Ο Σπύρος Βλαχόπουλος ξεκαθαρίζει όλα τα ερωτήματα για την Προανακριτική για τα Τέμπη

Γιατί απορρίπτει το μοντέλο Τριαντόπουλο, τι λέει για τις κατηγορίες σε Καραμανλή ή Σπίρτζη, τι θα γίνει με τους υπό κατηγορία Γραμματείς, τι πρέπει να αλλάξει στο Σύνταγμα-Συνέντευξη του καθηγητή Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο Dnews.

Στα ερωτήματα που αιωρούνται πάνω από την Προανακριτική και στα σημεία τριβής μεταξύ του πολιτικού και νομικού κόσμου απαντά με σαφήνεια μιλώντας στο Dnews o εκ των κορυφαίων καθηγητών

Είναι ορθό στην υπό σύσταση Προανακριτική για τα Τέμπη να ακολουθηθεί ό,τι έγινε στην περίπτωση του κ. Τριαντόπουλου; Ή μια τέτοια εξέλιξη αντίκειται στο Σύνταγμα; Και γιατί;

Στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση θα πρέπει να αλλάξει το άρθρο 86 του Συντάγματος περί της ποινικής ευθύνης των υπουργών. Όσο όμως υφίσταται η ισχύουσα συνταγματική ρύθμιση, αυτή θα πρέπει να γίνει σεβαστή και να ακολουθηθούν όλα τα διαδικαστικά στάδια που προβλέπει. Η εφαρμογή του Συντάγματος δεν εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των κομμάτων. Ούτε νοείται «α λα καρτ» εφαρμογή του. Αλλιώς το Σύνταγμα μετατρέπεται σε ένα «ευχολόγιο» και οι διατάξεις του σε απλές υποδείξεις. Ομοίως η τήρηση της συνταγματικής διαδικασίας δεν εναπόκειται στη βούληση του εκάστοτε ερευνώμενου υπουργού, όσο δικαιολογημένη και εάν είναι η επιθυμία του να ολοκληρωθεί σύντομα η ψυχοφθόρα διαδικασία και να κριθεί γρήγορα από τους δικαστές. Συνεπώς, κατά την άποψή μου, επιβάλλεται η τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 86 του Συντάγματος και η λειτουργία της επιτροπής που αυτό προβλέπει με την υποβολή εμπεριστατωμένου πορίσματος. Όλα αυτά δεν είναι ούτε τυπολατρικά ούτε «νομικίστικα». Άλλωστε, η κρίση του αντιπροσωπευτικού μας συστήματος οφείλεται και στην επιλεκτική εφαρμογή των συνταγματικών διατάξεων.

Οι κατηγορίες πώς θα αποφασιστούν; Θα αποφασιστούν μόνο για τα δύο συγκεκριμένα πρόσωπα (Κ. Αχ. Καραμανλή και Χρ. Σπίρτζη); Και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί ο ανακριτής ή το δικαστικό συμβούλιο να προσθέσουν και άλλα πρόσωπα;

To Σύνταγμά μας στο σημείο αυτό είναι απολύτως σαφές: Το άρθρο 86 προβλέπει ότι μόνον η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή υφυπουργοί για ποινικά αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Προβλέπει επίσης ότι δίωξη, ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρκτική εξέταση κατά υπουργών για αδικήματα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, δεν επιτρέπεται χωρίς προηγούμενη απόφαση της Βουλής. Συνεπώς, εάν τεθούν υπόψη του ανακριτή ή του δικαστικού συμβουλίου στοιχεία που ενδεχομένως θεμελιώνουν ποινική ευθύνη και άλλων πολιτικών προσώπων (υπουργών ή διατελεσάντων υπουργών), οφείλουν να παραπέμψουν τα στοιχεία αυτά στη Βουλή, η οποία είναι η μόνη αρμόδια για να ασκήσει ή να μη ασκήσει ποινική δίωξη.

Έχει συζητηθεί , μήπως εξακολουθεί να ισχύει για τους κ. Κ.Αχ. Καραμανλή και Χρ. Σπίρτζη η ειδική αποσβεστική προθεσμία που προέβλεπε το άρθρο 86 του Συντάγματος, επειδή δεν άλλαξε ο νόμος περί ευθύνης υπουργών. Υπάρχει όντως τέτοιο θέμα;

Το άρθρο 86 του Συντάγματος πριν από την τελευταία του αναθεώρηση το 2019 προέβλεπε ότι η Βουλή μπορούσε να ασκήσει την αρμοδιότητά της για την ποινική δίωξη υπουργών μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος. Η σύντομη όμως αυτή αποσβεστική προθεσμία καταργήθηκε με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019 και έτσι πλέον τα αδικήματα που τελούνται από υπουργούς υπόκεινται στις κοινές διατάξεις περί παραγραφής. Το γεγονός ότι δεν τροποποιήθηκε αντιστοίχως και ο νόμος περί ευθύνης υπουργών, κατά την άποψή μου δεν δημιουργεί πρόβλημα, αφού η ειδική αποσβεστική προθεσμία έχει καταργηθεί εκ του Συντάγματος και το Σύνταγμα υπερισχύει του κοινού νόμου. Για λόγους όμως ασφάλειας του δικαίου, είναι εύλογο η συνταγματική κατάργηση της ειδικής αποσβεστικής προθεσμίας να αποτυπωθεί και ρητώς στο κείμενο του νόμου περί ευθύνης υπουργών, με τη διευκρίνιση όμως ότι η κατάργηση της ειδικής αποσβεστικής προθεσμίας έχει ήδη επέλθει με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019.

Ο κ. Σπίρτζης ζητάει να δικαστεί. Υπάρχει τρόπος αυτό να συμβεί ακόμα και αν οι ευθύνες του έχουν παραγραφεί;

Προκειμένου να μην παραμένουν «σκιές» ούτε στην πολιτική ζωή της Χώρας ούτε στην τιμή κάποιων πολιτικών προσώπων, το άρθρο 86 του Συντάγματος έχει προβλέψει τη δυνατότητα διερεύνησης μιας υπόθεσης, ακόμα και εάν έχει παραγραφεί το σχετικό αδίκημα. Ορίζει ειδικότερα η παρ. 5 του άρθρου 86 του Συντάγματος: «Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίο περιλαμβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθεί η διαδικασία που αφορά δίωξη κατά προσώπου που είναι ή διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, η Βουλή μπορεί, ύστερα από αίτηση του ίδιου ή των κληρονόμων του, να συστήσει ειδική επιτροπή στην οποία μπορούν να μετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο της κατηγορίας.

Με τους υπό κατηγορία Γενικούς Γραμματείς τι προβλέπεται;

Αίροντας σχετικές αμφιβολίες που υπήρχαν παλαιότερα, το Σύνταγμά μας ορίζει πλέον ρητώς ότι μαζί τους υπουργούς ή τέως υπουργούς δικάζονται και τα υπόλοιπα πρόσωπα που διερευνώνται ποινικά στο πλαίσιο της ίδιας υπόθεσης. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 86 παρ. 4 του Συντάγματος: «Σε περίπτωση παραπομπής προσώπου που είναι ή διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου συμπαραπέμπονται και οι τυχόν συμμέτοχοι, όπως νόμος ορίζει».

Στην αναθεώρηση του Συντάγματος τι πρέπει να προβλεφτεί κ. καθηγητά;

Η ανάμιξη της Βουλής στην ποινική δίωξη των υπουργών θα πρέπει να καταργηθεί στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση για πολλούς λόγους: Καταρχάς, δεν συντρέχουν πλέον οι λόγοι που δικαιολογούσαν στο παρελθόν την άσκηση της ποινικής δίωξης από τη Βουλή. Τότε δηλαδή που δεν είχε καθιερωθεί ακόμη η κοινοβουλευτική ευθύνη των υπουργών και η αναζήτηση της υπουργικής ποινικής ευθύνης από τη Βουλή λειτουργούσε ως υποκατάστατο της κοινοβουλευτικής ευθύνης. Σήμερα όμως έχουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα πολιτικής και κοινοβουλευτικής ευθύνης των μελών της Κυβέρνησης. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, οι οποίοι επιβάλλουν την απεμπλοκή της Βουλής από τη διαδικασία της ποινικής δίωξης των υπουργών: Η κρίση για το εάν κάποιος παραβίασε τους ποινικούς νόμους είναι αμιγώς νομική κρίση και δεν μετατρέπεται σε πολιτική επειδή ο φερόμενος ως παραβάτης είναι υπουργός. Όπως παρατηρούσε το 1891 ο Χαρίλαος Τρικούπης ενώπιον της Βουλής: «Κατηγορούμενος θα είμαι ενώπιον της δικαστικής αρχής. Ενώπιον υμών είμαι βουλευτής και ως βουλευτής ήλθον, ίνα ελέγξω τα παρ’ υμών τελούμενα και κατηγορήσω τους διέποντας τα καθ’ υμάς». Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα στην Ευρώπη η κατεύθυνση είναι προς την απεμπλοκή της Βουλής από την αναζήτηση των υπουργικών ποινικών ευθυνών. Βέβαια, πολλοί φοβούνται ότι εάν ανατεθεί εξ ολοκλήρου η ποινική διαδικασία κατά υπουργών στους δικαστές, τότε θα ασκούνται με πολύ μεγάλη ευκολία ποινικές διώξεις και ο υπουργός που θα θέλει να κάνει τη δουλειά του και να έρθει σε ρήξη με συμφέροντα, θα είναι εκτεθειμένος. Ωστόσο, είναι λογικό να λέμε ότι δεν εμπιστευόμαστε τον δικαστή και εμπιστευόμαστε τον πολιτικό μας αντίπαλο; Εάν υπάρχει πρόβλημα λόγω της υπερβολικά εύκολης άσκησης ποινικών διώξεων γενικότερα, δεν είναι προτιμότερο να επιλύσουμε το πρόβλημα αυτό για όλους, αντί να προστατεύσουμε μόνον τους υπουργούς; Επιβάλλεται λοιπόν η αναθεώρηση του Συντάγματος και η ανάθεση της αρμοδιότητας της άσκησης της ποινικής δίωξης σε ανώτερους εισαγγελικούς λειτουργούς. Η λύση αυτή εμφανίζει και το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι αποκαθιστά την αρχή της ισότητας και εμπεδώνει το αίσθημα ισονομίας στους πολίτες.