Κίνδυνος υπερφορολόγησης οικονομικά ασθενών πολιτών από τις διατάξεις για το "πλαστικό χρήμα"

Κίνδυνος υπερφορολόγησης οικονομικά μισθωτών, συνταξιούχων, αγροτών και ανέργων από τις διατάξεις για το "πλαστικό χρήμα".

Tον κίνδυνο να κληθούν να πληρώσουν το 2018 απρόσμενα υψηλούς φόρους εισοδήματος αντιμετωπίζουν εκατοντάδες χιλιάδες μισθωτοί, συνταξιούχοι, αγρότες, άνεργοι, περιστασιακά απασχολούμενοι ακόμη και άποροι πολίτες, εξαιτίας μιας παγίδας την οποία κρύβουν οι διατάξεις του νόμου 4446/2016 που προβλέπουν την υποχρέωσή τους να καλύπτουν με δαπάνες εξοφληθείσες είτε δια "πλαστικού" ή "ηλεκτρονικού" χρήματος ποσοστά από 10% έως και 18,75% του ετησίου εισοδήματός τους.

Η

παγίδα έγκειται στο γεγονός ότι το 2018, κατά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων που θα υποβληθούν για το 2017, σε πολλές από τις περιπτώσεις των φορολογουμένων αυτών, το συνολικό ετήσιο φορολογητέο εισόδημα το οποίο θα ληφθεί υπόψη για τον προσδιορισμό του ποσού της δαπάνης που πρέπει να έχει καλυφθεί με ηλεκτρονικές πληρωμές δεν θα είναι το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα αλλά ένα πολύ υψηλότερο ποσό, το οποίο θα έχει προσδιοριστεί με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης.

Το υπουργείο Οικονομικών, με τις διατάξεις του άρθρου 68 του ν. 4446/2016 που ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, θέσπισε ισχυρά κίνητρα για τη χρησιμοποίηση των χρεωστικών, των πιστωτικών καρτών και της ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking) στις καθημερινές συναλλαγές των πολιτών οι οποίοι αποκτούν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή αγροτικές δραστηριότητες. Στόχος του υπουργείου ήταν οι πολίτες αυτοί, οι οποίοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων φορολογουμένων, να υποχρεωθούν να χρησιμοποιούν περισσότερο τα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και λιγότερο τα μετρητά στις καθημερινές τους συναλλαγές ώστε οι αντισυμβαλλόμενοί τους έμποροι και ελεύθεροι επαγγελματίες να αναγκάζονται να εμφανίζουν όλες σχεδόν τις εισπράξεις τους στις φορολογικές αρχές.

Όμως πίσω από τις διατάξεις του άρθρου 68 του ν. 4446/2016 κρύβεται ένας κίνδυνος υπερφορολόγησης για εκατοντάδες χιλιάδες μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες με πενιχρά εισοδήματα, καθώς επίσης και για ανέργους, περιστασιακά απασχολούμενους και γενικά άπορους πολίτες.

Όπως είναι γνωστό, με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013) προβλέπεται ότι από τον φόρο που αναλογεί στο εισόδημα από μισθωτή εργασία εκπίπτει ποσό που φθάνει μέχρι τα επίπεδα των 1.900 έως 2.100 ευρώ ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του φορολογούμενου που έχει αποκτήσει το εισόδημα και ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος αυτού. Επίσης με τις διατάξεις του άρθρου 29 του Κ.Φ.Ε. προβλέπεται το ίδιο δικαίωμα και για το εισόδημα από αγροτικές δραστηριότητες εφόσον αυτό αποκτάται από κατά κύριο επάγγελμα αγρότη.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 68 του ν. 4446/2016, που ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, oι φορολογούμενοι οι οποίοι αποκτούν εισοδήματα από μισθούς ή συντάξεις και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, για να δικαιούνται της ετήσιας έκπτωσης φόρου έως 1.900-2.100 ευρώ υποχρεούνται να πραγματοποιήσουν δαπάνες συνολικού ύψους από 10% έως και 18,75% του συνολικού "ετησίου φορολογητέου εισοδήματος" του έτους 2017, με πλαστικό χρήμα ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.

Ως "ετήσιο φορολογητέο εισόδημα" για τον υπολογισμό του απαιτούμενου ποσού δαπανών το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί είτε με πληρωμές σε "πλαστικό" ή "ηλεκτρονικό" χρήμα θα λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ:

(α) του συνολικού δηλούμενου "ετήσιου εισόδηματος" από μισθωτές υπηρεσίες για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους ή από αγροτικές δραστηριότητες για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες

και

(β) του προσδιοριζόμενου βάσει τεκμηρίων διαβίωσης το οποίο φορολογείται επίσης με βάση την κλίμακα φορολογίας των μισθωτών και των συνταξιούχων.

2) Σε κάθε περίπτωση μη κάλυψης του απαιτούμενου ποσού δαπάνης με τέτοιου είδους μέσα πληρωμής, ο φορολογούμενος θα επιβαρύνεται με επιπλέον φόρο 22% επί του «ακάλυπτου» ποσού.

3) Εξαιρούνται από την υποχρέωση πληρωμής των δαπανών με "πλαστικό χρήμα" ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα οι συνταξιούχοι ηλικίας 70 ετών ή μεγαλύτερης, καθώς και οι ανάπηροι κατά ποσοστό 80% και άνω. Όμως κι αυτές οι κατηγορίες φορολογουμένων υποχρεούνται να καλύπτουν τα παραπάνω ποσοστά του ετησίου εισοδήματός τους με δαπάνες πληρωθείσες με μετρητά, προσκομίζοντας και τις σχετικές αποδείξεις λιανικών συναλλαγών.

Βάσει των παραπάνω, είτε στην περίπτωση που το δηλωθέν εισόδημα είναι μεγαλύτερο του τεκμαρτού, δηλαδή αυτού που προκύπτει με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης, είτε στην περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο του δηλωθέντος, ο υπολογισμός του φόρου θα γίνεται με έκπτωση, από τον αναλογούντα - βάσει της κλίμακας της παραγράφου 1 του άρθρου 15 του Κ.Φ.Ε. - φόρο, ενός ποσού που μπορεί να φθάνει μέχρι τα 1.900 - 2.100 ευρώ. Η έκπτωση του ποσού αυτού θα υπολογίζεται όμως μόνο υπό την προϋπόθεση της κάλυψης του απαιτούμενου ποσοστού "ετησίου φορολογητέου εισοδήματος" με δαπάνες εξοφληθείσες είτε με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής είτε με μετρητά.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 34 και της παραγράφου 35Α του άρθρου 72 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, με βάση την κλίμακα φορολογίας των μισθωτών και των συνταξιούχων της παραγράφου 1 του άρθρου 15 του Κ.Φ.Ε. υπολογίζεται ο φόρος επί του τεκμαρτού εισοδήματος που προκύπτει στις περιπτώσεις:

- απόρων πολιτών, με μηδενικό πραγματικό εισόδημα

- φορολογουμένων με εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (από τόκους, ακίνητα κ.λπ.) ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, εφόσον το τεκμαρτό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ

- ανέργων πολιτών που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του Ο.Α.Ε.Δ.

- φορολογουμένων με ετήσιο πραγματικό εισόδημα κάτω των 6.000 ευρώ από περιστασιακή απασχόληση (άνεργοι, φοιτητές, νοικοκυρές κ.λπ.) και ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα κάτω των 9.500 ευρώ.

Σε όλες λοιπόν τις περιπτώσεις φορολογουμένων μισθωτών, συνταξιούχων, κατά κύριο επάγγελμα αγροτών και εισοδηματιών με πάρα πολύ χαμηλά εισοδήματα, καθώς και στις περιπτώσεις ανέργων, απόρων και περιστασιακά απασχολούμενων, κατά τις οποίες το πραγματικό εισόδημα είναι πάρα πολύ χαμηλό και προκύπτει πολύ πιο υψηλό τεκμαρτό εισόδημα, το ποσό των δαπανών που θα πρέπει να έχει εξοφληθεί με "πλαστικό χρήμα" ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής θα υπολογίζεται με βάση το τεκμαρτό εισόδημα, δηλαδή με βάση το ετήσιο φορολογητέο εισόδημα το οποίο προκύπτει από την εφαρμογή των διατάξεων για τα τεκμήρια διαβίωσης.

Οι φορολογούμενοι αυτών των περιπτώσεων θα πρέπει, συνεπώς, να μεριμνήσουν ώστε μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2017 να έχουν εξοφλήσει με χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής προσωπικές δαπάνες συνολικής αξίας από 10% έως και 18,75% επί του υψηλότερου τεκμαρτού κι όχι του χαμηλότερου πραγματικού φορολογητέου εισοδήματός τους, για να κατοχυρώσουν την έκπτωση φόρου και να αποφύγουν την πληρωμή του "πέναλτυ" του 22%.

Για να γίνουν καλύτερα αντιληπτά τα παραπάνω, παραθέτουμε τα ακόλουθα παραδείγματα:

1) Εάν ένας μισθωτός ή κατά κύριο επάγγελμα αγρότης δηλώσει για το 2017 ετήσιο ατομικό εισόδημα 10.000 ευρώ, αλλά το εισόδημα που θα προσδιοριστεί γι’ αυτόν με βάση τα τεκμήρια είναι 17.000 ευρώ, τότε το συνολικό ποσό των δαπανών που πρέπει να έχει καλύψει με τη χρήση χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής δεν θα υπολογιστεί με βάση το δηλούμενο εισόδημα των 10.000 ευρώ, αλλά με βάση το μεγαλύτερο ποσό του τεκμαρτού εισοδήματος των 17.000 ευρώ. Έτσι, στην περίπτωση αυτή, το ποσό δαπανών που θα πρέπει να καλυφθεί με "πλαστικό" ή "ηλεκτρονικό" χρήμα δεν θα είναι 1.000 ευρώ (το 10% των 10.000 ευρώ), αλλά 2.050 ευρώ (το 10% των 10.000 ευρώ συν το 15% των επόμενων 7.000 ευρώ του ετησίου τεκμαρτού εισοδήματος).

Ο συγκεκριμένος φορολογούμενος όμως θεωρώντας ενδεχομένως ότι θα ληφθεί υπόψη το πραγματικό του εισόδημα μπορεί να αρκεστεί στην πληρωμή με "πλαστικό" ή "ηλεκτρονικό" χρήμα μόνο των 1.000 ευρώ και να αφήσει "ακάλυπτο" το ποσό των 1.050 ευρώ που υπολείπεται μέχρι τα 2.050 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή το εκκαθαριστικό που θα του σταλεί για την φορολογική δήλωση που θα υποβάλει το 2018 (για το έτος 2017) θα περιλαμβάνει μια δυσάρεστη έκπληξη: την βεβαίωση επιπλέον ποσού φόρου εισοδήματος ίσου με το 22% του "ακάλυπτου" ποσού των 1.050 ευρώ, δηλαδή τον καταλογισμό επιπλέον φόρου 231 ευρώ (22% Χ 1.050 ευρώ) ως "πέναλτυ" για τη μη κάλυψη όλου του απαιτούμενου ποσού δαπάνης των 2.050 ευρώ με "πλαστικό" ή "ηλεκτρονικό" χρήμα.

Μάλιστα, η απρόβλεπτη πρόσθετη επιβάρυνση δεν θα σταματήσει στο ύψος των 231 ευρώ αν ο φορολογούμενος είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης. Κι αυτό διότι στην περίπτωση αυτή θα κληθεί να καταβάλει επί του πρόσθετου ποσού φόρου εισοδήματος των 231 ευρώ και προκαταβολή φόρου με συντελεστή 100%, δηλαδή άλλα 231 ευρώ επιπλέον, με συνέπεια η συνολική του πρόσθετη χρέωση να φθάσει τελικά στα 462 ευρώ.

2) Ένας άπορος, άγαμος, με μηδενικό εισόδημα, ο οποίος διαμένει σε δωρεάν παραχωρηθέν διαμέρισμα 60 τ.μ. (όχι ως "φιλοξενούμενος") μπορεί να νομίζει ότι φέτος δεν χρειάζεται να πραγματοποιήσει καμία δαπάνη με "πλαστικό" ή "ηλεκτρονικό" χρήμα, αφού δεν έχει εισόδημα. Όμως στην πραγματικότητα θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει δαπάνες με "πλαστικό" ή "ηλεκτρονικό" χρήμα συνολικού ύψους 540 ευρώ, καθώς το 2018 η Εφορία, κατά την εκκαθάριση της φορολογικής του δήλωσης, θα τού προσδιορίσει για το 2017 ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα 5.400 ευρώ! Το εισόδημα αυτό θα προκύψει με βάση το ελάχιστο τεκμήριο των 3.000 ευρώ που προβλέπεται για τον άγαμο καθώς επίσης και με βάση το τεκμήριο του σπιτιού το οποίο ανέρχεται σε 2.400 ευρώ. Συνεπώς, αν δεν λάβει υπόψη του το τεκμαρτό εισόδημα των 5.400 ευρώ ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα κληθεί να πληρώσει φόρο εισοδήματος 118,80 ευρώ, ο οποίος θα αντιστοιχεί στο 22% του "ακάλυπτου" ποσού των 540 ευρώ.

Η νέα κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων

Κλιµάκιο εισοδήµατος (ευρώ)

Φορολογικός συντελεστής %

Φόρος κλιµακίου (ευρώ)

Σύνολο

Εισοδήµατος

(ευρώ)

Φόρου

(ευρώ)

20.000

22%

4.400

20.000

4.400

10.000

29%

2.900

30.000

7.300

10.000

37%

3.700

40.000

11.000

Υπερβάλλον

45%

Σημείωση: Για εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις καθώς και για εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες μέχρι 20.000 ευρώ, ο φόρος που προκύπτει με την παραπάνω κλίμακα μειώνεται κατά ένα σταθερό ποσό έκπτωσης φόρου κλιμακούμενο από 1.900 έως 2.100 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων. Για εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις από 20.001 έως 220.000 ευρώ, το ποσό της έκπτωσης φόρου των 1.900-2.100 ευρώ μειώνεται κατά 10 ευρώ για κάθε 1.000 ευρώ ετησίου εισοδήματος μέχρι μηδενισμού στο επίπεδο εισοδήματος άνω των 220.000 ευρώ.

ΤΙ ΠΟΣΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΜΕ ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΣΕ ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΧΡΗΜΑ Ή ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΜΙΣΘΩΤΟΙ, ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ 1Η ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017

ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ

ΑΠΟ ΜΙΣΘΟΥΣ, ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ή ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ

ΠΟΣΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΜΕ ΔΑΠΑΝΕΣ (*)

ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΜΕ ΔΑΠΑΝΕΣ

(*)

1000

100

10,00%

2000

200

10,00%

3000

300

10,00%

4000

400

10,00%

5000

500

10,00%

6000

600

10,00%

7000

700

10,00%

8000

800

10,00%

9000

900

10,00%

10000

1000

10,00%

11000

1150

10,45%

12000

1300

10,83%

13000

1450

11,15%

14000

1600

11,43%

15000

1750

11,67%

16000

1900

11,88%

17000

2050

12,06%

18000

2200

12,22%

19000

2350

12,37%

20000

2500

12,50%

21000

2650

12,62%

22000

2800

12,73%

23000

2950

12,83%

24000

3100

12,92%

25000

3250

13,00%

26000

3400

13,08%

27000

3550

13,15%

28000

3700

13,21%

29000

3850

13,28%

30000

4000

13,33%

31000

4200

13,55%

32000

4400

13,75%

33000

4600

13,94%

34000

4800

14,12%

35000

5000

14,29%

36000

5200

14,44%

37000

5400

14,59%

38000

5600

14,74%

39000

5800

14,87%

40000

6000

15,00%

41000

6200

15,12%

42000

6400

15,24%

43000

6600

15,35%

44000

6800

15,45%

45000

7000

15,56%

46000

7200

15,65%

47000

7400

15,74%

48000

7600

15,83%

49000

7800

15,92%

50000

8000

16,00%

51000

8200

16,08%

52000

8400

16,15%

53000

8600

16,23%

54000

8800

16,30%

55000

9000

16,36%

56000

9200

16,43%

57000

9400

16,49%

58000

9600

16,55%

59000

9800

16,61%

60000

10000

16,67%

61000

10200

16,72%

62000

10400

16,77%

63000

10600

16,83%

64000

10800

16,88%

65000

11000

16,92%

66000

11200

16,97%

67000

11400

17,01%

68000

11600

17,06%

69000

11800

17,10%

70000

12000

17,14%

71000

12200

17,18%

72000

12400

17,22%

73000

12600

17,26%

74000

12800

17,30%

75000

13000

17,33%

76000

13200

17,37%

77000

13400

17,40%

78000

13600

17,44%

79000

13800

17,47%

80000

14000

17,50%

81000

14200

17,53%

82000

14400

17,56%

83000

14600

17,59%

84000

14800

17,62%

85000

15000

17,65%

86000

15200

17,67%

87000

15400

17,70%

88000

15600

17,73%

89000

15800

17,75%

90000

16000

17,78%

91000

16200

17,80%

92000

16400

17,83%

93000

16600

17,85%

94000

16800

17,87%

95000

17000

17,89%

96000

17200

17,92%

97000

17400

17,94%

98000

17600

17,96%

99000

17800

17,98%

100000

18000

18,00%

150000

28000

18,67%

160000

30000

18,75%

170000

30000

17,65%

200000

30000

15,00%

(*) Δαπάνες αγοράς αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξοφληθείσες με «πλαστικό χρήμα» ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών ή με μετρητά για όσους εξαιρούνται από την υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών. Σε περίπτωση μη κάλυψης του απαιτούμενου ποσού κατά περίπτωση, το ακάλυπτο ποσό θα φορολογείται με 22%.