Αντώνης Μαυρόπουλος στο Dnews: Πολεμικοί αλγόριθμοι και αλγοριθμικοί πόλεμοι

Η πολεμική τεχνητή νοημοσύνη δεν προκύπτει λόγω απουσίας νομικών και ρυθμιστικών πλαισίων. Όσο η έρευνα, η παραγωγή και η διανομή ενέργειας, τροφής, γνώσης οργανώνονται με κριτήριο το ιδιωτικό κέρδος, οι καλύτεροι μαθηματικοί θα πληρώνονται για να μεγιστοποιούν τους θανάτους ανά κιλοβατώρα ενέργειας αντί να ελαχιστοποιούν την πείνα στη γη. Κάθε αυτόνομο όπλο, κάθε σύστημα στόχευσης, κάθε αλγόριθμος «kill/no kill» αποτελεί τεχνολογική αποκρυστάλλωση των κοινωνικών σχέσεων και της κυριαρχίας της αγοράς πάνω στις ανθρώπινες ανάγκες.

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία ο πόλεμος είναι πλέον κανονικότητα

και όχι κατάσταση εξαίρεσης. Ο αλγόριθμος του πολέμου φαντάζει, ξανά, σαν ο μοναδικός τρόπος να επιλυθούν συσσωρευμένες αντιθέσεις και αντιφάσεις και να ξαναμοιραστεί ο κόσμος. Η αρχή έγινε από την Ουκρανία, έναν πόλεμο που ακόμα και αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί όπως πολύ εύστοχα περιγράφει και ο Λεωνίδας Βατικιώτης στο εξαιρετικό του βιβλίο «Το μεγάλο πλάνο» (εκδόσεις Τόπος). Τη σκυτάλη πήρε (αν και μάλλον δεν την είχε αφήσει ποτέ) η ακροδεξιά συμμορία δολοφόνων που κυβερνάει το Ισραήλ, με την υποστήριξη του συνόλου του Δυτικού κόσμου, με τις ωμές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου με χιλιάδες νεκρούς στο Ιράν, το Λίβανο και τη Συρία (δεν περιλαμβάνω όσα γίνονται στη Γάζα στην έννοια του πολέμου, εκεί έχουμε γενοκτονία). Ινδία και Πακιστάν έκαναν μια πρόβα πολέμου μερικών ημερών, οι ΗΠΑ δοκίμασαν τις νέες διατρητικές βόμβες τους στα πυρηνικά καταφύγια του Ιράν και αναμένουμε με αγωνία τα επόμενα επεισόδια στη υπό εξέλιξη μοιρασιά του κόσμου σε σφαίρες επιρροής.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, αλλά και σε όλες όσες αναμένονται το επόμενο διάστημα, ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται όλο και πιο καθοριστικός για την έκβαση της μάχης. Άλλωστε η μάχη για τη διαμόρφωση στεγανών σφαιρών επιρροής στο διαδίκτυο, με συνδυασμένες δράσεις κρατικών οντοτήτων και πολυεθνικών της πληροφορικής, έχει ήδη ξεκινήσει από το 2010 και εξακολουθεί να μαίνεται ως σήμερα. Ο πόλεμος του ελέγχου της πληροφορίας και του περιεχομένου στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με τελευταίο επεισόδιο τη διαχείριση του Tik Tok στις ΗΠΑ, δε σταμάτησε ποτέ: λεγεώνες chatbots, εφοδιασμένων με τα πιο ισχυρά προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης, συγκρούονται καθημερινά σε όλα τα μήκη και πλάτη του διαδικτύου για να δημιουργήσουν τάσεις και να δρομολογήσουν επιθυμητές συμπεριφορές των χρηστών και πολιτικές εξελίξεις. Και βεβαίως, ο πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για την επικράτηση στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης μαίνεται σε πολλαπλά επίπεδα, ενώ η έκβαση του αναμένεται να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τις γεωπολιτικές εξελίξεις τα επόμενα 50 χρόνια. Είναι ίσως και αυτός ένας από τους λόγους που οι ΗΠΑ επιλέγουν τη στρατηγική της κλιμάκωσης της πολεμικής έντασης. Μια υπερδύναμη που ήδη υπολείπεται της Κίνας στην οικονομία και φαίνεται να χάνει και την τεχνολογική υπεροχή της, είναι λογικό να καταφεύγει στο μοναδικό πεδίο στο οποίο ακόμα υπερέχει: τη στρατιωτική υπεροπλία, ως μέσο καθυστέρησης ή και αντιστροφής εξελίξεων που οικονομικά και τεχνολογικά μοιάζουν αναπόφευκτες.

Αλγοριθμικοί πόλεμοι

Σε αυτό το πλαίσιο, οι αμυντικοί προϋπολογισμοί λειτουργούν ως μια μορφή «στρατιωτικού κεϋνσιανισμού»: κρατική ζήτηση που στηρίζει βιομηχανίες οι οποίες διαφορετικά θα κατέρρεαν κάτω από το ίδιο τους το βάρος. Οι ΗΠΑ δαπανούν ετησίως πάνω από 880 δισ. δολάρια για εξοπλισμούς. Τα χρήματα αυτά ρέουν σε δεκάδες χιλιάδες υπεργολάβους, σώζοντας θέσεις εργασίας, αλλά και ποσοστά κέρδους, σε πολιτείες που αλλιώς θα αντιμετώπιζαν μαζική ανεργία . Πίσω από κάθε νέο αεροπλανοφόρο κρύβεται μια διάσωση χρηματοπιστωτικών προϊόντων, πίσω από κάθε εκτόξευση πυραύλου, μια ένεση ρευστότητας σε εταιρίες υψηλής τεχνολογίας.

Ωστόσο, ο πόλεμος στον καπιταλισμό δεν είναι μόνο εργαλείο μακροοικονομικής σταθεροποίησης, είναι και θερμοκοιτίδα τεχνολογικής καινοτομίας. Το ραντάρ, ο μικροϋπολογιστής, το ίντερνετ, ακόμη και το GPS γεννήθηκαν σε στρατιωτικά εργαστήρια, με άφθονη και δωρεάν κρατική χρηματοδότηση, προτού «μεταφραστούν» σε ειρηνικές εφαρμογές μαζικής κατανάλωσης. Σήμερα, το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται με την τεχνητή νοημοσύνη: η DARPA χρηματοδοτεί εδώ και δεκαετίες βασική έρευνα, ενώ προγράμματα όπως το Project Maven επιστρατεύουν μηχανική μάθηση για την ταξινόμηση βίντεο από drone μάχης, ανοίγοντας ταυτόχρονα δρόμο για εμπορικές πλατφόρμες computer-vision στην υγεία ή τις διαδικτυακές πωλήσεις . Έτσι προκύπτει το «συνεχές πολέμου-ειρήνης»: η ίδια αλυσίδα εφοδιασμού που παράγει cloud υποδομές για το Netflix, παρέχει και τον υπολογιστικό ιστό που επιτρέπει στον αλγόριθμο να σημαδεύει στόχο. Η τεχνολογία της αγοράς μετατρέπεται σε εργαλείο ελέγχου του ελεύθερου χρόνου και εκμετάλλευσης της εργασίας, είτε μέσω της αυτοματοποίησης στην παραγωγή είτε μέσω της επιτήρησης και της διαχείρισης πληθυσμών σε καιρό ειρήνης και πολέμου. Δεν υπάρχει πλέον σαφής διαχωρισμός μεταξύ «πολεμικής» και «ειρηνικής» τεχνολογίας: η ίδια η αγορά, με τη λογική του κέρδους ενθαρρύνει την πολλαπλή χρήση κάθε τεχνολογίας, ενσωματώνοντας και αναπαράγοντας τις στρατιωτικές τεχνολογίες σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής.

Το Project Maven του 2017 αποτέλεσε ορόσημο στην πορεία απροκάλυπτης στρατιωτικοποίησης των μεγάλων εταιρειών πληροφορικής. Το έργο, που στόχευε στη χρήση μηχανικής μάθησης για ανάλυση βίντεο από drones, ξεσήκωσε την αντίδραση των εργαζομένων της Google (με πάνω από 5.000 υπαλλήλους να υπογράφουν κατά της ανάληψης του έργου) και ανέδειξε τις αντιστάσεις στη στρατιωτικοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, μετά την εκλογή του Τραμπ το 2025, οι μεγάλες εταιρείες της πληροφορικής εγκατέλειψαν τις όποιες πολιτικές περιορισμού στρατιωτικής συνεργασίας ακολουθούσαν, και στράφηκαν στα πλουσιοπάροχα συμβόλαια της στρατιωτικής βιομηχανίας. Πλέον, η Amazon, η Microsoft, η Google, ακόμη και η Alibaba, μοιράζονται συμβόλαια δισεκατομμυρίων για cloud, computer-vision, και μεγάλα γλωσσικά μοντέλα εξειδικευμένα για πολεμικές εφαρμογές. Η πολεμική οικονομία του 21ου αιώνα περνάει μέσα από τα data centers, διακλαδώνεται σε αθώες μορφές λογισμικού, καθοδηγεί την παραγωγή βίας χωρίς εδαφικές εξαρτήσεις και μετατρέπει τις μάχες σε ροές δεδομένων που αναλύονται ταχύτατα. Η βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης εξάγει τερατώδεις υπεραξίες από τον συνεχή κύκλο συλλογής, ετικετοποίησης και πώλησης big data, είτε πρόκειται για το «Follow the Target» στο Ιράκ είτε για το TikTok στο smartphone σας.

Έτσι έχουμε πλέον τη διαμόρφωση ενός καινούριου κρατικού - στρατιωτικού – βιομηχανικού συμπλέγματος, με κεντρικό το ρόλο των πολυεθνικών της πληροφορικής και της τεχνητής νοημοσύνης. Οι παγκόσμιες επενδύσεις σε στρατιωτική τεχνητή νοημοσύνη έχουν εκτοξευθεί. Το Πεντάγωνο ζήτησε 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια για προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης το 2025, ενώ η σχετική παγκόσμια αγορά στρατιωτικών εφαρμογών αναμένεται να τετραπλασιαστεί εντός πέντε ετών: από 9,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023 σε 38,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2028. Η Κίνα επενδύει σχεδόν ισόποσα με το Πεντάγωνο σε στρατιωτική τεχνητή νοημοσύνη, ενώ η ΕΕ διαθέτει σχεδόν μισό δις ευρώ μέσω του European Defence Fund. Αν κάτι έχει ιδιαίτερη σημασία να κρατήσουμε, είναι ότι αυτό το σύμπλεγμα ελέγχει και εξελίσσει τόσο τις στρατιωτικές όσο και τις πολιτικές εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης. Με τον τρόπο αυτό, οι εμπειρίες και οι καινοτομίες στο στρατιωτικό πεδίο μπορούν γρήγορα και εύκολα να εφαρμόζονται στην πολιτική διαχείριση καταστάσεων, αλλά και αντίστροφα, εξελίξεις και εφαρμογές από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης μπορούν εύκολα και γρήγορα να τροφοδοτούν στρατιωτικές εφαρμογές. Οι νέες εμπορικές εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης θα βαδίζουν σε ρυθμούς στρατιωτικής παρέλασης και οι νέες στρατιωτικές εφαρμογές θα παρουσιάζονται ως καινοτόμα εμπορικά προϊόντα.

Πολεμικοί αλγόριθμοι

Το πέρασμα από τον «πόλεμο της πληροφορίας» στον «πόλεμο της Τεχνητής Νοημοσύνης» συνιστά ρήξη ανάλογη με την αντικατάσταση της ιπποδύναμης από τη μηχανή: αλλάζει όχι μόνο το μέσο, αλλά τον ίδιο τον ορισμό της ισχύος. Στις επιχειρήσεις πληροφόρησης, την εποχή των κυβερνοεπιθέσεων, των fake news και των ψυχολογικών επιχειρήσεων, το διακύβευμα ήταν να καθοδηγηθεί η συνείδηση του αντιπάλου ή του στόχου (ποιος βλέπει, τι πιστεύει, πότε κινητοποιείται). Η ήττα του αντιπάλου επιδιωκόταν μέσω χειραγώγησης νοήματος, άρα προτεραιότητα είχαν τα κανάλια μετάδοσης και το περιεχόμενο. Με τον πόλεμο της τεχνητής νοημοσύνης το επίκεντρο μετατοπίζεται από το μήνυμα στον αλγόριθμο: κρίσιμο δεν είναι πια να πεισθεί το κοινό, αλλά να εντοπιστεί, να προβλεφθεί και να εξουδετερωθεί ο στόχος, ανθρώπινος ή υλικός, πριν καν προλάβει να σκεφτεί. Συστήματα μηχανικής μάθησης αλέθουν τερατώδεις ποσότητες δεδομένων από αισθητήρες, δορυφόρους και κοινωνικά δίκτυα για να παράγουν σε πραγματικό χρόνο λίστες «υποψήφιων στόχων». Ο κύκλος Παρατήρηση-Προσανατολισμός-Απόφαση-Δράση συνθλίβεται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, και η ανθρώπινη εποπτεία περιορίζεται στο πάτημα ενός κουμπιού.

Με τον όρο «πολεμικοί αλγόριθμοι» αναφέρομαι στο λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης που στοχοθετεί, προβλέπει, βελτιστοποιεί και σκοτώνει. Πρόκειται για μαθηματικές ρουτίνες εκπαιδευμένες σε τεράστια σύνολα δεδομένων: δορυφορικές εικόνες, τηλεπικοινωνιακά μεταδεδομένα, βίντεο θερμικών καμερών. Η εκπαίδευση αυτών των μοντέλων βασίζεται σε ίδια εργαλεία με εκείνα που αναπτύσσουν εταιρείες μαζικής διαφήμισης. Σχεδόν το ίδιο πρόγραμμα που αποφασίζει σε ποιον θα προωθήσει μια διαφήμιση iPhone αξιολογεί και την «αξία» ενός ανθρώπινου στόχου. Ο αλγόριθμος δεν «στρατιωτικοποιείται» εκ των υστέρων. Είναι ήδη στρατιωτικοποιημένος εκ γενετής, ακριβώς επειδή ολόκληρη η βιομηχανία της πληροφορικής συμφύεται πλέον άρρηκτα με τη στρατιωτική βιομηχανία και τις κρατικές προτεραιότητες ασφαλείας.

Η χρήση των πολεμικών αλγορίθμων γεννάει τέσσερις τεκτονικές μετατοπίσεις. Πρώτον, συμπιέζει τον πολιτικό χρόνο: κυβερνήσεις και επιτελεία επικυρώνουν ταχύτατα σχέδια που έχουν ήδη εξαχθεί από black-box νευρωνικά δίκτυα. Δεύτερον, αποϋλοποιεί το πεδίο μάχης: ο ίδιος κώδικας που βελτιστοποιεί logistics λιανεμπορίου κατευθύνει σμήνη drone, εξαφανίζοντας τα όρια ανάμεσα σε πολιτική και στρατιωτική υποδομή. Τρίτον, καθιερώνει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεδομένων: όποιος κατέχει τα μεγαλύτερα training-sets και την ισχυρότερη υπολογιστική ισχύ αποκτά στρατηγικό μονοπώλιο. Τέταρτον, υπονομεύει το διεθνές δίκαιο: όταν η εντολή «πυροβόλησε/μην πυροβολήσεις» παράγεται από μια συνάρτηση βελτιστοποίησης, η αρχή της «ουσιαστικής ανθρώπινης εποπτείας» καταντά κενό γράμμα.

Το ισραηλινό σύστημα Lavender είναι ίσως το πιο ωμό παράδειγμα αλγοριθμικής βίας. Τροφοδοτούμενο με δημογραφικά και συμπεριφορικά δεδομένα εκατομμυρίων Παλαιστινίων, παρήγαγε λίστες χιλιάδων «υπόπτων» με ένα δηλωμένο ποσοστό λάθους 10 %. Το Lavender έχει καταγράψει 37.000 άνδρες ως πιθανούς στόχους, με διαφορετικούς βαθμούς αξιοπιστίας. Οι δομές πυρός βελτιστοποιούνται ώστε να επιτρέπουν θανάτους αμάχων που κυμαίνονται από 20–100 ανά στόχο (20 για χαμηλής αξιοπιστίας, ως και 100 για υψηλής αξιοπιστίας στόχους). Αντίστοιχα, το σύστημα Gospel της Μονάδας 8200 προτείνει 100 ανθρώπους - στόχους κάθε μέρα, ενώ με τις παραδοσιακές μεθόδους προσδιορίζονταν ως και 50 άνθρωποι – στόχοι ανά έτος. Στο πεντάλεπτο ανάμεσα στη ροή δεδομένων και την τελική επιβεβαίωση στόχου, ο ανθρώπινος παράγοντας υποβαθμίστηκε στο ρόλο ενός απλού click, με περιθώριο λίγων δευτερολέπτων. Το αποτέλεσμα είναι ένας ρυθμός δολοφονιών που κανένας παραδοσιακός επιτελικός μηχανισμός δεν θα μπορούσε να φτάσει.

Η Ουκρανία λειτουργεί ως ζωντανό εργαστήριο παραγωγής πολεμικής τεχνητής νοημοσύνης: δεκάδες start-ups, ανοιχτού κώδικα λογισμικό, φθηνό hardware τύπου Raspberry Pi, και ένα νέφος αυτόνομων drone χαμηλού κόστους. Το τελικό προϊόν είναι το ίδιο: μια πιο αποκεντρωμένη, πιο αυτοματοποιημένη μηχανή θανάτου που τροφοδοτείται από δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, crowdsourcing και live video streaming.

Η Ρωσία έχει αναπτύξει δικά της αυτόνομα drones με δυνατότητες μηχανικής μάθησης ικανά να αναγνωρίζουν στρατιωτικά οχήματα σε αυτοκινητόδρομους. Το Ιράν έχει αναπτύξει «ένα από τα πιο εκτεταμένα στρατιωτικοβιομηχανικά - πληροφοριακά συμπλέγματα του κόσμου», ειδικευμένο σε χαμηλού κόστους αλλά αποτελεσματικά αυτόνομα συστήματα. Τα ιρανικά kamikaze drones που χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία αποδεικνύουν πώς οι «περιφερειακές» δυνάμεις μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στον αλγοριθμικό πόλεμο.

Η Κίνα αντιπροσωπεύει μια διαφορετική μορφή στρατιωτικο-πληροφοριακού συμπλέγματος, όπου ο κρατικός καπιταλισμός ηγείται και καθοδηγεί τις εξελίξεις. Το σχέδιο «Next Generation AI Development Plan» του 2017 κατατάσσει την ΤΝ ως στρατηγική προτεραιότητα, ενώ εταιρείες όπως η Alibaba και η Tencent συνεργάζονται άμεσα με τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (PLA). Η Κίνα επενδύει ιδιαίτερα σε swarm technology και αυτόνομα στρατιωτικά οχήματα, στοχεύοντας στην υπερβαση των αμερικανικών αμυντικών συστημάτων. Ο στόχος του Προέδρου Xi Jinping να κάνει τον κινέζικο στρατό «παγκόσμιας κλάσης» μέχρι τα μέσα του αιώνα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη πολεμικών εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης. Το Πεκίνο μιλά ανοιχτά για έξυπνους πολέμους στους οποίους σμήνη αυτόνομων σκαφών τυφλώνουν δορυφόρους χωρίς να τους καταστρέφουν και μια στρατηγική έξυπνου και αναπάντεχου μπλοκαρίσματος σε υπολογιστικά νέφη, δίκτυα 5G και υποθαλάσσια καλώδια.

Γόρδιοι δεσμοί

Οι τεχνολογίες δεν είναι ουδέτερες, είναι συμπύκνωση και αποκρυστάλλωση κοινωνικών σχέσεων, και ειδικά των ταξικών συγκρούσεων που διέπουν τον καπιταλισμό . Η αλγοριθμική βία και η στρατιωτική τεχνητή νοημοσύνη δεν προκύπτει λόγω απουσίας νομικών και ρυθμιστικών πλαισίων. Όσο η έρευνα, η παραγωγή και η διανομή ενέργειας, τροφής και γνώσης οργανώνονται με κριτήριο το ιδιωτικό κέρδος, οι καλύτεροι μαθηματικοί θα πληρώνονται για να μεγιστοποιούν τους θανάτους ανά κιλοβατώρα ενέργειας αντί να ελαχιστοποιούν την πείνα στη γη. Οι «πολεμικοί αλγόριθμοι» ενσωματώνουν και αναπαράγουν τις κοινωνικές σχέσεις σε ψηφιακή μορφή. Κάθε αυτόνομο όπλο, κάθε σύστημα στόχευσης, κάθε αλγόριθμος «kill/no kill» αποτελεί τεχνολογική αποκρυστάλλωση των κοινωνικών σχέσεων και της κυριαρχίας της αγοράς πάνω στις ανθρώπινες ανάγκες.

Η στρατιωτικοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι παρέκκλιση η «κατάχρηση» μιας εγγενώς ειρηνικής τεχνολογίας, αλλά φυσικό επακόλουθο του ίδιου του τρόπου παραγωγής και εμπορευματοποίησης της. Το νέο στρατιωτικό-πληροφοριακό σύμπλεγμα δεν αντιπροσωπεύει απλώς εκσυγχρονισμό του παλιού στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος, αλλά ποιοτικά νέα μορφή σύμφυσης οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Η ενσωμάτωση του ψηφιακού κεφαλαίου στο στρατιωτικό μηχανισμό δημιουργεί πρωτόγνωρες μορφές τεχνολογικής κυριαρχίας.

Στο εσωτερικό των ίδιων των κοινωνιών, οι πολεμικοί αλγόριθμοι δεν παραμένουν στη γραμμή του μετώπου. Η λογική τους εισχωρεί σε κάθε πτυχή: predictive policing σε προάστια, facial recognition σε αεροδρόμια, capital-allocation αλγόριθμοι που «προβλέπουν» ποιος φοιτητής αξίζει δάνειο. Το συνεχές πολέμου-ειρήνης σημαίνει ότι ο αλγόριθμος επιτήρησης του σήμερα είναι ο αλγόριθμος στόχευσης του αύριο, κι αντίστροφα . Όσο η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης καθορίζεται από πέντε μεγάλες πολυεθνικές, αυτή η οσμωτική σχέση θα βαθαίνει.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι όποιες μεταρρυθμιστικές προσεγγίσεις («ηθικές οδηγίες», «ανθρώπινη εποπτεία», «υπεύθυνη τεχνητή νοημοσύνη») είναι καταδικασμένες να παραμένουν ανεπαρκείς όσο διατηρούνται οι θεμελιώδεις κοινωνικές σχέσεις που οδηγούν στη στρατιωτικοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άμεσοι αγώνες για περιορισμό των αυτόνομων όπλων ή για διαφάνεια στη χρήση στρατιωτικής τεχνητής νοημοσύνης είναι άνευ σημασίας. Αντίθετα, αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου κοινωνικού αγώνα για δημοκρατικό έλεγχο της τεχνολογίας.

Οι «αλγοριθμικοί πόλεμοι» του σήμερα είναι μόνον η αρχή. Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης υπό καπιταλιστικές συνθήκες απειλεί να οδηγήσει σε μορφές «ψηφιακής βαρβαρότητας» όπου η βία θα είναι πλήρως αυτοματοποιημένη και ανεξάρτητη από κάθε ανθρώπινη κρίση. Τελικά, οι «πολεμικοί αλγόριθμοι» είναι προϊόν των πολεμικών κοινωνικών σχέσεων. Η κατάργησή τους απαιτεί την κατάργηση αυτών των σχέσεων - την υπέρβαση ενός συστήματος που μετατρέπει κάθε επιστημονική πρόοδο σε εργαλείο καταστολής και εκμετάλλευσης.

Ίσως, τελικά, το δίλημμα του 21ου αιώνα να συνοψίζεται ως εξής: ή ο καπιταλισμός θα αλγοριθμοποιήσει την ανθρωπότητα, ή η ανθρωπότητα θα κοινωνικοποιήσει τους αλγορίθμους. Δεν πρόκειται για τεχνικό πρόβλημα, αλλά για ταξική – πολιτική επιλογή. Αν δεν θέλουμε οι επόμενες γενιές να κληρονομήσουν μια Γη όπου τα drone περιπολούν τον ουρανό και τα chatbot ελέγχουν τις λίστες συσσιτίων, οφείλουμε να κόψουμε το Γόρδιο δεσμό ανάμεσα στο κέρδος και την επιστήμη, ανάμεσα στην εκμετάλλευση και την τεχνολογία, ανάμεσα στις αγορές και τη φύση. Γιατί όσο ο πόλεμος παραμένει άλλη μία οικονομικά προσοδοφόρα «επιχείρηση», οι αλγόριθμοι θα παραμένουν στρατιώτες· και η ειρήνη, απλώς μια ανάσα ανάμεσα σε ενημερώσεις λογισμικού.

Ο Αντώνης Μαυρόπουλος είναι σύμβουλος κυκλικής οικονομίας και συγγραφέας του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη – Άνθρωπος, Φύση, Μηχανές» (εκδόσεις Τόπος)

#ΤΕΧΝΗΤΗ_ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ #ΠΟΛΕΜΟΣ