Πίσω από τα προσχήματα της εμπλοκής των ΗΠΑ: Πώς απειλεί το Ιράν το status quo

Με πρόσχημα την «πυρηνική απειλή» οι Ηνωμένες Πολιτείες επιστρέφουν στη λογική των «προληπτικών βομβαρδισμών», την ώρα που η Τεχεράνη διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στη νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική εμπορίου.

Τα ξημερώματα της Κυριακής ο Ντόναλντ Τραμπ έκλεισε απότομα την «πόρτα» της διπλωματίας - που είχε υποκριτικά ανοίξει δύο 24ωρα πριν - χτυπώντας τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

«Ο στόχος μας ήταν η καταστροφή της ικανότητας πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν και να βάλουμε

τέλος στην πυρηνική απειλή που δημιουργείται από τον υπ' αριθμόν ένα κρατικό σπόνσορα της τρομοκρατίας στον κόσμο», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος.

Η επίκληση της πυρηνικής απειλής για να δικαιολογηθεί ένα απευθείας πλήγμα των Αμερικανών στο Ιράν θυμίζει έντονα το εξίσου σαθρό επιχείρημα που χρησιμοποίησαν οι ΗΠΑ για την εισβολή στο Ιράκ.

Τα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεΐν δεν βρέθηκαν ποτέ - κάτι που έχει τονίσει άλλωστε στο παρελθόν και ο ίδιος ο Τραμπ.

Κι όμως οι ΗΠΑ ξεκινούν έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή, χρησιμοποιώντας το ίδιο αφήγημα περί «νταήδων» που δεν σέβονται τους διεθνείς κανόνες και απειλούν τη διεθνή κοινότητα, καταστρατηγώντας τη στοιχειώδη λογική.

Όλο και περισσότερες φωνές τονίζουν πως τα κίνητρα παραμένουν αυστηρά οικονομικά και αφορούν τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των ροών του παγκόσμιου εμπορίου.

Γιατί δεν ευσταθεί το επιχείρημα των πυρηνικών

Υιοθετώντας πλήρως τη ρητορική του Νετανιάχου - που παραμένει ίδια και απαράλλαχτη τα τελευταία 30 χρόνια - ο Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε σε όλους τους τόνους την περασμένη εβδομάδα πως η Τεχεράνη απείχε μόλις ένα βήμα από την κατασκευή και χρήση πυρηνικών όπλων.

Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες διαφωνούν, εκφράζοντας την εκτίμηση πως το Ιράν θα χρειαζόταν τουλάχιστον τρία χρόνια, αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία.

Από την πλευρά του, το Ισραήλ, αν και δεν έχει επιβεβαιώσει επισήμως την κατοχή πυρηνικού οπλοστασίου, διαθέτει - σύμφωνα με το SIPRI - περίπου 90 πυρηνικές κεφαλές.

Την ίδια ώρα αρνείται να προσχωρήσει στη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT), την ίδια συνθήκη που θεωρητικά δέσμευε τις Π5 (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες) να προχωρήσουν σε αφοπλισμό.

«Η εποχή της μείωσης του αριθμού των πυρηνικών όπλων στον κόσμο, η οποία διαρκούσε από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, φτάνει στο τέλος της», ανέφερε στην τελευταία έκθεσή του το SIPRI. «Αντίθετα, βλέπουμε μια σαφή τάση αύξησης των πυρηνικών οπλοστασίων, όξυνσης της πυρηνικής ρητορικής και εγκατάλειψης των συμφωνιών ελέγχου των όπλων».

Το όποιο διεθνές πλαίσιο για τον έλεγχο των πυρηνικών έχει προ πολλού απαξιωθεί από τους «μεγάλους 5» που επιδίδονται σε μια άνευ προηγουμένου κούρσα για τον εκσυγχρονισμό του οπλοστασίου τους. Κάπως έτσι τον Ιανουάριο του 2025 καταγράφηκαν παγκοσμίως 12.241 πυρηνικές κεφαλές, εκ των οποίων οι 9.614 έτοιμες προς χρήση.

Η θέση του Ιράν στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα

Η επιρροή του Ιράν τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο «φοβίζει» διαχρονικά τις ΗΠΑ. Η Τεχεράνη ελέγχει τα στενά του Ορμούζ - κρίσιμο σημείο διέλευσης του 20% της παγκόσμιας ροής πετραλίου - ενώ διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους, κυρίως πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Η μοναδική γεωστρατηγική θέση της στη διασταύρωση των παγκόσμιων εμπορικών αξόνων θα της επέτρεπε θεωρητικά να γίνει ο κατεξοχήν περιφερειακός κόμβος της Ευρασίας.

Πράγματι, με πρόσβαση στον Περσικό Κόλπο, τη Θάλασσα του Ομάν, την Κεντρική Ασία, τον Καύκασο και σύνορα με 15 χώρες, το Ιράν μπορεί να πρωταγωνιστήσει μέσα από πρωτοβουλίες όπως ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC).

Το συγκεκριμένο σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή το 2000 μέσω μιας τριμερούς συμφωνίας μεταξύ Ιράν, Ρωσίας και Ινδίας, αλλά αντιμετωπίζει έκτοτε σημαντικές προκλήσεις και καθυστερήσεις. Σήμερα - εν μέσω ενίσχυσης των περιφερειακών ανταγωνισμών - και με αφετηρία την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, το project αποτελεί πλέον προτεραιότητα του Κρεμλίνου.

Ο INSTC εκτείνεται σε περίπου 7.200 χιλιόμετρα και λειτουργεί ως μια πολύπλευρη εμπορική διαδρομή, περνώντας από το Ιράν, την Κασπία Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό πριν φτάσει στην Ευρώπη. Ίσως το πιο ενδιαφέρον όμως είναι πως αυτή η εμπορική διαδρομή είναι ελεύθερη απο δυτικές κυρώσεις και ανοιχτή σε συναλλαγές με εθνικά νομίσματα - παρακάμπτοντας το δολάριο.

Ο άξονας αυτός θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη Διώρυγα του Σουέζ, μειώνοντας το κόστος και τον χρόνο διαμετακόμισης, ενώ διακινώντας 30 εκατομμύρια τόνους εμπορευμάτων ετησίως έως το 2030, θα μπορούσε να αποφέρει στο Ιράν έσοδα της τάξης του 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η πρωταγωνιστική θέση της Τεχεράνης, παράλληλα, σε μια βασική εμπορική διαδρομή θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική ισχύ της, περιορίζοντας την επιρροή του Ισραήλ - βασικού τοποτηρητή των ΗΠΑ - στο περιφερειακό εμπόριο.

Βασικός άξονας της αμερικανικής στρατηγικής στη Μέση Ανατολή παραμένει ο έλεγχος των εμπορικών και ενεργειακών συνδέσεων της περιοχής με τον υπολοιπό κόσμο κι ιδίως τις ζώνες επιρροής των ΗΠΑ στον Ινδοειρηνικό. Στο πλαίσιο αυτό, το Ισραήλ εργάζεται εσχάτως για την ενίσχυση του Οικονομικού Διαδρόμου Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης (IMEC), που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εναλλακτική του INSTC.

Ο IMEC ανακοινώθηκε το 2023, με τη συμμετοχή της Ινδίας, της Σαουδικής Αραβίας, του Ισραήλ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και ευρωπαϊκών χωρών - συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας - με στόχο τη σύνδεση της Ινδίας με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής

Το πρόγραμμα παραμένει βασικό στοιχείο της αμερικανικής διπλωματίας και στηρίζεται στην προώθηση των «Συμφωνιών του Αβραάμ». «Αγκάθι» και αυτού του διαδρόμου παραμένουν τα ζητήματα ασφαλείας που απειλούν το Ισραήλ - η Χαμάς, η Χεζμπολάχ, οι Χούθι και πίσω από αυτούς το ίδιο το Ιράν.

Λίγο μετά τις επίσημες εξαγγελίες για τον IMEC, το Ισραήλ ξεκίνησε τις επιχειρήσεις του στη Γάζα.

#ΙΡΑΝ #ΠΟΛΕΜΟΣ_ΙΡΑΝ_ΙΣΡΑΗΛ #ΗΠΑ #ΠΥΡΗΝΙΚΑ