Οδηγός επιβίωσης για την αναζήτηση της… «σωστής» πληροφορίας

Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη «σωστή» ή «χρήσιμη» πληροφορία σε ένα διαρκώς αναπτυσσόμενο ψηφιακό περιβάλλον και τι ρόλο παίζει η «πηγή» στην αναζήτηση μιας πληροφορίας;

Απαντήσεις στα παραπάνω και σε μια σειρά από άλλα ερωτήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση στην κατανόηση και τη χρήση της πληροφορίας δίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η καθηγήτρια στο Queensland University of Technology του Μπρισμπέιν της Αυστραλίας, και εκ των κορυφαίων προσωπικοτήτων στον χώρο της «πληροφοριακής παιδείας» Christine Bruce.

Η

Christine Bruce, η οποία επισκέφθηκε τον περασμένο Μάιο τη Θεσσαλονίκη προσκεκλημένη του Κολλεγίου Ανατόλια, μίλησε για την «πληροφοριακή παιδεία» και τη χρησιμότητά της σε μια συνεχώς εξελισσόμενη κοινωνία. Μεταξύ άλλων, η φημισμένη καθηγήτρια έχει αναπτύξει το μοντέλο πληροφοριακού γραμματισμού «Seven Faces of Information Literacy» (Τα 7 πρόσωπα του πληροφοριακού γραμματισμού) και δια μέσου των επτά κατηγοριών του, παρουσιάζει χαρακτηριστικά με τα οποία μπορεί ένας άνθρωπος να γίνει πληροφοριακά εγγράμματος. Η καθηγήτρια μίλησε για τα παρακάτω:

Για το τι είναι η «πληροφοριακή παιδεία»: Η «πληροφοριακή παιδεία» είναι να μπορείς να χρησιμοποιείς οποιαδήποτε πληροφορία, σε όποια μορφή προκειμένου να μάθεις κάτι, να πάρεις μια απόφαση, να λύσεις ένα πρόβλημα, να αλλάξεις κάτι στον κόσμο! Σταδιακά καθώς μεταβαίνουμε σε μια πιο «ψηφιακή κοινωνία» και θα πρέπει να είμαστε πιο «παγκόσμιοι πολίτες» και να κατανοούμε πώς μπορούμε να συμμετέχουμε σε ό,τι συμβαίνει και όχι μόνο να μαθαίνουμε γι αυτό. Να έχουμε τη δική μας «φωνή», τον δικό μας λόγο γι αυτά που συμβαίνουν και να το επικοινωνούμε αυτό στους υπόλοιπους ανθρώπους».

Για το πώς η «πληροφοριακή παιδεία» μπορεί να επηρεάσει ή να αλλάξει μια κοινωνία: «Καθώς οι άνθρωποι συνδέονται και επικοινωνούν μεταξύ τους αποκτούν μεγαλύτερη δύναμη και κίνητρο και είναι περισσότερο πρόθυμοι να εκφράσουν την άποψή τους αναφορικά με το τι θα πρέπει να γίνει και ας ελπίσουμε πως αυτοί που έχουν τα «εργαλεία» και τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις, θα μπορέσουν να ακούσουν και να κατανοήσουν αυτό που λέγεται. Η κατάρτιση σε μέσα και πληροφορίες, μέσω της «πληροφοριακής παιδείας» είναι επίσης χρήσιμη στην καθημερινή ζωή, αν θέλει κάποιος π.χ. να αγοράσει ένα καινούργιο αυτοκίνητο ή να επιλέξει σχολείο για τα παιδιά του ή ακόμη αν πρέπει να αποφασίσει ποιον θα ψηφίσει. Όλα αυτά βασίζονται στο να ξέρεις πότε χρειάζεσαι μια πληροφορία και από πού να την αντλήσεις, εάν είναι από ένα βιβλίο, το διαδίκτυο ή κάποιο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είσαι σε θέση να εκτιμήσεις την αξία της πληροφορίας και την πηγή της προκειμένου να μπορέσεις να λάβεις τη σωστή απόφαση γι αυτό που εσύ ή μια ομάδα ανθρώπων θα πρέπει να κάνει».

Για το πού πρέπει να εστιάσει ένα σχολείο για να δώσει τα καλύτερα εφόδια σε μαθητές και σπουδαστές: «Όταν οι μαθητές και σπουδαστές βρίσκονται σε μια διαδικασία μάθησης θα πρέπει να είναι γνώστες του περιβάλλοντος της πληροφορίας και της επίδρασης αυτού στους ίδιους και άλλους ανθρώπους προκειμένου να μπορούν να καταστούν πολίτες του «κόσμου της πληροφορίας». Κι αυτό πρέπει να αποτυπώνεται σ’ αυτά που οι μαθητές/σπουδαστές κάνουν εντός της τάξης ή ως εργασία».

Για τον τρόπο που μαθαίνουμε σήμερα: «Όταν δεν γνωρίζουμε κάτι θα πρέπει να ξέρουμε πώς μπορούμε να το μάθουμε και τις πηγές που έχουμε στη διάθεσή μας. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να συνδέσουμε αυτές τις πηγές με τα ζητήματα και τα προβλήματα στη δουλειά, την εν γένει καθημερινή μας ζωή κ.λπ. Θα πρέπει επίσης να είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε κάποιου είδους προσωπική ή συλλογική διαίσθηση, να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο».

Το γιατί οι βιβλιοθήκες είναι σημαντικές στον σύγχρονο κόσμο: «Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως επειδή υπάρχει πολλή πληροφορία στο διαδίκτυο δεν χρειαζόμαστε πλέον βιβλιοθήκες και βιβλιοθηκάριους. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πάντα πως οι βιβλιοθήκες δεν αφορούν τα βιβλία, αλλά την πληροφορία που προσφέρουν. Και αυτό που κάνουν οι βιβλιοθηκάριοι είναι να βάζουν σε τάξη το πληροφοριακό χάος. Μας βοηθούν να αποφασίζουμε ποια είναι η κατάλληλη πληροφορία ή να βρίσκουμε πού είναι η πληροφορία που μας χρειάζεται, μας βοηθούν να ξεχωρίζουμε την ψευδή πληροφορία».

Για το πόσο σημαντική είναι μια βιβλιοθήκη για ένα σχολείο: «Για τους λόγους που προανέφερα, οι βιβλιοθήκες είναι ζωτικής σημασίας για ένα σχολείο. Δεν μπορείς να έχεις μια διαδικασία μάθησης χωρίς τις κατάλληλες πηγές και δεν μπορείς να έχεις τις πηγές χωρίς έναν βιβλιοθηκάριο, ο οποίος θα ξέρει πού βρίσκονται και θα μπορεί να τις ταξινομήσει ώστε να βοηθήσει τους δασκάλους/καθηγητές να δημιουργήσουν μια εκπαιδευτική εμπειρία που θα είναι η καλύτερη για τους μαθητές τους».

Για το πώς μπορεί η μάθηση να μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε τις ψευδείς ειδήσεις (fake news): «Έχω μια απάντηση σ’ αυτό: ρωτήστε τον βιβλιοθηκάριό σας! Αυτό είναι στο οποίο ειδικεύονται, δηλαδή η σωστή πληροφορία και γι αυτό και τους χρειαζόμαστε. Σήμερα είναι οι ψευδείς ειδήσεις, αύριο θα είναι κάτι άλλο. Όταν περιεργάζεσαι μια σελίδα στο διαδίκτυο θα πρέπει να ξέρεις αν είναι αυθεντική, όταν λαμβάνεις ένα ηλεκτρονικό μήνυμα θα πρέπει να ξέρεις αν είναι ψεύτικο. Ένα από τα πράγματα που κάνουν οι βιβλιοθήκες είναι κι αυτό: να σου δίνουν πρόσβαση στη σωστή πληροφορία».

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)