Επιτέλους θα υπάρξουν ειδικοί χώροι για τους χρήστες στο κέντρο της Αθήνας

Κείμενο Ναταλία Κάππα

Οι περισσότεροι εξ ημών που έχουμε βρεθεί ή βρισκόμαστε συχνά πυκνά στο κέντρο (ή μένουμε στο κέντρο), έχουμε δει πολλάκις χρήστες να σουτάρουν σε σκαλάκια, στενάκια, πεζοδρόμια και παρκάκια. Θυμάμαι σε ένα από τα σπίτια που έμενα στα Εξάρχεια, συγκεκριμένα στην Οικονόμου, είχα κάθε μέρα έναν χρήστη να βρίσκεται σε ημιθανή κατάσταση στα σκαλάκια του απέναντι κτηρίου.

Η πρώτη φορά που έρχεσαι σε επαφή με αυτήν την ιδιαίτερη πραγματικότητα των ουσιών αισθάνεσαι αμηχανία, στεναχώρια, άγχος (αν ζει ή

Το περίεργο είναι ότι εν αντιθέσει με άλλα πράγματα που με τον καιρό τα συνηθίζεις, αυτήν την εικόνα δεν την συνήθισα ποτέ αν και έζησα καθημερινά μαζί της επί μία τετραετία. Στα Εξάρχεια –και στην ευρύτερη περιοχή- η χρήση, το εμπόριο και οι ναρκομανείς είναι ένα φαινόμενο που κρατάει χρόνια.

Κάθε φορά, που σημαίνει κάθε μέρα, που έβλεπα αυτά τα άρρωστα παιδιά να παίρνουν τη δόση τους όπου βρουν κυριολεκτικά (και να σουτάρουν πάνω τους όπου βρουν κυριολεκτικά), σκεφτόμουν «αλήθεια, πόσο δύσκολο είναι στα τόσα εγκαταλελειμμένα κτήρια του κέντρου να φτιάξουν ειδικούς χώρους για να φιλοξενούν τη χρήση και τους χρήστες;». Στο εξωτερικό άλλωστε αυτές οι κοινωνικές δομές υπάρχουν δεκαετίες -στην Ευρώπη τουλάχιστον 30 χρόνια- και λειτουργούν με θεαματικά αποτελέσματα.

Διαβάζοντας το editorial του Χρήστου Αλεφάντη στην Σχεδία αυτού του μήνα, τα θυμήθηκα όλα αυτά και είπα να το δούμε πάλι, γιατί πέρασε λίγο γρήγορα από τις ειδήσεις και είναι κάτι που πρέπει να αγκαλιάσουμε όλοι.

Στο κείμενο αυτό ο Αλεφάντης αναφέρεται στο παράδειγμα της Αυστραλίας που ήταν η πρώτη χώρα σε όλο το νότιο ημισφαίριο που λειτούργησε ένα «Κέντρο Ιατρικώς Ελεγχόμενης Χρήσης», το 2001. Την πρωτοβουλία, την ευθύνη και τη λειτουργία του χώρου την έχει η εκκλησιαστική αρχή United Church of Australia (!), που βλέποντας το ποσοστό θανάτων από τη χρήση στο Κινγκς Κρος, αποφάσισε να κάνει κάτι. Αυτό το κάτι λοιπόν έφερε τα εξής αποτελέσματα: έχουν καταγραφεί πάνω από 1 εκατομμύριο επισκέψεις χωρίς να σημειωθεί ούτε ένας θάνατος, 7 χιλιάδες περιπτώσεις υπερβολικής δόσης αντιμετωπίστηκαν λόγω της άμεσης παρέμβασης του επιστημονικού προσωπικού στο χώρο, ενώ οι κλήσεις στο αντίστοιχο ΕΚΑΒ της περιοχής έχει μειωθεί κατά 80%.

Προ ημερών δημοσιεύτηκε μία συνέντευξη στο ΑΠΕ, του αναπληρωτή γενικού γραμματέα του υπουργείου Υγείας Σταμάτη Βαρδάρου, που μίλησε για τα ΧΕΧ (Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης, γνωστοί και ως Shooting Rooms), τη σημασία τους για τα εξαρτημένα άτομα αλλά και για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια.

Ο πρώτος χώρος θα βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας (που το πρόβλημα και το εμπόριο είναι πολύ πιο έντονο) και την ευθύνη θα έχει ο ΟΚΑΝΑ.

Σύμφωνα με τον κο Βαρδάρο «Βασίζονται στη λογική ότι η Πολιτεία οφείλει να φροντίζει -πέρα από τα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών και επιθυμούν να απεξαρτηθούν- και για την υγεία των ατόμων που έχουν χαμηλό ή κανένα κίνητρο για θεραπεία, καθώς και για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια. Βασικό επιχείρημα για την υιοθέτηση πολιτικών μείωσης της βλάβης είναι και η αναγνώριση του δικαιώματος του κάθε ατόμου να κάνει επιλογές αναφορικά με την υγεία/ζωή του, σε αντίθεση με πρακτικές τύπου «υποχρεωτικής θεραπείας», και συνεχίζει «Οι χώροι αυτοί αποσκοπούν, πρωτίστως, στη μείωση των σοβαρών κινδύνων μετάδοσης ασθενειών μέσω της κοινής χρήσης συνέργων χρήσης, στην πρόληψη των θανάτων από υπερβολική δόση ναρκωτικών και στη σύνδεση των χρηστών υψηλού κινδύνου με υπηρεσίες θεραπείας των εξαρτήσεων καθώς και άλλες υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Επιδιώκουν, επίσης, να συμβάλουν στη μείωση της χρήσης ναρκωτικών σε δημόσιους χώρους: στην παρουσία χρησιμοποιημένων βελόνων/συριγγών και σε άλλα θέματα δημόσιας ασφάλειας που συνδέονται με τις “πιάτσες” ναρκωτικών και βρίσκονται στο κέντρο μεγάλων πόλεων».

Οι υπηρεσίες που θα προσφέρουν οι ΧΕΧ
Οι Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης παρέχουν στους χρήστες ναρκωτικών:
• αποστειρωμένα σύνεργα χρήσης,
• υπηρεσίες ενημέρωσης και συμβουλευτικής,
• πρώτες βοήθειες σε περίπτωση υπερδοσολογίας,
• πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη
• παραπομπή σε κατάλληλες υπηρεσίες υγειονομικής και κοινωνικής φροντίδας και θεραπείας των εξαρτήσεων.

Με βάση τη διεθνή πρακτική, η πρόσβαση συνήθως περιορίζεται σε καταχωρημένους χρήστες της υπηρεσίας και κάτω από συγκεκριμένους όρους: π.χ. περιορισμοί ως προς την ελάχιστη ηλικία, λειτουργία τους σε ξεχωριστές εγκαταστάσεις που όμως γειτνιάζουν και διασυνδέονται με υπάρχουσες υπηρεσίες για ενεργούς χρήστες ναρκωτικών ή/και αστέγους.

Στις υπηρεσίες μείωσης βλάβης που διασυνδέονται με τα shooting rooms συνήθως παρέχονται υπηρεσίες υγιεινής και σίτισης, διανομή προφυλακτικών, συμβουλευτική και κινητοποίηση, διασύνδεση με υπηρεσίες υγείας και απεξάρτησης.

Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης και απεξάρτηση
Σχετικά με την σύνδεση των ΧΕΧ με την απεξάρτηση, διαβάζουμε ότι: «Η υιοθέτηση των “Shooting Rooms” έχει συνδεθεί βιβλιογραφικά με αυξημένο αριθμό εισαγωγών σε μονάδες αποτοξίνωσης και προγράμματα θεραπείας, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας υποκατάστασης από οπιοειδή. Η ίδρυσή τους σχετίζεται με μείωση της χρήσης ναρκωτικών σε δημόσιους χώρους και μείωση του αριθμού των χρησιμοποιημένων βελόνων/συριγγών στην περιοχή. Η επαφή των ενεργών χρηστών ναρκωτικών με τους ΧΕΧ επιφέρει άμεση βελτίωση ως προς την υγιεινή και την ασφαλέστερη χρήση για τα ίδια τα άτομα, καθώς και βελτίωση της δημόσιας υγείας και ασφάλειας. Η χρήση ναρκωτικών εντός των ΧΕΧ συσχετίζεται με μείωση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου όπως η κοινή χρήση βελόνων, συριγγών και άλλων συνέργων χρήσης και άρα με μειωμένο κίνδυνο μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών.
Σε κάθε περίπτωση, τα Shooting Rooms αποτελούν μέρος μόνο των πολιτικών μείωσης της βλάβης στους χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Το Υπουργείο Υγείας, στο πλαίσιο του στρατηγικού του σχεδίου για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, έχει εκπονήσει μία σειρά παρεμβάσεων σε όλη την χώρα που βασίζεται στο τετράπτυχο πρόληψη, μείωση βλάβης, θεραπεία, επανένταξη. Συνεπώς για εμάς οι πολιτικές μείωσης βλάβης – και τα shooting rooms είναι μία τέτοια παρέμβαση – είναι ένα κρίσιμο, ενδιάμεσο βήμα που θα βοηθήσει τους συνανθρώπους μας που κάνουν χρήση ναρκωτικών να προσεγγίσουν κάποιο «στεγνό» πρόγραμμα, να το ολοκληρώσουν και να επανενταχθούν με την υποστήριξη των αντίστοιχων παρεχόμενων υπηρεσιών στην κοινωνική ζωή».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ και ΣΧΕΔΙΑ