Ο «μύθος» και η αλήθεια γύρω από τις θετές μητέρες, τι δείχνει έρευνα

Ο φανταστικός κόσμος είναι γεμάτος με θετές μητέρες που είναι πολύ δυσάρεστες - ή ακόμα και δολοφονικά τέρατα. Πώς αντικατοπτρίζεται στο σήμερα.

Ο φανταστικός κόσμος, σύμφωνα με το independent, είναι γεμάτος με θετές μητέρες που είναι πολύ δυσάρεστες - ή ακόμα και δολοφονικά τέρατα. Σκεφτείτε τη θετή μητριά της Χιονάτης. η μάγισσα του Χάνσελ και της Γκρέτελ, που διώχνει τα θετά της παιδιά στο δάσος, ανήκουν και οι δύο σε μια κατηγορία κακών γυναικών με «άπειρες ορέξεις για ανθρώπινη διατροφή, μερικές φορές ακόμη και

για τη σάρκα και το αίμα ή για το συκώτι και την καρδιά των συγγενών τους». έγραψε η Μαρία Τατάρ, καθηγήτρια λογοτεχνίας, λαογραφίας και μυθολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, στο The Hard Facts of the Grimms' Fairy Tales.

Τουλάχιστον, αυτοί οι κακοί χαρακτήρες είναι ζωγραφισμένοι ως ψυχροί και μη αγαπητοί. Στην προσαρμογή της Σταχτοπούτας της Disney το 1950, η μοχθηρή Λαίδη Τρεμέιν αναγκάζει τη θετή της κόρη να κάνει τοκετό που σπάει την πλάτη και ενθαρρύνει τα βιολογικά της παιδιά να αποφύγουν τη θετή αδερφή τους.

Πώς αντιμετωπίζονται οι θετές μητέρες σήμερα

Δεν είναι τυχαίο ότι οι θετές μητέρες σήμερα αντιμετωπίζονται με λιγότερο ευνοϊκό πρίσμα από οποιαδήποτε άλλη οικογενειακή φιγούρα. Χάρη σε περισσότερες από 900 διεθνείς ιστορίες που γράφτηκαν για κακόβουλες θετές μητέρες ανά τους αιώνες –και την ατελείωτη ροή διασκευών στην οθόνη από κινηματογραφιστές– συχνά γίνονται αντιληπτές ως λιγότερο στοργικές, ευγενικές, χαρούμενες και συμπαθείς και πιο σκληρές, άδικες και ακόμη και μισητές.

Αν και οι θετές οικογένειες όλων των ειδών σίγουρα αντιμετωπίζουν προκλήσεις και συγκρούσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν ορισμένα στοιχεία αυτών των στερεοτύπων, δεν υπάρχουν πραγματικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την κακιά καρικατούρα της θετής μητέρας.

Οι θετές μητέρες μπορούν να είναι μοναδικά ωφέλιμες για τις οικογένειες

Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι οι θετές μητέρες μπορούν να είναι μοναδικά ωφέλιμες για τις οικογένειες, χρησιμεύοντας ως η κόλλα που κρατά τα μέλη μαζί μετά από έναν χωρισμό και παρέχοντας επιπλέον υποστήριξη στα παιδιά που πενθούν.

Το στερεότυπο της κακής θετής μητέρας υπάρχει στα παραμύθια και στη λαογραφία σε όλο τον κόσμο εδώ και χιλιετίες – με ορισμένες ιστορίες που χρονολογούνται από τη ρωμαϊκή εποχή. Αναφορές μπορούν επίσης να βρεθούν στη Βίβλο: Η Σάρα, η μητριάρχης που γέννησε τον γιο του Αβραάμ, έδιωξε τα άλλα παιδιά του να πεθάνουν για να μην αραιώσει την κληρονομιά.

Η εστίαση στις θετές μητέρες αντικατοπτρίζει ορισμένες αλήθειες για την κοινωνία του 19ου αιώνα

Αν και φανταστικό, η εστίαση στις θετές μητέρες αντικατοπτρίζει ορισμένες αλήθειες για την κοινωνία του 19ου αιώνα.

«Όταν δημιουργήθηκαν αυτά τα παραμύθια, η διάρκεια ζωής ήταν εξαιρετικά χαμηλή», λέει ο Lawrence Ganong, ομότιμος καθηγητής ανθρώπινης ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι των ΗΠΑ, ο οποίος έχει μελετήσει θετές οικογένειες για δεκαετίες.

Οι γυναίκες συχνά πέθαιναν κατά τον τοκετό, αφήνοντας τα παιδιά στη φροντίδα μόνο των πατέρων.

Οι κακές μητριές που εμφανίστηκαν στις σελίδες των παραμυθιών πρόσφεραν προειδοποιητικές οικογενειακές συμβουλές: οι πατέρες πρέπει να προστατεύουν και να υποστηρίζουν τα παιδιά τους και οι θετές μητέρες να κάνουν το σωστό από τα θετά παιδιά - διαφορετικά θα συμβούν άσχημα πράγματα.

Oι πατέρες πιθανότατα ξαναπαντρευόντουσαν νεότερες γυναίκες, που θα μπορούσαν να είναι κοντά σε ηλικία με τις θετές τους κόρες

Οι ιστορίες πρόσφεραν επίσης στους αναγνώστες ασφαλείς, θεραπευτικές διεξόδους για να επεξεργαστούν συναισθήματα ταμπού – όπως η μητρική οργή και αγανάκτηση, λέει ο Tatar. Στη δεκαετία του 1800, οι πατέρες πιθανότατα ξαναπαντρεύτηκαν νεότερες γυναίκες, που θα μπορούσαν να είναι κοντά σε ηλικία με τις θετές τους κόρες.

Υπό αυτές τις συνθήκες, μπορεί να προκύψουν κάθε λογής «περίεργα, έντονα» συναισθήματα – όπως ο ανταγωνισμός για την προσοχή του πατέρα, οι διαγενεακοί «διαγωνισμοί ομορφιάς» όπως βλέπουμε στη Χιονάτη και «πολύς αγώνας, σύγκρουση και θυμός», λέει ο Τατάρ. .

Στους αιώνες από τότε που οι αδελφοί Γκριμ δημοσίευσαν τα παραμύθια τους, η κακιά μητριά μετατράπηκε από ιστορίες στην πραγματική ζωή.

Ακόμη και όταν το διαζύγιο, ο εκ νέου γάμος και η δημιουργία θετών οικογενειών έγιναν πιο συνηθισμένα στα τέλη του 20ου αιώνα, διάφοροι ψυχολόγοι βοήθησαν στη θόλωση των γεγονότων και της φαντασίας.

Μερικοί πίστευαν ότι οι άνθρωποι είναι βιολογικά προγραμματισμένοι για να προστατεύουν τα γενετικά παιδιά πριν από τα θετά παιδιά, λέει η Lisa Doodson, ψυχολόγος με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που ειδικεύεται στη δυναμική της θετής οικογένειας, κάτι που πιθανότατα θέτει τα τελευταία σε μεγαλύτερο κίνδυνο κακομεταχείρισης.

Στη δεκαετία του 1970, οι ερευνητές βρήκαν ένα όνομα για περιπτώσεις κακοποίησης θετών γονέων: το φαινόμενο της Σταχτοπούτας. Οι μελέτες έχουν αποκαλύψει έκτοτε ότι οι θετές γονείς βλάπτουν τα παιδιά σε υψηλότερα ποσοστά κατά κεφαλήν από τους γενετικούς γονείς, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σχεδόν όλες οι περιπτώσεις βίας αφορούν πατριούς – όχι θετές μητέρες.

Η μεροληψία εναντίον τους είναι συνυφασμένη στη γλώσσα μας: το «βήμα» εξελίχθηκε από το παλιό αγγλικό «steop», το οποίο συνέλαβε μια αίσθηση απώλειας και στέρησης
Άλλες μελέτες –ίσως ακούσια– βοήθησαν επίσης στη διαιώνιση των μύθων. Έρευνα από τη δεκαετία του 1980 έδειξε ότι οι θετές μητέρες αναφέρουν ότι αισθάνονται πιο κοντά στα βιολογικά τους παιδιά παρά στα θετά τους παιδιά, ακόμη και όταν και οι δύο έχουν έναν βιολογικό πατέρα. Και όσοι έχουν αποκτήσει δικά τους παιδιά αναφέρουν επίσης ότι αισθάνονται λιγότερο ικανοποιημένοι με τον ρόλο τους ως θετή μητέρα. Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι οι θετές μητέρες είναι σκληρές.

Ωστόσο, τα εμπειρικά στοιχεία δεν ήταν απαραίτητα για να επιβιώσουν τα στερεότυπα σχετικά με τις απαίσιες, αμελείς θετές μητριές. Συνέχισαν να ευδοκιμούν για τους ίδιους λόγους που έκαναν πριν από αιώνες, λέει ο Ganong. πολιτιστικά κυρίαρχα ιδανικά που περιβάλλουν την πολύ σημαντική πυρηνική οικογένεια και την ιερή βιολογική σχέση γονέα-παιδιού.

«Οι κακές θετές μητέρες δεν εμφανίζονται στα δεδομένα»

Παρά τη δύναμη αυτών των τροπαίων, ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι θετές μητέρες συμπεριφέρονται όπως οι άκαρδες καρικατούρες της λαϊκής κουλτούρας - και πολλά που δείχνουν ότι δεν το κάνουν.

«Η πλειονότητα των θετών μητριών τα πάει καλά με τα θετά τους παιδιά», λέει ο Ganong, ο οποίος έχει διαβάσει σχεδόν 3.000 ερευνητικές εκθέσεις για το θέμα και έχει μιλήσει με περισσότερα μέλη της θετής οικογένειας από όσα μπορεί να μετρήσει.

«Οι κακές θετές μητέρες δεν εμφανίζονται στα δεδομένα», συμφωνεί ο Τοντ Τζένσεν, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ, ο οποίος μελετά τα μοτίβα σχέσεων μεταξύ των θετών γονέων και των θετών παιδιών τους.

Σε μια έρευνα του 2021 σε 295 θετά παιδιά, ο Jensen διαπίστωσε ότι τα περισσότερα είχαν θετικές σχέσεις με τις θετές μητέρες τους. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν για το πόσο κοντά ένιωθαν με τη μητριά τους, πόσο πίστευαν ότι η θετή μητέρα τους νοιαζόταν για αυτούς, αν ήταν ζεστή και στοργική και πόσο ικανοποιημένοι ήταν με την επικοινωνία και τη σχέση γενικά.

Σε αυτό το δείγμα, η μέση βαθμολογία για την ποιότητα της σχέσης θετής μητέρας-νεότητας ήταν 3,91 στα 5.

Αυτού του είδους οι θετικές σχέσεις θετής μητέρας μπορεί να είναι εξαιρετικά ωφέλιμες για ένα παιδί. Σε σύγκριση με τις πιο αρνητικές σχέσεις, ο Jensen διαπίστωσε ότι σχετίζονται με χαμηλότερα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας, άγχους, κατάθλιψης και μοναξιάς ενός παιδιού που προκαλούνται από τη δημιουργία θετής οικογένειας – μαζί με καλύτερα κοινωνικά και ακαδημαϊκά αποτελέσματα.

Οι θετές μητέρες μπορούν πραγματικά «να συνεισφέρουν μοναδικά στην ευημερία ενός παιδιού»

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα μετά από ένα διαζύγιο, λέει η Cara Zaharychuk, μια Καναδή σύμβουλος που έχει μελετήσει τον ρόλο που παίζουν οι θετές μητέρες σε έναν χωρισμό. Περνώντας ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά μετά από ένα διαζύγιο, ο Zaharychuk διαπίστωσε ότι οι θετές μητέρες μπορούν να τα βοηθήσουν να νιώσουν ξανά μέλη μιας οικογένειας. «Μπορούν επίσης να είναι μια απίστευτη υποστήριξη για μικρά παιδιά που έχουν υποστεί πένθος», λέει ο Doodson.

Η έρευνα έχει επίσης συνδέσει το να μεγαλώνεις με πολλαπλές σχέσεις ενηλίκων με διάφορα θετικά αποτελέσματα. Μια μελέτη σε σχεδόν 1.000 μαθητές της ένατης δημοτικού στις ΗΠΑ έδειξε ότι το να υπάρχουν καλά πρότυπα χωριστά από τους βιολογικούς γονείς δημιούργησε συναισθηματική ανθεκτικότητα, ενίσχυσε τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και εξουδετέρωσε τις επιπτώσεις της αρνητικής οικογενειακής δυναμικής.

Οι μητριές μπορούν να προσφέρουν την ίδια αίσθηση πρόσθετης υποστήριξης στα παιδιά. «Το να έχεις επιπλέον ανθρώπους που σε αγαπούν και σε νοιάζονται είναι πάντα θετικό», λέει ο Doodson.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι θετές οικογένειες δεν αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις – μερικές από τις οποίες μπορούν να δημιουργήσουν το υπόβαθρο για να διεισδύσουν αυτές οι αρνητικές καρικατούρες.

«Αν και είναι υπερβολικά υπερβολικά, αυτά τα στερεότυπα μιλούν για μερικές από τις κοινές εντάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι θετές οικογένειες», λέει ο Jensen.

Το κυριότερο: πού αφιερώνουμε τον χρόνο και την ενέργειά μας; Αυτό που τόνιζε πολλά από τα πρώτα παραμύθια ήταν ένα είδος μάχης για πόρους και προσοχή μεταξύ μιας θετής μητέρας και των θετών παιδιών της. Αυτές είναι «πολύ πραγματικές προκλήσεις» που μπορεί να οδηγήσουν σε αισθήματα ζήλιας, λέει ο Jensen.

Στην εποχή των Γκριμς, οι περισσότερες θετές οικογένειες σχηματίστηκαν μετά το θάνατο μιας βιολογικής μητέρας. Αυτές τις μέρες, είναι πιο πιθανό ένας νέος θετός γονέας να μπει στην οικογένεια μετά από ένα διαζύγιο, λέει ο Jensen. Με μια μητέρα ακόμα στη φωτογραφία, ένα παιδί μπορεί να βρεθεί σε «δεσμό πίστης».

Η ζωή μπορεί επίσης να είναι δύσκολη για τις θετές μητέρες, οι οποίες ζουν συνεχώς με το φόβο μήπως χαρακτηριστούν κακές ή κακές

Δεν θέλουν ο βιολογικός τους γονέας «να αισθανθεί ότι τους αντικατέστησαν», έτσι μπορεί να αντισταθούν στη σύνδεσή τους με τη μητριά τους υπό την πραγματική ή την αντιληπτή οδηγία της μητέρας τους, λέει ο Jensen. Αυτή η δυναμική μπορεί να επιδεινωθεί εάν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των βιολογικών γονέων.

Δεν είναι μόνο τα παιδιά που μπορεί να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στη νέα οικογενειακή τους κατάσταση. Η ζωή μπορεί επίσης να είναι δύσκολη για τις θετές μητέρες, οι οποίες ζουν συνεχώς με το φόβο μήπως χαρακτηριστούν κακές ή κακές. Μια έρευνα του 2018 σε 134 θετές μητέρες που ζούσαν στη Νέα Ζηλανδία έδειξε ότι το 22% άλλαξε ενεργά τη συμπεριφορά τους για να μην τους θεωρήσουν αρνητικά.

Αυτό μπορεί να έχει μυριάδες συνέπειες. «Οι θετές μητέρες προσπαθούν πολύ σκληρά για να γίνουν μια σούπερ θετή μαμά», λέει η Doodson – κάτι που δεν είναι βιώσιμο και μπορεί να είναι δυσάρεστο για τα παιδιά που δυσανασχετούν με το να έχουν γίνει υπερβολικά γονείς από μια νέα ενήλικη φιγούρα.

Έρευνα δείχνει ότι οι θετές μητέρες δεν είναι κακές

Η διαβίωση στη θετή οικογένεια είναι δύσκολη, αλλά πολλά άτομα τα καταφέρνουν καλά σε ρόλους θετού γονέα. Είναι πολύ κακό που πρέπει επίσης να διαχειριστούν αυτούς τους επίμονους μύθους για αυτούς – τον ​​Lawrence Ganong

Τελικά, η έρευνα δείχνει ότι οι θετές μητέρες δεν είναι κακές, όπως μπορεί να μας κάνουν να πιστεύουμε τα βιβλία και οι ταινίες. Αν και ο αντιληπτός ρόλος τους σε μια οικογένεια εξαρτάται από πολλούς παράγοντες – όπως η οικεία κουλτούρα στην οποία εισέρχονται, οι στάσεις μιας υπάρχουσας βιολογικής μητέρας και τι μπορεί να θέλουν ή να χρειάζονται τα θετά παιδιά όσον αφορά τη φροντίδα και την επίβλεψη – τα υπάρχοντα δεδομένα υποδηλώνουν ότι έχουν ως επί το πλείστον θετικό αντίκτυπο στις οικογένειες.

«Η διαβίωση στη θετή οικογένεια είναι δύσκολη, αλλά πολλά άτομα τα καταφέρνουν καλά σε ρόλους θετού γονέα», λέει ο Ganong. «Είναι πολύ κακό που πρέπει επίσης να διαχειριστούν αυτούς τους επίμονους μύθους για αυτούς».
Σήμερα, φαίνεται ότι οι θετές μητέρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν κάπως αμφίβολες αντιλήψεις που έχουν τις ρίζες τους σε μακροχρόνια στερεότυπα.

Ο Ganong συχνά διεξάγει μια άσκηση συσχέτισης λέξεων με τους φοιτητές του. Ο όρος θετή μητέρα προκαλεί επίθετα όπως «κακή, ή κακιά ή κακή ή αδιάφορη».

Πολλές θετές μητέρες με τις οποίες έχει μιλήσει ο Ganong κατά τη διάρκεια των δεκαετιών της έρευνάς του είναι επίσης απρόθυμες να δεχτούν την ετικέτα λόγω των ιστοριών με τις οποίες μεγάλωσαν. «Για μένα, αυτό είναι μια ένδειξη ότι το στερεότυπο εξακολουθεί να υπάρχει και είναι δυνητικά επιβλαβές», λέει.

Αλλά το γεγονός ότι οι θετές οικογένειες γίνονται πιο συνηθισμένες μπορεί επίσης να κινεί τη βελόνα. Στις ΗΠΑ, τα υψηλά ποσοστά διαζυγίων σημαίνουν ότι περίπου το 40% των ανθρώπων είχαν τουλάχιστον ένα βήμα σχέσης από το 2011.

Την ίδια χρονιά στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 10% των εξαρτώμενων παιδιών ζούσε σε θετή οικογένεια - αν και ο Doodson υποπτεύεται ότι αυτό είναι μια σημαντική υποτίμηση. Τα δεδομένα της καναδικής απογραφής του 2016 παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα (αν και οι εκτιμήσεις δεν υπολογίζουν παιδιά μεγαλύτερα των 14 ετών). Καθώς οι θετές οικογένειες πολλαπλασιάζονται όλο και περισσότερο, υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αρνητικά στερεότυπα γύρω από τις θετές μητέρες διαταράσσονται.

«Πιστεύω ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πραγματικό απτό στίγμα για τις θετές οικογένειες έχει μειωθεί, σε μεγάλο βαθμό επειδή είναι τόσο κοινές», λέει ο Jensen. «Αν πεις σε κάποιον ότι είχες θετό γονιό ή ότι εσύ ο ίδιος ήσουν θετός γονέας, θα είναι πολύ λιγότερο πιθανό κάποιος να σοκαριστεί ή να διαφωνήσει με αυτό».

Προχωρώντας προς τα εμπρός, ο Τατάρ ελπίζει ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να ξαναγράφουμε το σενάριο της θετής μητέρας με τρόπο που να αντικατοπτρίζει τις πραγματικότητες της κοινωνίας σήμερα.

Είναι όλα υπέρ της διατήρησης ιστορικών λογαριασμών, αλλά δεν πιστεύει ότι πρέπει να ενισχύσουμε δυνητικά επιβλαβείς τροπάρια. «Η ιστορία έχει εξελιχθεί», λέει. «Θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό, γιατί η λαογραφία πρέπει να αναδημιουργηθεί».

#ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ #ΘΕΤΗ_ΜΗΤΕΡΑ #ΕΡΕΥΝΑ