Έρευνα Reuters για ελληνικά μίντια: Έλλειψη εμπιστοσύνης στις ειδήσεις, πολιτικά πολωμένο περιβάλλον και υψηλή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Ιδίατερα χρήσιμα φαίνονται τα συμπεράσματα της έρευνα του Digital News Report 2021 από το Reuters Institute αναφορικά με την πορεία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα και πως επηρεάστηκαν από την πανδημία.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Rasmus Nielsen, διευθυντή του Ινστιτούτου Reuters για τη Μελέτη

της Δημοσιογραφίας (RISJ), η έρευνα περιελάβανε 46 χώρες, καλύπτοντας περισσότερο από τον μισό πληθυσμό παγκοσμίως.

Σκοπός της έρευνας είναι να μελετηθεί η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι στην νέα εποχή. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον στον ρόλο της πανδημίας που συνέβαλε στην επιτάχυνση πολλών τάσεων της τελευταίας δεκαετίας, ειδικά στη μετάβαση σε περισσότερο ψηφιακό, κινητό και περιβάλλον πολυμέσων που κυριαρχείται από πλατφόρμες.

Η φετινή έρευνα αναδεικνύει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ορισμένα μέσα επωφελήθηκαν από την επιθυμία για αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την πανδημία -
τόσο από την άποψη της καλύτερης προσέγγισης, της εμπιστοσύνης.

Η έρευνα αφορά κυρίως χώρες με υψηλή διείσδυση στο Διαδίκτυο και οι οποίες έχουν μια δημοκρατική παράδοση.

Στην έρευνα εξετάζεται πόσο δίκαια τα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν διαφορετικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, των νέων και των μειονοτήτων.

Τα δεδομένα για την Ελλάδα

Η αγορά των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ψηφιακό κατακερματισμό, έλλειψη εμπιστοσύνης στις ειδήσεις, ένα πολιτικά πολωμένο και μία από τις υψηλότερες χρήσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για ειδήσεις.

Η πανδημία φαίνεται να διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο καθώς η τηλεοπτική δαπάνη μειώθηκε κατά 60% και η διαφημιστική δαπάνη μειώθηκε το 2020 κατά 61% σε σχέση με το 2019.

Αναφορά γίνεται στις επικρίσεις που δέχθηκε η ελληνική κυβέρνηση να δαπανήσει 20 εκατομμύρια ευρώ κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας προκειμένου να προωθήσει την καμπάνια «μένουμε στο σπίτι».

Όσον αφορά την αντιπολίτευση η έρευνα αναφέρει ότι Ο ΣΥΡΙΖΑ, το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, κατηγόρησε την κυβέρνηση για δυσμενή κάλυψη στα δελτία ειδήσεων της ΕΡΤ

Από την πλευρά της το κυβερνών κόμμα κατηγόρησε έναν πρώην υπουργό Σύριζα για παρέμβαση στην διαδικασία που ακολουθήθηκε για την έκδοση των τηλεοπτικών αδειών.

Ιδιαίτερη θέση σύμφωνα με την ανάλυση των ερευνητών έχει και ο χαρακτηρισμός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τον Έλληνα πρωθυπουργό ως «απειλή για τη δημοκρατία», χαρακτηρίζοντας ως τοξικό το περιβάλλον δημόσιων συζητήσεων και των επιπέδων παραπληροφόρησης.

Οι ερευνητές στην έκθεσή τους για την Ελλάδα επισημάνουν «μία από τις σημαντικές αλλαγές που σημειώθηκαν στο τηλεοπτικό τοπίο ήταν η επαναλειτουργία του MEGA, του άλλοτε μεγαλύτερο εμπορικό τηλεοπτικού σταθμού ύστερα από την εξαγορά του από τον Ευάγγελο Μαρινάκη που εισήλθε δυναμικά στον χώρο των μίντια.

Η αγορά ψηφιακών ειδήσεων στην Ελλάδα παραμένει κατακερματισμένη. Η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση όσον αφορά το κοινό που ακολουθεί τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης μετά την Κένυα, σε σύνολο 46 χωρών, τονίζοντας το κατακερματισμένο ψηφιακό περιβάλλον και την απουσία κουλτούρας πληρωμής από πλευράς του κοινού για την ενημέρωση, με ΄μόνο ένα 12% χρηστών να πληρώνουν συνδρομή για παροχή ειδήσεων».

Η πανδημία φαίνεται να ενίσχυσε και την χρήση των των podcast με το 40% των χρηστών να δηλώνουν ότι ακούνε έστω και podcast μέσα σε ένα μήνα.

Στις αρχές του 2021 εμφανίστηκε στην Ελλάδα το #MeToo κίνημα, ΄ύστερα από τις δημόσιες αποκαλύψεις της πρωταθλήτριας ιστιοπλοΐας Σοφίας Μπεκατώρου με εκατοντάδες γυναίκες και άνδρες να αποκαλύπτουν δημόσια τις προσωπικές τους εμπειρίες σεξουαλικής κακοποίησης.

Ωστόσο η ερευνητική δημοσιογραφία απείχε από την κάλυψη του κινήματος #MeToo στην Ελλάδα, όπως συνέβη σε άλλες χώρες.

Αναφορικά με την ερευνητική δημοσιογραφία η έρευνα αναφέρεται στο Reporters United, έναν οργανισμό που δημιουργήθηκε με στόχο την υποστήριξη της ερευνητικής δημοσιογραφίας στην Ελλάδα και τη σύνδεση με τα διεθνή δίκτυα

Η εκπομπή Inside Story του Ant1 παρουσίασε μία σειρά θεμάτων σχετικά με τον κυβερνητικό χειρισμό των πανδημικών δεδομένων αποτέλεσε μία εξαίρεση στο ερευνητικό κομμάτι.

Τέλος, το iMedD ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ξεκίνησε την υποστήριξη ανεξάρτητων δημοσιογράφων.

Τα στατιστικά στοιχεία της έρευνας

Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της έρευνας, σημαντική μείωση σημείωσε η έντυπη ενημέρωση με μείωση από το 31% στο 22% και των ψηφιακών μέσων από το 96% στο 89%. Μόνο η τηλεόραση παρουσίασε άνοδο από το 66%στο 67%.

Ακόμα και οι συσκευές που επιλέγονται για την ενημέρωση διαφοροποιούνται, καθώς πλέον τα κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούνται πολύ περισσότερο, καταγράφοντας άνοδο από το 47% στο 70% και αντίστροφα μειώνεται η χρήση των υπολογιστών από το 72% στο 55%.

Αναφορικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το ελληνικό κοινό επιλέγει το Facebook με 52% ως πρώτη επιλογή για την ενημέρωσή του.

Ολόκληρη η έρευνα του Reuters Institute και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης για το Digital News Report 2021: Το Dnews και πάλι πρώτο σε αξιοπιστία Μέσο Ενημέρωσης στην Ελλάδα και κορυφαίο σε δημοφιλία