Δεν υπάρχουν λαοί μόνο ελίτ

Οι συγκεντρώσεις ήταν κριτική στη δυσλειτουργία των θεσμών και στην ουσιαστικά πραγματική κατάργηση της διάκρισης των εξουσιών. Κριτική στο αυταρχικό συγκεντρωτικό και πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο εξουσίας, που κρύβεται πίσω από το ιδεολόγημα του «επιτελικού κράτους».

Οι πολλές αντιδράσεις «επωνύμων» και ανωνύμων κατά των συγκεντρώσεων για τα Τέμπη μου έφεραν στο νου τη ρήση της Μάργκαρετ Θάτσερ: «Δεν υπάρχει κοινωνία μόνο άτομα». Αν αυτή ζούσε σήμερα και άκουγε όλα όσα καταμαρτυρούν οι απόγονοί της στους διαμαρτυρόμενους για τα Τέμπη, θα μπορούσε να το αλλάξει σε «δεν υπάρχουν λαοί μόνο

ελίτ». Πίσω από την απαξίωση των διαδηλώσεων δεν βρίσκεται μόνο μια προσπάθεια υπεράσπισης της κυβέρνησης, αλλά και κάτι με βαθύτερο φιλοσοφικό υπόβαθρο. Υποκρύπτεται η ελιτίστικη αντίληψη που θέλει την ιστορία να μη την κάνουν οι λαοί, αλλά μόνο οι ελίτ και οι ηγέτες.

Οι Κυριακάτικες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για τα Τέμπη χαρακτηρίστηκαν ως επέμβαση στο έργο της δικαιοσύνης, η οποία ως γνωστό για τους αντιδρώντες είναι απομονωμένο νησί και καμία σχέση δεν έχει με τα αισθήματα που υπάρχουν στην κοινωνία. Εφόσον υπάρχει η δικαιοσύνη είπαν, τι χρεία έχουμε των λαϊκών συλλαλητηρίων; Άσε που αυτά οδηγούν στις Πλατείες των αγανακτισμένων με τις γνωστές όντως τραγικές για τη χώρα συνέπειες. Κάντε και καμιά πρόταση, όχι μόνο η κυβέρνηση που μας έχει τρελάνει στις προτάσεις! Ξεχνούν οι «κριτές» των συγκεντρώσεων πως δεν έχουν όλες οι Πλατείες τα ίδια αποτελέσματα. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο δεν θα υπήρχε η Πλατεία της Βαστίλης. Και αν δεν υπήρχε αυτή και οι θυσίες της, μερικές παράλογες και μη αναγκαίες, ποιος ξέρει πότε θα είχαμε φιλελεύθερες δημοκρατίες. Είναι όμως άλλο το όντως μη σεβόμενο τη διάκριση των εξουσιών «περί δικαίου αίσθημα» και άλλο η αγωνία της κοινωνίας για την κρίση θεσμών όπως αυτός της δικαιοσύνης.

Και όσον αφορά τον μπαμπούλα των αγανακτισμένων πρέπει να σημειωθεί πως στις πραγματικά μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις για τα Τέμπη δεν είχαμε ούτε κρεμάλες, ούτε φάσκελα στη Βουλή, ούτε να καεί να καεί….Είχαμε σχεδόν μια σιωπηλή, βουβή διαμαρτυρία της καρδιάς αλλά και του νου, των συναισθημάτων και της λογικής των συγκεντρωμένων. Ο «δρόμος» δεν είναι πάντα ανορθολογισμός, όπως φυσικά δεν είναι ορθολογισμός ο «καναπές». Οι συγκεντρώσεις ήταν κριτική στη δυσλειτουργία των θεσμών και στην ουσιαστικά πραγματική κατάργηση της διάκρισης των εξουσιών. Κριτική στο αυταρχικό συγκεντρωτικό και πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο εξουσίας, που κρύβεται πίσω από το ιδεολόγημα του «επιτελικού κράτους». Οι διαδηλωτές σε πείσμα όλων όσοι τους μέμφονται πως περιφρονούν τη δικαιοσύνη, κατέβηκαν στις συγκεντρώσεις για να ζητήσουν ακριβώς να λάμψει η αλήθεια για τον παράλογο θάνατο τόσων ανθρώπων. Ζήτησαν από τη δικαιοσύνη να αποκαλύψει τα συμφέροντα που κρύβονταν πίσω από ένα τρένο που στα βαγόνια του κουβαλούσε τον θάνατο. Βαθιά συντηρητικές και κατ’ ουσία αντιφιλελεύθερες φωνές κατηγόρησαν τους συγκεντρωμένους πως αρνούνται τη διάκριση των εξουσιών. Πρώτον, οι λαοί δεν έχουν δική τους εξουσία, αν και η λαϊκή βούλησή νομιμοποιεί τις τρεις διακριτές εξουσίες. Και δεύτερον οι χθεσινές συγκεντρώσεις των πολιτών δεν ακύρωσαν αυτή τη διάκριση. Αντιθέτως την ενίσχυσαν. Οι συγκεντρωμένοι δεν ήθελαν να καταργηθεί αυτή η διάκριση, αλλά να εφαρμοστεί με ευλάβεια. Τους κριτές τους τούς ενδιαφέρει να μη χάσει την εξουσία ο πρωθυπουργός και όχι η διάκριση των εξουσιών και η φιλελεύθερη δημοκρατία.

Ο θυμός και η απογοήτευση από τους θεσμούς αν δεν βρει λογική πολιτική διέξοδο, όντως οδηγεί σε τέρατα σαν αυτά που γέννησαν οι κρεμάλες της Άνω Πλατείας (Χρυσή Αυγή), αλλά και στη συνέχεια παρ’ ολίγο να οδηγήσουν σε τέρατα τα δημοψηφίσματα της Κάτω Πλατείας το 2015. Κάτι νέο όμως φαίνεται να δημιουργείται. Αυτή η διαμαρτυρία ήταν και κριτική στις αδράνειες της αντιπολίτευσης. Και εδώ ταιριάζει η θέση του Μαρξ από τον Πρόλογό του στην 18η Μπρυμαίρ πως «οι άνθρωποι φτιάχνουν τη δική τους ιστορία, αλλά όχι με τη δική τους ελεύθερη βούληση∙ όχι υπό συνθήκες που έχουν επιλέξει οι ίδιοι, αλλά υπό τις δεδομένες και κληρονομημένες συνθήκες που έχουν να αντιμετωπίσουν». Και αυτές οι συνθήκες είναι στο χέρι της κεντροαριστερής και αριστερής αντιπολίτευσης να αλλάξουν. Δυστυχώς κάποιες εμμονές εκεί δείχνουν πως οι υπάρχοντες κομματικοί σχηματισμοί δεν είναι έτοιμοι να κάνουν την υπέρβασή τους. Πάντως οι Κυριακάτικες συγκεντρώσεις ήταν ένα ηχηρό νοητικό χαστούκι σ’ όσους θεωρούν πως «δεν υπάρχουν λαοί μόνο ελίτ». Και μόνο αυτό να βγει απ’ αυτές, δεν το λες και λίγο.

(Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι δρ Κοινωνιολογίας και συγγραφέας- Τελευταίο του βιβλίο «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα», εκδόσεις Αλεξάνδρεια)

#ΤΕΜΠΗ