Ένα υπνωτικό χάπι δείχνει ελπιδοφόρο στη μάχη κατά του Αλτσχάιμερ

Μια πρόσφατη μελέτη υποδεικνύει ότι ένα κοινό υπνωτικό χάπι μπορεί να μειώσει τις επιβλαβείς πρωτεΐνες που συσσωρεύονται σε εγκέφαλους ασθενών με Αλτσχάιμερ, προσφέροντας ελπίδα για πρόληψη.

Η μελέτη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Annals of Neurology, επισημαίνει μια απροσδόκητη λύση για τη νευροεκφυλιστική αυτή νόσο: ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται συνήθως για να βοηθήσει τους ανθρώπους να κοιμηθούν. Το φάρμακο, γνωστό ως suvorexant, που είναι εγκεκριμένο από τον FDA, στοχεύει τη συσσώρευση πρωτεϊνών που χαρακτηρίζουν τη νόσο Αλτσχάιμερ, επιβραδύνοντας ενδεχομένως την εξέλιξή της.

Αυτή η ανακάλυψη ενισχύει την άποψη ότι ο ύπνος είναι κρίσιμος για την πρόληψη του Αλτσχάιμερ. Ο κακός ύπνος μπορεί να συμβάλει στην πρώιμη ανάπτυξη της νόσου, προκαλώντας τη συσσωμάτωση επιβλαβών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο. Ο καλύτερος ύπνος μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση αυτών των πρωτεϊνών, προσφέροντας ελπίδα για πρόληψη ή καθυστέρηση.

Η νόσος του Αλτσχάιμερ ξεκινά σιωπηλά, συχνά πολύ πριν εμφανιστούν αξιοσημείωτα γνωστικά προβλήματα. Η δυσκολία στον ύπνο μπορεί να χρησιμεύσει ως πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι, που εμφανίζεται χρόνια πριν από την απώλεια μνήμης. Η κακή ποιότητα ύπνου αυξάνει τα επίπεδα δύο κρίσιμων πρωτεϊνών (β-αμυλοειδούς και tau) που συσσωματώνονται σε πλάκες στον εγκέφαλο, προκαλώντας τελικά τον θάνατο των νευρώνων.

Προηγούμενη έρευνα έχει υποδείξει μια άμεση σχέση μεταξύ του διαταραγμένου ύπνου και των υψηλότερων επιπέδων αυτών των πρωτεϊνών. Ακόμη και μια νύχτα κακού ύπνου μπορεί να προκαλέσει αύξηση του β-αμυλοειδούς, επιταχύνοντας τη συσσώρευσή του.

Ωστόσο, η αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου δεν είναι τόσο απλή όσο η λήψη οποιουδήποτε υπνωτικού χαπιού. Τα περισσότερα φάρμακα για τον ύπνο βοηθούν τους ανθρώπους να αποκοιμηθούν γρήγορα, αλλά μπορεί να περιορίσουν τις βαθύτερες, φάσεις αποκατάστασης της εγκεφαλικής λειτουργίας, που είναι κρίσιμες για τον καθαρισμό του εγκεφάλου από τις επιβλαβείς πρωτεΐνες.

Επομένως, η εύρεση ενός φαρμάκου που βελτιώνει πραγματικά την ποιότητα του ύπνου είναι απαραίτητη.

Το Suvorexant που κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία με την εμπορική ονομασία Belsomra, ανήκει σε μια νέα κατηγορία φαρμάκων ύπνου που ονομάζονται ανταγωνιστές των διπλών υποδοχέων ορεξίνης. Η ορεξίνη είναι ένα μόριο που προάγει την εγρήγορση, την καταστολή της οποίας στοχεύει το suvorexant, προάγοντας έναν βαθύτερο ύπνο.

Στη συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν 38 υγιείς ενήλικες, ηλικίας 45 έως 65 ετών, χωρίς προβλήματα ύπνου ή σημάδια γνωστικής εξασθένησης, οι οποίοι πέρασαν δύο νύχτες σε μια κλινική ύπνου, λαμβάνοντας είτε suvorexant, είτε εικονικό φάρμακο. Οι ερευνητές συνέλεγαν εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ένα διαυγές υγρό που περιβάλλει τον εγκέφαλο) ανά δύο ώρες μέσω ενός μικρού σωλήνα που τοποθετήθηκε στο κάτω μέρος της πλάτης των συμμετεχόντων. Αυτό το υγρό μεταφέρει τα τοξικά απόβλητα μακριά από τον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένων των β-αμυλοειδών-βήτα και πρωτεϊνών tau.

Είναι αξιοσημείωτο ότι μετά από μία μόνο δόση suvoexant, τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς μειώθηκαν κατά 10% έως 20%, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Μια υψηλότερη δόση (20 mg, που συνήθως συνταγογραφείται για την αϋπνία) μείωσε επίσης μια συγκεκριμένη μορφή πρωτεΐνης tau-τη φωσφορυλιωμένη tau-κατά περίπου 10% έως 15%. Η φωσφορυλιωμένη tau είναι ζωτικής σημασίας επειδή σχηματίζει άμεσα επιβλαβή συσσωματώματα που καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρα.

Όμως, τα οφέλη ήταν προσωρινά. Τα επίπεδα της πρωτεΐνης tau επέστρεψαν στα φυσιολογικά μέσα σε 24 ώρες μετά τη λήψη του suvorexant, αλλά οι επαναλαμβανόμενες νυχτερινές δόσεις μπορεί να κρατήσουν τις επιβλαβείς πρωτεΐνες σε σταθερά χαμηλότερα επίπεδα.

Παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, οι ερευνητές συνιστούν προσοχή. Αυτή η αρχική μελέτη ήταν σύντομη, περιλάμβανε μόνο δύο νύχτες και μια μικρή ομάδα εθελοντών και δεν αξιολόγησε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της τακτικής λήψης suvorexant, ούτε εξέτασε ηλικιωμένους με υψηλότερο κίνδυνο για Αλτσχάιμερ.

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να μην είναι σίγουροι εάν η προσωρινή μείωση των επιβλαβών πρωτεϊνών β-αμυλοειδούς και tau θα αποτρέψει εντελώς τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Πιστεύουν ωστόσο, ότι μελλοντικές μελέτες, που θα διαρκέσουν μήνες και όχι ημέρες, μπορεί να αποκαλύψουν καλύτερα αποτελέσματα. Η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει τώρα να δοκιμάσει το suvorexant σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα που ήδη εμφανίζουν πρώιμη συσσώρευση αμυλοειδούς, αλλά δεν παρουσιάζουν ακόμη γνωστική έκπτωση.

Αν και είναι πολλά υποσχόμενα, αυτά τα ευρήματα δεν σημαίνουν ότι όλοι πρέπει να αναζητήσουν το suvorexant για να προστατευτούν από το Αλτσχάιμερ. Η μακροχρόνια χρήση υπνωτικών χαπιών μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση, σε μειωμένη αποτελεσματικότητα και σε άλλους κινδύνους για την υγεία. Μπορεί ακόμη και να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου με την πάροδο του χρόνου.

Εάν μελλοντικές μελέτες επιβεβαιώσουν ότι ο βαθύς, ξεκούραστος ύπνος μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο από επιβλαβείς πρωτεΐνες, οι θεραπείες που βασίζονται στον ύπνο θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια κεντρική προσέγγιση για την πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης.