Γεράσιμος Παπαδόπουλος για Σαντορίνη: Τεκτονικοί οι σεισμοί, δεν θα έχουμε έκρηξη ηφαιστείου

«Οι σεισμοί στην Σαντορίνη, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα είναι τεκτονικοί» ξεκαθαρίζει σε συνέντευξή του στο Dnews o Γεράσιμος Παπαδόπουλος.

Τα «Ηφαίστεια» είναι μια γιορτή και ένα υπερθέαμα που τα τελευταία 30 χρόνια καθηλώνει τους κατοίκους και τους τουρίστες της Σαντορίνης. Πρόκειται ουσιαστικά για μια αναπαράσταση της έκρηξης του ηφαιστείου με εκατοντάδες βεγγαλικά να «πλημμυρίζουν» τον ουρανό του Αιγαίου και να προκαλούν δέος σε όσους θαυμάζουν αυτό το υπερθέαμα. Προκαλεί,

ωστόσο, και φόβο σε όσους αναρωτιούνται και ψιθυρίζουν αν τελικά έφτασε ή ώρα ή αν πλησιάζει η στιγμή που αντί για πανέμορφα βεγγαλικά θα ζήσουμε ένα ακόμη φυσικό φαινόμενο που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την χώρα μας.

Το τελευταίο διάστημα και συγκεκριμένα από τις αρχές Ιανουαρίου εντοπίζουμε μια ιδιαίτερα έντονη σεισμική δραστηριότητα στην Σαντορίνη και η ανησυχία είναι έκδηλη και συνάμα απόλυτα φυσιολογική. Ξύπνησε το ηφαίστειο ή το ρήγμα της Αμοργού που έδωσε τον «mega σεισμό» των 7,7 ρίχτερ το 1956; Αναμένουμε ισχυρότερο σεισμό; Ενεργοποιήθηκε το ρήγμα της Αμοργού; Στα κρίσιμα αυτά ερωτήματα απαντά ο καθηγητής σεισμολογίας Γεράσιμος Παπαδόπουλος ξεκαθαρίζοντας στο Dnews ότι πρόκειται για «τεκτονικούς σεισμούς» καθώς «οι περισσότεροι από τους σεισμούς δεν βρίσκονται μέσα στην ηφαιστειακή καλδέρα ούτε πάνω στο νησί της Σαντορίνης».

Περισσότεροι από 150 σεισμοί

Ο κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος σημειώνει ότι «τον τελευταίο μήνα και ιδιαίτερα από τις 7 Ιανουαρίου υπάρχει αρκετά έντονη σεισμική δράση στη Σαντορίνη και στα ΒΑ του νησιού, ιδιαίτερα όμως από τις 25 Ιανουαρίου και μετά. Μάλιστα έχουν καταγραφεί πάνω από 150 σεισμικές δονήσεις σε αυτή την συγκεκριμένη περιοχή και οι περισσότεροι από αυτούς τους σεισμούς δεν βρίσκονται μέσα στην ηφαιστειακή καλδέρα ούτε πάνω στο νησί της Σαντορίνης, αλλά εντοπίζονται σε απόσταση από 10χλμ. έως και 30χλμ. στα βορειοανατολικά από τη Σαντορίνη και ειδικότερα στο θαλάσσιο χώρο νότια της Αμοργού».

Εικόνα 1. Σεισμική δράση στη Σαντορίνη και στην υποθαλάσσια τεκτονική τάφρο της Αμοργού κατά τον τελευταίο μήνα (31.12.2024-31.1.2025). Μέγιστο μέγεθος 3,6. Όλοι οι σεισμοί είναι επιφανειακοί (δεδομένα από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών).

Ο κ. Παπαδόπουλος εξηγεί παράλληλα ότι «σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας κάνουμε όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστη αξιολόγηση της σεισμικής δράσης. Πρέπει, ωστόσο, να θυμηθούμε ότι η υποθαλάσσια τάφρος η οποία ορίζεται από την Αμοργό, την Σαντορίνη, την Ανάφη και την Αστυπάλαια χαρακτηρίζεται από μεγάλα τεκτονικά ρήγματα ένα από τα οποία ενεργοποιήθηκε 9 Ιουλίου του 1956 και μας έδωσε σεισμό μεγέθους 7.7 ρίχτερ. Ήταν μάλιστα ο μεγαλύτερος σεισμός στη χώρα μας και στην ευρύτερη περιοχή κατά τον τελευταίο αιώνα. Και να σας θυμίσω ότι προκλήθηκε και ένα τσουνάμι ύψους 20 μέτρων».

«Αυτή, λοιπόν, η σεισμική δραστηριότητα την οποία παρατηρούμε την τελευταία εβδομάδα στα ΒΑ της Σαντορίνης», συμπληρώνει ο κ. Παπαδόπουλος «εντοπίζεται στο νότιο τμήμα αυτής της υποθαλάσσιας τεκτονικής τάφρου και εάν δούμε την σεισμική δραστηριότητα που είχαμε τα 3 τελευταία χρόνια θα παρατηρήσουμε ότι μέσα σε αυτή την υποθαλάσσια τεκτονική τάφρο έχουμε συνεχώς σεισμούς με περίπου ίδια μεγέθη που έχουμε και σήμερα. Αρα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η σεισμική δραστηριότητα κυρίως της τελευταίας εβδομάδας εντάσσεται στη σεισμική δραστηριότητα της υποθαλάσσιας τάφρου της Αμοργού και μαζί με άλλα χαρακτηριστικά των σεισμών συμπεραίνουμε ότι οι σεισμοί αυτοί δεν έχουν σχέση με ηφαιστειακές διεργασίες στο εσωτερικό της γης, για παράδειγμα άνοδο του μάγματος, αλλά είναι τεκτονικοί σεισμοί».

Εικόνα 2. Σεισμική δράση στη Σαντορίνη και στην υποθαλάσσια τεκτονική τάφρο της Αμοργού κατά την τελευταία τριετία (31.1.2022-31.1.2025). Μέγιστο μέγεθος 4,2. Οι περισσότεροι σεισμοί είναι επιφανειακοί. Σεισμοί με βάθος εστίας μεγαλύτερου των 50 χλμ. προβάλλονται με κόκκινο χρώμα (δεδομένα από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών).

«Θα μπορούσαν με άλλα λόγια» συνεχίζει ο κ. Παπαδόπουλος «να συμβούν αντίστοιχοι σεισμοί και να έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά σε κάποια άλλη περιοχή της χώρας. Άρα από την άποψη του ηφαιστειακού κινδύνου με όλα τα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος προβληματισμός. Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια ανησυχία».

Για τον προβληματισμό και τον φόβο που υπάρχει ο κ. Παπαδόπουλος κατανοεί απόλυτα την ανησυχία του κόσμου και υπογραμμίζει: «Ξέρετε, το ηφαίστειο της Σαντορίνης είναι το πιο σπουδαίο και όταν υπάρχει έντονη σεισμική δραστηριότητα δημιουργεί έναν προβληματισμό. Τα στοιχεία όμως υπάρχουν και μπορούμε και το ξεκαθαρίζουμε. Είναι τεκτονικοί οι σεισμοί προς το παρόν τουλάχιστον».

Ωστόσο, τίθεται ένα θέμα σεισμικού κινδύνου όπως και σε κάθε ανάλογη περίπτωση που θα είχαμε μια σεισμική δραστηριότητα σε οποιαδήποτε περιοχή της χώρας μας.
«Θα μπορούσε, ενδεχομένως να υπάρξει μια αλληλεπίδραση, για αυτό σας τονίζω ότι προς το παρόν φαίνεται να είναι καθαρά τεκτονικοί σεισμοί και δεν μας προβληματιζουν από την άποψη του ηφαιστειακού κινδύνου. Ενδεχομένως, όμως, η σεισμική δραστηριότητα μπορεί να αλλάξει χαρακτηριστικά και να μας δείχνει ότι είναι πλέον ηφαιστειακοί σεισμοί. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει ακόμα. Κατά συνέπεια συμφωνώ και καλώς γίνεται να λαμβάνονται μέτρα αντιμετώπισης και ενδεχόμενης ηφαιστειακής έκρηξης στο μέλλον».

Για το θέμα της πρόληψης ο κ. Παπαδόπουλος δηλώνει ότι όταν θα έχουμε τα σημάδια ότι επέρχεται ηφαιστειακή έκρηξη ίσως να είναι πολύ αργά. «Για αυτό χρειάζονται μέτρα και να προετοιμαζόμαστε για όλα τα ενδεχόμενα. Αλλά σας λέω ξανά, δεν πρέπει να αναστατωνόμαστε με την έννοια ότι επίκειται έκρηξη. Όχι, δεν έχουμε μια τέτοια ένδειξη».

Η «παγίδα» ενός ισχυρότερου σεισμού

Υπάρχει πάντως, κατά τον κ. Παπαδόπουλο και μια παγίδα για την οποία πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. «Πρέπει να σας επιστήσω την προσοχή ότι δεν πρέπει να μας παραπλανά το γεγονός ότι αυτοί οι σεισμοί είναι σε ηφαιστειακή περιοχή και να απομακρύνεται από την προσοχή μας το ενδεχόμενο ενός ισχυρότερου σεισμού. Φαίνεται, δηλαδή, ότι έχει ενεργοποιηθεί ένα σημαντικό τμήμα του ρήγματος που μας έδωσε τον μεγάλο σεισμό του 1956, προς το παρόν με μικρά μεγέθη, ενώ υπάρχει μια επιμονή την οποία πρέπει να παρακολουθήσουμε με μεγάλη προσοχή. Είναι μια επικίνδυνη περιοχή.

Από την άλλη μεριά πριν από τον μεγάλο σεισμό του 1956 δεν γνωρίζουμε άλλους αντίστοιχους σε μέγεθος σεισμούς σε αυτή την περιοχή, το οποίο ίσως είναι μια ένδειξη ότι αυτοί οι σεισμοί με μέγεθος 7,7 ρίχτερ επαναλαμβάνονται σε πολύ αραιά διαστήματα.

Παράλληλα όμως τα σεισμικά φαινόμενα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα. Δεν ακολουθούν αυστηρές περιοδικότητες και αυστηρά πρότυπα συμπεριφοράς. Για αυτό πολύ μεγάλη προσοχή και επιφυλακτικότητα».

Η ενημέρωση των κατοίκων και των τουριστών

Σχετικά με τις δράσεις ενημέρωσης των κατοίκων ο κ. Παπαδόπουλος σημειώνει ότι είναι συστηματικές. «Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους τουρίστες, φοβούμενοι οι αρμόδιοι ότι θα αποθαρρυνθούν και ότι δεν θα επισκεφθούν το νησί. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να ζυγίζουμε την τουριστική ανάπτυξη αλλά και την ασφάλεια. Χρειάζεται περισσότερη μέριμνα για την ενημέρωση και των τουριστών. Είναι ένα κενό που πρέπει να καλυφθεί» ανέφερε, επισημαίνοντάς μας το παράδειγμα με τον σεισμό στη Κω το 2017.

«Σας θυμίζω ότι το 2017 είχαμε έναν ισχυρό σεισμό στην Κω με μέγεθος 6,6 ρίχτερ που προκάλεσε ένα τοπικό τσουνάμι 1,5 μέτρου και ευτυχώς δεν είχαμε θύματα. Τότε με αποκλειστική χρηματοδότηση της Κομισιόν αναπτύξαμε ένα πρόγραμμα ενημέρωσης και τοποθετήσαμε όργανα μέτρησης και πινακίδες ενημέρωσης, ενώ μετά από ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα απομάκρυναν τις πινακίδες λέγοντας ότι ανησυχούν τους τουρίστες. Σε αντίθεση με την Καλιφόρνια και άλλες περιοχές ανά τον κόσμο υπάρχουν ταμπέλες που γράφουν ‘ελάτε στην χώρα των σεισμών να απολαύσετε την ασφάλεια που προσφέρουμε’. Και ξέρετε… είναι τελικά υπέρ του τουρισμού αυτές οι καμπάνιες καθώς οι ίδιοι οι τουρίστες νιώθουν πιο ασφαλείς. Αυτά τα θέματα πρέπει να τα βλέπουμε με έναν σύγχρονο τρόπο και μια ευρύτερη ματιά, τέτοια που θα φέρνει πραγματικά θετικά αποτελέσματα».

#ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ #ΣΕΙΣΜΟΣ #ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ #ΕΚΡΗΞΗ #ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ_ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ