Λίντιτσε: το άγνωστο «Δίστομο της Πράγας»

Για περισσότερα από τρία τέταρτα του αιώνα, η ιστορία του Λίντιτσε αποτελεί μια συγκλονιστική μαρτυρία για τα βάσανα και την θυματοποίηση των Τσέχων στα χέρια των σκληρών Ναζί κατακτητών.

Στις 27 Μαΐου 1942 δύο μαχητές της Τσεχοσλοβακικής αντίστασης, εκπαιδευμένοι στη Βρετανία, τραυματίζουν τον Ράινχαρντ Χάιντριχ, έναν κορυφαίο ηγέτη των Ναζί. Ο Χάιντριχ πεθαίνει μια βδομάδα αργότερα.

Tη νύχτα της 9ης προς 10η Ιουνίου 1942,

η γερμανική αστυνομία και αξιωματούχοι των SS ξεκινούν την καταστροφή της τσεχικής πόλης Λίντιτσε στο Προτεκτοράτο της Βοημίας και της Μοραβίας (τα γερμανοκρατούμενα τσεχικά εδάφη) ως αντίποινα για τη δολοφονία του υψηλόβαθμου ηγέτη των Ναζί. Οι Γερμανοί, για να το δικαιολογήσουν, ισχυρίζονται ψευδώς ότι δύο οικογένειες από την πόλη Λίντιτσε σχετίζονται με τους δολοφόνους και την τσεχική αντίσταση.

Στο Λίντιτσε, περίπου 20χλμ έξω από την Πράγα, οι Ναζί πυροβολούν τους άνδρες της πόλης και στη συνέχεια απελαύνουν τις περισσότερες γυναίκες και τα παιδιά. Στη συνέχεια, καίνε την πόλη ολοσχερώς, δίνοντας την υπόσχεση να σβήσουν το όνομα Λίντιτσε από τον χάρτη της Ευρώπης.

Η καταστροφή του Λίντιτσε και η βάναυση μεταχείριση των κατοίκων διαδίδονται σε όλο τον κόσμο και το Λίντιτσε γίνεται σύμβολο της πολεμικής βαρβαρότητας της ναζιστικής Γερμανίας.

«Επιχείρηση Ανθρωποειδές»

Η δολοφονία του Χάιντριχ ήταν μια άκρως απόρρητη, κοινή βρετανική και τσεχοσλοβακική επιχείρηση με τον κωδικό «Επιχείρηση Ανθρωποειδές». Σχεδιάστηκε στο Λονδίνο από τη British Special Operations Executive, SOE (Βρετανική Εκτελεστική Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων) και την εξόριστη κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας με επικεφαλής τον Έντβαρντ Μπένες. Δολοφονώντας έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο των Ναζί, η SOE ήλπιζε να αποδείξει την αποτελεσματικότητά της, ενώ ταυτόχρονα, οι Τσεχοσλοβάκοι ηγέτες στο Λονδίνο ήλπιζαν να αποδείξουν στους Συμμάχους ότι οι Τσέχοι ήταν πρόθυμοι να αντισταθούν στους Ναζί.

Οι ηγέτες της επιχείρησης επέλεξαν να δολοφονήσουν τον Ράινχαρντ Χάιντριχ, ο οποίος κατείχε σημαντικές θέσεις στο ναζιστικό καθεστώς. Ως επικεφαλής του Κεντρικού Γραφείου Ασφαλείας του Ράιχ(RSHA) ήταν υπεύθυνος για την υπηρεσία πληροφοριών των SS ;και την Αστυνομία. Ήταν επίσης ένας από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες της «Τελικής Λύσης»,της μαζικής δολοφονίας Ευρωπαίων Εβραίων. Η SOE, σε ένα μυστικό υπόμνημα τον περιέγραψε ως «πιθανώς τον δεύτερο πιο επικίνδυνο άνθρωπο στην κατεχόμενη από τη Γερμανία Ευρώπη».

Από το φθινόπωρο του 1941, ο Χάιντριχ υπηρέτησε ως Αναπληρωτής Προστάτης του Ράιχ στο Προτεκτοράτο της Βοημίας και της Μοραβίας. Από αυτή τη θέση επέβλεψε σκληρές πολιτικές κατοχής, συμπεριλαμβανομένου του διωγμού των Τσέχων Εβραίων από τους Ναζί. Εφάρμοσε επίσης πολιτικές που στόχευαν στην εξάλειψη του τσεχικού πολιτισμού και στον εκγερμανισμό του τσεχικού πληθυσμού.

Η SOE εκπαίδευσε εννέα μέλη της αντίστασης και τους βοήθησε να ρίξουν αλεξίπτωτα στην τσεχική ύπαιθρο τη νύχτα της 28ης Δεκεμβρίου 1941. Μεταξύ αυτών ήταν ο Jan Kubiš και ο Jozef Gabčík, δύο άνδρες που είχαν αναλάβει τη δολοφονία του Heydrich.

Οι δυο τους χρειάστηκαν πέντε μήνες για να σχεδιάσουν και να στήσουν την απόπειρα δολοφονίας και στις 27 Μαΐου 1942, ο Γκάμπτσικ επιχείρησε να πυροβολήσει τον Χάιντριχ στο αυτοκίνητό του σε μια κλειστή στροφή σε έναν δρόμο της Πράγας. Ωστόσο, το όπλο του μπλόκαρε αναγκάζοντας τον Κούμπις να πετάξει μια βόμβα στο αυτοκίνητο που εξερράγη κοντά στον πίσω τροχό τραυματίζοντας τον Χάιντριχ.

Όμως ο Γερμανός δεν πέθανε από την έκρηξη. Νοσηλεύτηκε και τελικά κατέληξε στις 4 Ιουνίου του 1942, εξαιτίας της σηψαιμίας που προκάλεσαν τα θραύσματά της.

Γερμανικά αντίποινα

Η απόπειρα δολοφονίας του Χάιντριχ εξόργισε την ηγεσία των Ναζί. Ο Χίτλερ απαίτησε ως αντίποινα τη δολοφονία έως και 10.000 Τσέχων, αλλά στις 9 Ιουνίου, την ημέρα της κηδείας του Χάιντριχ στο Βερολίνο, ο ίδιος διέταξε την εξαφάνιση του Λίντιτσε.

Αυτή η απόφαση ωστόσο, ήταν κάπως αυθαίρετη. Το όνομα της πόλης είχε αναφερθεί σε μια επιστολή που βρέθηκε κατά τις πρώτες ημέρες των ερευνών των SS και της αστυνομίας για την επίθεση στον Χάιντριχ. Οι Γερμανοί, παρότι δεν βρήκαν πραγματικά στοιχεία για τη διασύνδεση των κατοίκων της πόλης με τους δολοφόνους, αποφάσισαν να πάρουν εκδίκηση για τον θάνατο του Χάιντριχ, αφανίζοντάς τους.

Τη νύχτα της 9ης προς 10η Ιουνίου, η Γερμανική αστυνομία και αξιωματούχοι των SS περικύκλωσαν το Λίντιτσε και διέταξαν τους περίπου 500 κατοίκους να συγκεντρωθούν στην πλατεία του χωριού. Αφού χωρίστηκαν οι άνδρες και τα αγόρια από δεκαπέντε ετών και άνω από τις γυναίκες και τα μικρότερα παιδιά, σχεδόν αμέσως οι Γερμανοί πυροβόλησαν 173 άνδρες και αγόρια στον κήπο του αγροκτήματος Χόρακ. Στη συνέχεια ισοπέδωσαν την πόλη. Τις επόμενες εβδομάδες, οι Ναζί εκτέλεσαν και άλλους κατοίκους του Λίντιτσε σε ένα σκοπευτήριο στην Πράγα.

Μια διαφορετική μοίρα περίμενε τις γυναίκες και τα παιδιά που στάλθηκαν σε μια κοντινή πόλη, όπου ξαναχωρίστηκαν. Οι περισσότερες γυναίκες και κορίτσια 16 ετών και άνω κατέληξαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ράβενσμπρουκ. Από τις 203 γυναίκες του χωριού, οι 53 πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης πριν από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ 7 εκτελέστηκαν μαζί με τους άνδρες τους.

Τα περισσότερα από τα παιδιά του Λίντιτσε στάλθηκαν στη Λοτζ, μια πόλη στην κατεχόμενη Πολωνία. Εκεί, προσωπικό των SS εξέτασε τα παιδιά ως προς αυτό που θεωρούσαν φυλετικά χαρακτηριστικά και διαπίστωσε ότι 9 από τα αυτά είχαν υποτιθέμενο γερμανικό φυλετικό υπόβαθρο και στάλθηκαν στην κατεχόμενη Πολωνία. Εκεί τους δόθηκαν νέες γερμανικές ταυτότητες. Στη συνέχεια, αξιωματούχοι του προγράμματος Lebensborn τα παρέδωσαν σε Γερμανούς θετούς γονείς. Οι Γερμανοί δολοφόνησαν άλλα 85 παιδιά του Λίντιτσε, τα οποία δεν είχαν επιλεχθεί για γερμανοποίηση, με αέρια στο κέντρο εξόντωσης του Κέλμνο.

Επτά παιδιά που ήταν κάτω του ενός έτους δεν στάλθηκαν στη Λοτζ αλλά σε ένα γερμανικό ορφανοτροφείο στην Πράγα. Άλλα 7 παιδιά από το Λίντιτσε γεννήθηκαν τους μήνες που ακολούθησαν την καταστροφή της πόλης και μεγάλωσαν επίσης σε ορφανοτροφεία. Από αυτά τα 14 πολύ μικρά παιδιά, μόνο 8 επέζησαν του πολέμου.

Οι Ναζί κινηματογράφησαν την καταστροφή του Λίντιτσε. Υπάρχουν πλάνα που δείχνουν φλεγόμενα σπίτια, κατεδαφίσεις κτιρίων και Γερμανούς αξιωματούχους να στέκονται ανάμεσα στα ερείπια. Το φιλμ υποτίθεται ότι θα κατέγραφε τις επιπτώσεις της αντίστασης στη γερμανική κυριαρχία και μάλιστα, το γερμανικό ραδιόφωνο ανέφερε με υπερηφάνεια την καταστροφή του Λίντιτσε. Όμως έγινε το αντίθετο.

Ιστορίες για τη θηριωδία των ναζί στο Λίντιτσε εμφανίστηκαν σε διεθνείς εφημερίδες στα μέσα Ιουνίου του 1942. Οι δολοφονίες, οι απελάσεις και οι καταστροφές έγιναν διεθνές σύμβολο της ναζιστικής βαρβαρότητας. Μάλιστα, το 1944, ο εξόριστος Γερμανός συγγραφέας Τόμας Μαν έγραψε χαρακτηριστικά:

«Οι Ναζί είναι ηλίθια θηρία. Ήθελαν να παραδώσουν το όνομα Λίντιτσε στην αιώνια λήθη και το χάραξαν για πάντα στη μνήμη της ανθρωπότητας με την αποτρόπαια πράξη τους. Σχεδόν κανείς δεν γνώριζε το χωριό πριν το ισοπεδώσουν. Τώρα είναι παγκοσμίως διάσημο!».

Τιμώντας τη μνήμη του Λίντιτσε

Το ναζιστικό κινηματογραφικό υλικό από την καταστροφή του Λίντιτσε προβλήθηκε ως ντοκουμέντο κατά τη δίκη της Νυρεμβέργης. Οι Σύμμαχοι εισαγγελείς μίλησαν για την εξαφάνιση της πόλης ως παράδειγμα των ναζιστικών εγκλημάτων πολέμου.

Ο Καρλ Χέρμαν Φρανκ, που είχε διατάξει την καταστροφή του Λίντιτσε, συνελήφθη και δικάστηκε από το Λαϊκό Δικαστήριο της Πράγας το 1946. Τα εγκλήματα του φάνηκαν ιδιαίτερα φρικτά επειδή ήταν Σουδητός Γερμανός, δηλαδή πριν από τη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας από τη Ναζιστική Γερμανία το 1938-1939,ήταν Τσεχοσλοβάκος πολίτης. Καταδικάστηκε για τα πολλά εγκλήματά του κατά τη διάρκεια του πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της καταστροφής του Λίντιτσε και του Λέζακι.

Μεταξύ των ατόμων που παρακολούθησαν την εκτέλεσή του ήταν 7 γυναίκες από το Λίντιτσε.Μάλιστα, παρά τις φρικιαστικές εμπειρίες τους, δύο νεαρές γυναίκες που επέζησαν και γερμανοποιήθηκαν, η Marie Doležalová και η Marie Hanfová, εννέα και έντεκα ετών κατά τη στιγμή της σφαγής του Λίντιτσε, κατέθεσαν στη δίκη εναντίον του.

Στις 10 Ιουνίου 1945, η τσεχοσλοβακική κυβέρνηση ανακοίνωσε την ανοικοδόμηση του Λίντιτσε. Η κατασκευή της νέας πόλης ξεκίνησε το 1948 κοντά στα ερείπια της αρχικής. Αργότερα, η κυβέρνηση μετέτρεψε τα ερείπια σε μουσείο και μνημείο. Ένα σύγχρονο χωριό 150 σπιτιών σταδιακά δημιουργήθηκε με την τεράστια βοήθεια εθελοντών από τη Τσεχία, καθώς και από το εξωτερικό. Το σημερινό δημοτικό συμβούλιο, το ταχυδρομείο, το πολιτιστικό κέντρο και το εμπορικό κέντρο χτίστηκαν ταυτόχρονα. Η παλιά τοποθεσία διατηρήθηκε ως μνημείο, συμπεριλαμβανομένου του κοινού τάφου των ανδρών του Λίντιτσε, ενός μνημείου και ενός μουσείου, και ανάμεσα σε αυτό και το νέο χωριό εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουνίου 1955 ένας «Κήπος Ειρήνης και Φιλίας» όπου φυτεύτηκαν 29 χιλιάδες τριανταφυλλιές από 32 μέρη του κόσμου.

Η ακαδημαϊκός γλύπτρια καθηγήτρια Marie Uchytilová συγκινημένη από την τραγωδία στο Lidice, αποφάσισε το 1969 να δημιουργήσει ένα χάλκινο μνημείο για τα παιδιά του χωριού. Η δημιουργία ογδόντα δύο αγαλμάτων παιδιών σε ύψος μεγαλύτερο από το φυσικό μέγεθος της πήρε δύο δεκαετίες. Τον Μάρτιο του 1989 ολοκλήρωσε το έργο τέχνης της σε γύψο, αλλά δεν πρόλαβε να το δει σε μπρούτζο καθώς το φθινόπωρο του 1989 πέθανε απροσδόκητα. Το μνημείο ολοκληρώθηκε το 2000 και στέκει εκεί στη μέση της ισοπεδωμένης πλαγιάς για να μας θυμίζει το έγκλημα των Ναζί.

Για όποιους ενδιαφέρονται ο χώρος είναι επισκέψιμος. Περισσότερα εδώ.

#ΝΑΖΙ #ΜΝΗΜΕΙΟ