Πεθαίνοντας στο Αιγαίο - Το κολασμένο δίμηνο του 2014 και η ανθρώπινη τραγωδία σε αριθμούς (pics&vid)

Το ναυάγιο στις Οινούσσες και ο χαμός μικρών παιδιών είναι άλλη μια τραγωδία που γράφεται στη θάλασσα του Αιγαίου. Μια τραγωδία ανάμεσα σε τόσες άλλες, που συνήθως αποτιμάται μόνο σε ψυχρούς αριθμούς και σε στατιστικά. Πίσω από όλα αυτά, όμως, κρύβονται ανθρώπινες ιστορίες και μια πραγματικότητα τόσο σκληρή όσο δεν είναι ούτε και αυτές οι σκηνές ταινίας θρίλερ στον κινηματογράφο.

Η τραγωδία με το ναυάγιο στις Οινούσσες και τα νεκρά μικρά παιδιά είναι μόνο μερικές σκηνές από τη σκληρή πραγματικότητα των τελευταίων ετών στα νησιά του Αιγαίου. Ήταν Σεπτέμβριος του 2015, όταν η φωτογραφία

του τρίχρονου Αϊλάν έκανε τον γύρο του κόσμου και ράγιζε καρδιές. Ο μικρός ήταν νεκρός στην άμμο. Το άψυχο κορμάκι του το ‘χε ξεβράσει η θάλασσα σε μια από τις πιο τουριστικές παραλίες της Τουρκίας. Ήταν από τις φορές που το μήνυμα της εικόνας ξεπερνούσε τον τετριμμένο τίτλο στις αναρτήσεις των ιστοσελίδων: «Παγκόσμιο σοκ». Αυτό πραγματικά ήταν ένα σοκ για όλους.

«Είχαμε σωσίβια διάσωσης όμως το πλοίο βυθίστηκε ξαφνικά επειδή κάποιοι εκ των επιβαινόντων σηκώθηκαν από τις θέσεις τους. Κρατούσα το χέρι της γυναίκας μου. Όμως τα παιδιά μου, μου γλίστρησαν από τα χέρια», έλεγε αργότερα ο πατέρας του Αϊλάν, Αμπντάλα Κούρντι, πρόσφυγας από τη Συρία.

Με πόνο ψυχής εξιστορούσε πώς εκείνες τις δραματικές ώρες στη θάλασσα του Αιγαίου έχανε τη γυναίκα του και τα δυο τους παιδιά: «Το σκοτάδι είχε καλύψει τα πάντα και όλος ο κόσμος φώναζε. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο, η σύζυγός μου και τα παιδιά μου δεν άκουγαν την φωνή μου. Προσπάθησα να κολυμπήσω έως την ακτή ακολουθώντας τα φώτα. Όμως δε μπόρεσα να βρω τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου...».

Η οικογένεια του Αϊλάν Κούρντι είχε πάρει την απόφαση να πάει στην Ευρώπη αναζητώντας καταφύγιο για να γλιτώσει από τη φρίκη του πολέμου στη Συρία. Σε εκείνο το ναυάγιο είχαν χάσει τη ζωή τους 12 Σύροι πρόσφυγες στην προσπάθειά τους να περάσουν από την Αλικαρνασσό στην Κω. Μια από τις πολλές τραγικές ιστορίες, γραμμένες στα νερά του Αιγαίου.

Το κολασμένο δίμηνο του ΄14

Το δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου του 2014 σημαδεύτηκε από απανωτά ναυάγια σε Μυτιλήνη, Κάλυμνο, Αγαθονήσι, Σάμο και Ρόδο. Οι νεκροί μετρήθηκαν σε εκατοντάδες, ανάμεσά τους πολλά παιδιά, που πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Εκείνους τους μήνες έσβησαν στα κύματα 100 παιδιά, μεταξύ των οποίων και βρέφη.

Το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου, το γύρο του κόσμου έκαναν και πάλι σκληρές εικόνες από το ναυάγιο στη Λέσβο, με τους γιατρούς να καταβάλουν αγωνιώδεις προσπάθειες για να επαναφέρουν στη ζωή μικρά παιδιά. Εκείνο το ναυάγιο ήταν το μεγαλύτερο που είχε καταγραφεί στο Αιγαίο.

Το 2014 καταγράφηκε κατακόρυφη άφιξη των αφίξεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπως διαπίστωνε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Μέχρι το τέλος Αυγούστου, 22.089 πρόσφυγες και μετανάστες πέρασαν στην Ελλάδα από τη θάλασσα. Σε ποσοστό αντιστοιχούσε σε αύξηση 223% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα της προηγούμενης χρονιάς.

Την ίδια χρονιά, ακόμη μεγαλύτερο ήταν το προσφυγικό κύμα στην Ιταλία, όπου καταγράφονταν πάνω από 140.000 αφίξεις από τις ακτές κρατών της Βόρειας Αφρικής. Οι πολεμικές συγκρούσεις και οι εμφύλιες συρράξεις προκαλούσαν μαζικούς εκτοπισμούς τεράστιων διαστάσεων, με τον κύριο όγκο του προσφυγικού πληθυσμού να συρρέει σε γειτονικές με τις πληγείσες περιοχές χώρες , όπως στην Τουρκία που πλέον σήμερα βρίσκονται πάνω από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες στην επικράτειά της. Αλλά αυτά δεν ήταν απλώς παρά τα προμηνύματα για εκείνο που θα επακολουθούσε: την προσφυγική έκρηξη του 2015, όταν και θα περνούσαν μέσω της Ελλάδας πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες με προορισμό την κεντρική Ευρώπη.

Η ανθρώπινη τραγωδία σε αριθμούς

Τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας για τους πρόσφυγες αναφέρουν ότι στη Μεσόγειο, μόνο φέτος, έχουν καταγραφεί 967 νεκροί και αγνοούμενοι. Συνολικά την πενταετία 2014-2018, 17.821 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν χάσει τη ζωή τους ή έχουν καταγραφεί στη λίστα των αγνοουμένων.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, σε ποσοστό 19,8% έχουν ως χώρα προέλευσης το Αφγανιστάν, 12,8% τη Συρία, 10,3% το Μαρόκο, 4,9% το Κογκό, 4.7% από το Ιράκ, όσοι και από το Μάλι και τη Γουινέα. Ένα ποσοστό 4% είναι Παλαιστίνιοι και ποσοστό άνω του 11% καταγράφονται ως «άλλες εθνικότητες».

Τον φετινό Αύγουστο στην Ελλάδα, η Ύπατη Αρμοστεία καταγράφει αύξηση των προσφυγικών ροών κατά 60%. Περισσότεροι από 7.700 έφθασαν στα νησιά του Αιγαίου και 1.600 διέσχισαν τα χερσαία σύνορα, κυρίως Αφγανοί και Σύροι.

Μέχρι τον περασμένο μήνα πάνω από 11.00 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν φτάσει δια θαλάσσης στην Ελλάδα και πάνω από 50 έχουν βρει τραγικό θάνατο, μεταξύ αυτών και παιδιά.

Σε πρόσφατη έκθεσή της η UNHCR σημειώνει ότι μόνο ένα στα τέσσερα παιδιά προσφύγων ή μεταναστών που έρχεται στην Ελλάδα καταφέρνει να βρει θέση σε κάποιο ξενώνα. Ως εκ τούτου πολλά από τα 4.393 ασυνόδευτα ή παιδιά που έχουν αποχωριστεί τις οικογένειές τους εκτίθενται σε διάφορους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας. Η τραγωδία της ζωής τους έχει πολλές πτυχές...

Το πραξικόπημα κατά Ερντογάν

Μέχρι το 2015 οι προσφυγικές ροές στην Ελλάδα δεν περιελάμβαναν Τούρκους υπηκόους. Το τελευταίο ναυάγιο στις Οινούσσες ήρθε να θυμίσει και αυτή, τη νέα παράμετρο: των Τούρκων που ζητούν πολιτικό άσυλο στη χώρα μας μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Προέδρου Ερντογάν τον Ιούλιο του 2016.

Τον Νοέμβριο του 2017, είχαν βρεθεί τρία πτώματα σε ακτή της Μυτιλήνης. Νεκροί ήταν ένα ανδρόγυνο Τούρκων και ένα από τα τρία παιδιά τους. Ήταν δάσκαλοι και περιλαμβάνονταν στους 150.000 δημόσιους υπαλλήλους που απολύθηκαν με εντολή Ερντογάν. Και είναι μία από τις πολλές ιστορίες που το ταξίδι δεν είχαν αίσια κατάληξη.

Αστυνομικοί, στρατιωτικοί, δάσκαλοι, δημόσιοι υπάλληλοι και αρκετοί δημοσιογράφοι έχασαν τη δουλειά τους και τους αφαιρέθηκαν τα διαβατήρια. Στην πλειοψηφία τους είναι μέσου και ανώτερου μορφωτικού επιπέδου. Για όλους αυτούς, πλέον η αναζήτηση για μια καλύτερη ζωή σε άλλη χώρα περνά μόνο μέσω της παράνομης όσο και επικίνδυνης οδού των διακινητών έναντι αδρής αμοιβής.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, την επόμενη χρονιά του αποτυχημένου πραξικοπήματος πάνω από 12.000 Τούρκοι ζήτησαν άσυλο στην Ευρώπη. Αριθμός, που είναι τριπλάσιος από το 2016 και αποτελεί τον υψηλότερο της τελευταίας δεκαετίας.

Ωστόσο, όσο κι αν τα εσωτερικά ζητήματα της γειτονικής Τουρκίας είναι κρίσιμα για την Ελλάδα, σε κάθε περίπτωση τα κύματα των προσφυγικών ροών δεν φαίνεται πως δαμάζονται. Ούτε εύκολες λύσεις υπάρχουν, ούτε η αντιμετώπιση μπορεί να είναι ζήτημα μιας χώρας.

Ζούμε σε έναν κόσμο που πάνω από 70 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους – είναι τα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί ποτέ. Σε έναν κόσμο που κάθε λεπτό εκτοπίζονται 24 άνθρωποι, κυνηγημένοι από πολέμους και διώξεις. Σε έναν κόσμο που οικογένειες προσφύγων ξεκληρίζονται, που παιδιά πεθαίνουν.

Και μιας παγκόσμιας κοινότητας που ευαισθητοποιείται κατά περίπτωση, όταν κάποια στιγμή ακούσει για τραγωδίες όπως αυτή του ναυαγίου στις Οινούσσες ή δει εικόνες σαν εκείνη του μικρού Αϊλάν. Δε φτάνει αυτό για να αλλάξει αυτός ο κόσμος.