Η μόνη ασφαλής υπόσχεση «Δεν θα πιω – μόνο για σήμερα»: όλα όσα μας μοιράστηκε ο βραβευμένος ντοκιμαντερίστας και πρώην χρήστης Δομήνικος Ιγνατιάδης

Συνέντευξη στη Ναταλία Κάππα

Ο Δομήνικος Ιγνατιάδης είναι ένας νέος και πολλά υποσχόμενος δημιουργός που έχει δώσει ήδη ένα καλό δείγμα γραφής. Το 2015 παρουσίασε την πρώτη μικρού μήκους ταινία, το «Curiculum Vitae» που κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ Αλεξανδρείας (2017). Πρόκειται για ένα έργο που είναι εμπνευσμένο από το θεατρικό έργο του Λεωνίδα Προυσαλίδη «7 λογικές απαντήσεις», το οποίο περιγράφει τη ζωή ενός 30αρη άνδρα που ενώ ήταν δύο χρόνια καθαρός, τελικά και επειδή δεν

Στη συνέχεια ήρθε η πρώτη μεγάλου μήκους, που είναι το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Village Potemkin». Πρόκειται για μια αυτοβιογραφική ταινία για ουσίες σε μία πόλη υπό διάλυση. Ο Δομήνικος πίσω και μπροστά από την κάμερα, περιπλανιέται στην Αθήνα με ένα ποδήλατο και μια κάμερα GoPro και συναντά ανθρώπους πρώην χρήστες που μοιράζονται το ταξίδι τους στο θάνατο και πίσω πάλι στη ζωή. Ένας Γολγοθάς προς την αυτογνωσία και τον επαναπροσδιορισμό των πραγμάτων που έχουν αληθινή αξία. Μια ταινία-μαρτυρία για το πριν, κατά τη διάρκεια και το μετά της ηρωίνης.

-Μίλησέ μας για το αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ Village Potemkin.
Η ταινία βασίζεται σε μαρτυρίες αυτοπτών, ανεξάρτητες αλλά αλληλοσυμπληρούμενες, και χρωστάει πολλά στην αμεσότητα και το θάρρος των συντελεστών. Είναι μια ιδιωτική πρωτοβουλία από χρήστες, για χρήστες. Δεν υπάρχουν ειδήμονες, ούτε πολιτικά ορθή γραμμή πλεύσης αν και υπάρχουν κοινές αξίες. Με ρεαλισμό σε μορφή και περιεχόμενο, δίνει ένα νηφάλιο πορτραίτο της Αθήνας, μιας πόλης σε κρίση και εντοπίζει τις διασυνδέσεις του προβλήματος των ναρκωτικών με το ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι. Παρουσιάζει το πρόβλημα της τοξικομανίας στις χειρότερες εκδοχές του για να συνθέσει ένα όραμα ελπίδας και την δυνατότητα αναγέννησης. Καθώς τα γυρίσματα έγιναν σε διάρκεια τριών χρόνων, 2013-2016, η ταινία αποτυπώνει τη διάσταση του χρόνου τόσο στις προσωπογραφίες, όσο και στην πόλη της Αθήνας.

-Πώς και το ονόμασες Village Potemkin; Κάτι μου λέει ότι η ιστορία πίσω από αυτή την επιλογή έχει ενδιαφέρον.
Ο Ποτέμκιν ήταν στρατηγός της Αικατερίνης Β’. Σε κάθε επιδρομή στις νέο-κατακτηθείσες περιοχές, θέλοντας να την εντυπωσιάσει και χωρίς να προλαβαίνει να αναπαλαιώσει σωστά κι από τα θεμέλια τα χωριά, τοποθετούσε μόνο ψεύτικες φρεσκοβαμμένες προσόψεις σπιτιών και διέταζε τους στρατιώτες του να μεταμφιέζονται σε χωρικούς και να παρουσιάζονται χαμογελαστοί και ευτυχισμένοι. Από τότε η έκφραση «Village Potemkin» αναφέρεται σε ό,τι κοιτά μόνο την επιφάνεια, κι όχι πίσω από αυτή. Το περιτύλιγμα, κι όχι την ουσία.
Πρόσφατα παραδείγματα «Χωριών Ποτέμκιν» ήταν οι Ολυμπιακοί το 2004 της γκλαμουριάς, του ντόπινγκ και του φαίνεσθαι που μας έδωσε την χαριστική βολή για να εισέλθουμε στην οικονομική κατάρρευση των επόμενων χρόνων μέχρι σήμερα. Επίσης, η διαπόμπευση των οροθετικών το 2012 από τον Λοβέρδο για να πάρει το ΠΑΣΟΚ ψήφους και να θυσιάσει τους σύγχρονους Εβραίους, τις τοξικομανείς γυναίκες για το καλό της καθαρής ελληνικής οικογένειας, ήταν και αυτό μια ενέργεια για «το καθαρό μας χωριό», την Αθήνα. Τέλος, το πιο πρόσφατο, η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου από «κυρ παντελήδες» επιχειρηματίες και ένστολους καουμπόηδες, γιατί απλά η παρουσία του διέβαλε τα πρότυπα του καθαρού χωριού…

-Ως δημιουργός του, ποια θεωρείς ότι είναι τα δυνατά και ποια τα αδύνατα σημεία του;
Η επιτυχία του Village Potemkin είναι η ειλικρινής ανθρωπιά του. Κι αυτό γιατί όσοι μιλούν στην κάμερα «ξεβρακώνονται», όπως στις ομάδες αυτοβοήθειας των Ναρκομανών Ανωνύμων, και τελικά ακούγονται πράγματα που είναι εξαιρετικά άβολα, τολμηρά και πολιτικά μη ορθά. Το έργο αυτό γκρεμίζει τα θεμέλια της Αγίας Ελληνικής Οικογένειας και ανατρέπει τους κανόνες της. Το αδύνατο σημείο του είναι ότι δεν κατάφερα να μεταπείσω τις δυο γυναίκες που ήθελα διακαώς να μιλήσουν και αυτό μου στέρησε τη γυναικεία παρουσία στο ντοκιμαντέρ.

– Ποια είναι η δύναμη ενός ντοκιμαντέρ; Εσύ πότε κατάλαβες ότι αυτό μπορεί να γίνει ένα σημαντικό μέσο έκφρασης για σένα;
Επειδή περνάω ένα μεγάλο διάστημα της μέρας μόνος, όλες αυτές τις ώρες, τις ζω ονειροπολώντας, έχοντας πάντα στο νου μου μια ιστορία που θέλω να την κάνω εικόνα. Δεν θα έλεγα ότι είναι το επάγγελμά μου, νομίζω είναι η μοίρα μου. Ζω με τις εικόνες. Αυτά που κάνω τα κάνω για μένα, τους φίλους μου και για να απαλύνω τη ροή του χρόνου. Τέλος, θα ήθελα να μοιραστώ αυτό που είπε ο γερμανός ζωγράφος Wols, που για μένα είναι ο κύριος πυροδοτικός μηχανισμός μου για να ξεκινήσω κάτι καινούριο με την κάμερα. Κάτι που θα δω, που επιβάλλεται να το μοιραστώ και να μην το κουβαλάω μέσα μου γιατί αλλιώς την γ@μ!$@: «Όλα όσα βλέπουμε είναι οφθαλμαπάτη . Οι άνθρωποι είναι εντελώς τυφλοί, δεν τολμούν να δουν παρά μόνο το ολοφάνερο.»

– Σκέφτηκες ποτέ ότι επειδή το σκηνοθετείς και την ίδια στιγμή είσαι ένας εκ των πρωταγωνιστών, η ματιά σου δεν θα ήταν και τόσο «καθαρή»;
Αυτό που με προσδιόριζε τα τρία χρόνια που γυριζόταν το Village Potemkin ήταν ότι ήμουν ένας πρώην χρήστης σε ανάρρωση. Με αυτή την έννοια ήμουν μέσα στο θέμα, για να μην πω ότι ήμουν το θέμα. Με αντιμετώπισα ως μια ακόμη έκφραση της καθαρότητας, οπότε η ματιά μου ήταν εντελώς «καθαρή» κυριολεκτικά και σκηνοθετικά. Άλλωστε αυτός είναι ο τρόπος μου να νοιώθω το θέμα μου, να είναι δικό μου, να με αφορά. Αν αφορά εμένα, θα αφορά και τους άλλους.

– Τι σημαίνει να είσαι «καθαρός» (πρώην χρήστης) στην Αθήνα του 2019;
Είναι πολύ εύκολο να χρησιμοποιώ ως άλλοθι τις καταστάσεις, τους άλλους ανθρώπους αλλά και την ίδια την πόλη για να ξαναπιώ. Ομολογώ ότι είμαι ειδικός στο να εφευρίσκω δικαιολογίες. Νηφάλιος σήμερα, έχω την επιλογή να μην αφήσω κανέναν να μου κατευθύνει την ζωή, κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη και εάν βρίσκομαι. Σίγουρα είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος, αλλά σαν την περίοδο της χρήσης δεν είναι και δεν μπορώ να μην είμαι ευγνώμων που είμαι ζωντανός και ελεύθερος από τον εθισμό.

– Η συγκεκριμένη δουλειά θα μπορούσε να παίζεται στο πλαίσιο δράσεων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών ή είναι κάτι άλλο;
Το Village Potemkin φυσικά και θα μπορούσε να παίζεται στο πλαίσιο δράσεων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών αλλά και όχι μόνο. Για παράδειγμα, αυτό τον καιρό οργανώνουμε προβολές σε διάφορα καταστήματα κράτησης της χώρας. Οι εσωτερικές φυλακές είναι παρούσες σε όλους μας, το όραμα ελπίδας και η δυνατότητα αναγέννησης είναι πανανθρώπινη ανάγκη. Το ντοκιμαντέρ ξεκίνησε με την επιθυμία να βοηθήσει έστω και έναν χρήστη να κάνει το επόμενο βήμα, αλλά κατάφερε να επεκταθεί και να αποκτήσει μια μεγαλύτερη καλλιτεχνική υπόσταση, που βασίζεται κυρίως στην αλήθεια που τόλμησαν οι ήρωες να μοιραστούν. Και με την αλήθεια ταυτιζόμαστε όλοι.

– Πόσο μπορεί να αποτελέσει η τέχνη μία διέξοδο για ανθρώπους που αφέθηκαν στη δίνη των ναρκωτικών;
Η τέχνη μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στην ανάρρωση και στη θεραπεία. Μέσα από το συμβολισμό της τέχνης μπορούν πολύ πιο εύκολα να βγουν στην επιφάνεια οι φόβοι και τα τραύματα, να νοηματοδοτηθεί το παρελθόν και να μπορέσει να μιλήσει ο καθένας γι αυτό που καίγεται μέσα του. Στο βιβλίο της Κατερίνας Μάτσα «Το αδύνατο πένθος και η κρύπτη» παρουσιάζονται πολλές ιστορίες πρώην χρηστών, που μέσω της δραματοθεραπείας μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν βαριές απώλειες, να τους δώσουν νέο νόημα και έτσι να καταφέρουν να αποδεχτούν και να προχωρήσουν, χωρίς να χρειάζονται τις ουσίες για να γεμίζουν το απέραντο κενό.

– Ποιο είναι το μήνυμα που θέλεις όχι να περάσεις αλλά να φωνάξεις με το Potemkin;
Ότι ο καθένας που έχει πρόβλημα με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ μπορεί να γίνει νηφάλιος. Το έχουμε κάνει όλοι μας πολλές φορές. Το μυστικό είναι να μείνεις και να ζήσεις νηφάλιος και στις επιτυχίες αλλά και στις αποτυχίες. Η ασφαλής υπόσχεση που δίνω κάθε μέρα στον εαυτό μου είναι : «δεν θα πιω –μόνο για σήμερα».

-Το Village Potemkin είναι η 2η κινηματογραφική σου απόπειρα αλλά το πρώτο μεγάλου μήκους, το οποίο μάλιστα βραβεύτηκε και από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ποια είναι η θεματική του επόμενού σου ντοκιμαντέρ; Θα δούμε κάτι από σένα το 2019;
Η 3η κινηματογραφική μου απόπειρα, με την οποία θα έλεγα ότι κλείνω κι έναν βαρύ κύκλο για μένα, αφορά την οικογένεια και τον γεμάτο ελιγμούς δρόμο της αγάπης. Που χάνεται, που βρίσκεται, τι είναι ικανός κάποιος να κάνει προκειμένου να την κερδίσει. Πώς μέσα μας δημιουργείται η «Μεγάλη Παρεξήγηση» και πως μπορούμε να σπαταλήσουμε μια ολόκληρη ζωή για να τη λύσουμε. Όπως και το Village Potemkin, έτσι και εδώ, όσο πιο προσωπικά ειπωθεί αυτή η ιστορία, τόσο περισσότερο μας αφορά όλους. Γιατί στο τέλος όλων, όλοι θέλουμε ν’αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε.

Όσοι θα επιθυμούσαν να το δουν μπορούν αυτήν την Κυριακή!
Η ομάδα των Συλλογικών Δράσεων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18 Άνω και το Σωματείο Υποστήριξης του Κοινωνικού και Επιστημονικού Έργου του 18 Άνω διοργανώνουν την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2019 και ώρα 7.00μ.μ στον Δημοτικό Κινηματογράφο “Νέα Ελβετία” (Ν.Ελβετίας 34 & Σεβαστείας, Βύρωνα) την Προβολή του Ντοκιμαντέρ “VILLAGE POTEMKIN”. Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση. Είσοδος ελεύθερη.