«Ο Αγώνας για Δικαιοσύνη» – Πεθαίνοντας από ρατσισμό στην Αλαμπάμα (video)

Μετά τα εντυπωσιακά «Rocky:Creed» και «Μαύρος Πάνθηρας», ο Μάικλ Μπ. Τζόρνταν συνεχίζει την πορεία του ως ένας από τους πιο ενδιαφέροντες νέους ηθοποιούς στην Αμερική. Aυτή τη φορά διεκδικεί  δάφνες και στο είδος του δικαστικού δράματος, και μάλιστα σε μια ταινία που αφηγείται μια αληθινή ιστορία, το «Ο Αγώνας για Δικαιοσύνη» του Ντεστίν Ντανιέλ.

To δικαστικό δράμα του Ντανιέλ αγγίζει ένα δομικό χαρακτηριστικό της αμερικανικής κοινωνίας και όχι ένα σύμπτωμα: τον ρατσισμό. Και τον θίγει βάζοντας την κάμερα τους στις δικαστικές

αίθουσες, όπου λευκοί δικαστές αρνούνται  αθωωτικά στοιχεία για μαύρους κατηγορούμενους. Μέσα στις φυλακές, όπου θυμίζουν περισσότερο φυτείες με τους αλυσοδεμένους εργάτες να σκάβουν υπό το βλέμμα έφιππων και οπλισμένων λευκών αστυνομικών. Στους δρόμους του Νότου, όπου το μόνο που χρειάζεται για να καταλήξεις στην ηλεκτρική καρέκλα είναι να έχεις το λάθος χρώμα δέρματος…

Σεναριακά η ταινία εστιάζει στον δικηγόρο Μπράιαν Στίβενσον (το βιβλίο του οποίου άλλωστε αποτέλεσε και τη βάση της ταινίας), και στον αγώνα του να αποδείξει την αθωότητα του Γουόλτερ Μακμίλιαν, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο για μια δολοφονία που δεν διέπραξε. Η καταδίκη του στήθηκε εξ ολοκλήρου από τις Αρχές, ενώ η απόφαση για την εκτέλεση του πάρθηκε για λόγους εντυπωσιασμού, μέσω ενός από τα πολλά παρανοϊκά πράγματα στις ΗΠΑ, της judicial override, δηλαδή της δυνατότητας ενός δικαστή να αναιρέσει την ποινή που αποφασίστηκε σε υπόθεση και να επιβάλλει μια δική του, συνήθως πολύ χειρότερη. 

Στον αγώνα του ο Στίβενσον γίνεται μάρτυρας (και θύμα καθότι μαύρος και ο ίδιος) των ρατσιστικών δομών του συστήματος δικαιοσύνης των ΗΠΑ, με τις τραμπούκικες πρακτικές της αστυνομίας, η οποία δρα ως μια έννομη μαφία που εκφοβίζει μάρτυρες. Ταυτόχρονα όμως βιώνει  και την αλληλεγγύη μεταξύ των θυμάτων αυτού του ανθρωποφάγου κυκλώματος, τόσο των ίδιων των μαύρων καταδικασμένων, όσο και συλλογικά της έγχρωμης κοινότητας, η οποία τίθεται στο περιθώριο και γίνεται στόχος διακρίσεων σε κάθε ευκαιρία.

Είναι στην ανάδειξη αυτής της αλληλεγγύης όπου η ταινία, παρά τις συγκλονιστικές ερμηνείες τόσο του Μάικλ Μπ. Τζόρνταν αλλά και του Τζέιμι Φοξ ( ο οποίος βρίσκει μετά από πολλά χρόνια τη φόρμα του) δίνει τις καλύτερες στιγμές της. Είναι στις ίδιες της κοινότητες αυτές όπου ένα εκπροσωπούμενο από λευκούς άνδρες σύστημα βρίσκει έναν πολυφωνικό αντίλογο, ένα δάκρυ ζωής σε έναν αποστειρωμένο και ασφυκτικό περιβάλλον «προστασίας» της λευκής οικογένειας από τη «μαύρη απειλή».

Δεν είναι τυχαίο μάλιστα όπου ο χώρος της ταινία είναι το Μονρόβιλ της Αλαμπάμα, το μέρος απ’ όπου κατάγεται η Χάρπερ Λι, η συγγραφέας του μυθιστορήματος «To Kill a Mockingbird» ενός βιβλίου (και από το 1962, ταινίας) με το ίδιο ακριβώς θέμα.

Ωστόσο, συγκρινόμενο τόσο με αυτή την κλασική ταινία αλλά και παρόμοια έργα του είδους, το «Ο Αγώνας για Δικαιοσύνη» ως προσπάθεια, δεν καταφέρνει να αποφύγει ούτε τα δραματουργικά κλισέ ούτε τον έωλο ανθρωπισμό. Στην πρώτη περίπτωση η αμηχανία του σκηνοθέτη να γεφυρώσει τους χώρους της ταινίας και η αποτυχία του στο εκμεταλλευτεί πλήρως του ηθοποιούς είχαν ως αποτέλεσμα αρκετά κοινότυπα και αμήχανα πλάνα, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν αφιερωθεί στους χαρακτήρες.

Την ίδια στιγμή, αν και σε αυτό δεν ευθύνονται οι δημιουργοί της ταινίας αλλά τα όρια της σκέψης τους, είναι σχεδόν παράλογο να βλέπει κανείς πως ένα σύστημα χτίστηκε πάνω στον ρατσισμό και την ίδια στιγμή τα θύματα του να το υπερασπίζουν, θεωρώντας πως οι αδικίες εναντίον τους είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. «Το αντίθετο της φτώχειας δεν είναι ο πλούτος αλλά η δικαιοσύνη» καταλήγει ο Στίβενσον στον επίλογο της ταινίας. «Δικαιοσύνη χωρίς πλούτο στον καπιταλισμό δε θα δεις ποτέ» μπορεί να του απαντήσει, εύλογα, όποιος έχει την παραμικρή εμπειρία από δικαστήρια. 

Έτσι, δυστυχώς, ο «Ο Αγώνας για Δικαιοσύνη» ενώ έχει καλές προθέσεις, δεν έχει τα μέσα για τις υλοποιήσει, και ίσως, ούτε και τη διάθεση. Και έτσι, το τελικό αποτέλεσμα δεν ξεπερνά ένα χλιαρό «καλό ήταν».

Νίκος Γιακουμέλος

Σκηνοθεσία: Ντεστίν Ντανιέλ
Σενάριο:Ντέστιν Ντάνιελ Κρέτον, Αντριου Λάνχαμ
Διάρκεια: 137’
Διανομή: TANWEER

Πηγή: «Ο Αγώνας για Δικαιοσύνη» – Πεθαίνοντας από ρατσισμό στην Αλαμπάμα (video) - altsantiri