΓΑΣΙΑ