Έκθεση Tomorrows: Το μέλλον πιο κοντά από ποτέ (εικόνες)

Το εγγύς μέλλον των πόλεων, κυρίως των μεσογειακών, με τις ραγδαίες αλλαγές και τις αντιφάσεις του, μας αφηγούνται αρχιτέκτονες, εικαστικοί και ντιζάινερς με ουτοπικά και δυστοπικά σενάρια, στην έκθεση «Tomorrows» στην Διπλάρειο Σχολή (πλ. Θεάτρου).

Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον σύμπαν των έργων και της σκέψης τους προβάλλεται στις δαιδαλώδεις αίθουσες της Σχολής, όπου το πάλαι ποτέ φοιτούσαν τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων.

Η έκθεση είναι παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και σε επιμέλεια της Δάφνης και του Πάνου Δραγώνα.

Καθόλου τυχαία, ξεκινά από την αίθουσα με τον

Η θεωρία του κορυφαίου πολεοδόμου, αρχιτέκτονα, για την «Οικουμενόπολη» που ερεύνησε μαζί με τους συνεργάτες του από το Αθηναϊκό Οικιστικό Κέντρο την περίοδο 1959-1974, είναι στον πυρήνα της έκθεσης. Οι άλλες δύο ενότητες «κλειδιά» γύρω από τις οποίες διαρθρώνεται η έκθεση, είναι η «Ηλεκτρονική πολεοδομία 40 χρόνια μετά» του επίσης κορυφαίου αρχιτέκτονα, Τάκη Χ. Ζενέτου, με σπάνιο υλικό από μακέτες, σχέδια και σημειώσεις του, που εκτίθενται για πρώτη φορά, και η βιντεοεγκατάσταση του Λίαμ Γιανγκ «New City» (έργο του 2015 – εν εξελίξει) με μια σειρά από κινούμενες πανοραμικές εικόνες πόλεων στο κοντινό μέλλον.

«Την δεκαετία του ’60 υπήρχε πίστη στην τεχνολογία, ότι θα έλυνε πολλά ζητήματα της κοινωνίας και της καθημερινότητας των ανθρώπων. Ενώ στο έργο του Λίαμ Γιανγκ η τεχνολογία έχει δυστοπικό χαρακτήρα, ιδίως στην περιγραφή του για την Αθήνα» τόνισε στην δημοσιογραφική ξενάγηση της έκθεσης ο Πάνος Δραγώνας.

Τα οράματα και οι ουτοπίες στις εξαίρετες προτάσεις των δύο ελλήνων αρχιτεκτόνων συνομιλούν με αξιώσεις με το σήμερα και προκαλούν θαυμασμό.

Ο θεατής προχωρά στις αίθουσες και με λίγη προσοχή στα σύντομα επεξηγηματικά κείμενα στους διαδρόμους αντιλαμβάνεται τις ενότητες, καθώς οι περιοχές δεν είναι οριοθετημένες. Οι ιστορίες που αφηγούνται οι συμμετέχοντες στην έκθεση αναφέρονται σε τεχνο-φυσικά περιβάλλοντα, σε νέα κελύφη για τον άνθρωπο και άλλους έμβιους οργανισμούς, σε επερχόμενα τεχνολογικά δίκτυα και υποδομές, στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας που βασίζεται στην καταγραφή δεδομένων, στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του ανθρώπου σε σχέση με τη φύση και την τεχνολογία.

Σε μια μικρή αίθουσα κρύβεται μια τσιμεντένια σαρκοφάγος που περιέχει κοσμήματα με πολύτιμες πέτρες. «Προσοχή μην πλησιάζετε, κρατήστε απόσταση ενός μέτρου από την κορδέλα ασφαλείας» προειδοποιούν οι δύο επιμελητές της έκθεσης, αυξάνοντας την περιέργεια.

Το έργο έχει ραδιενέργεια, «ελάχιστη» όπως μας εξηγούν. Πρόκειται για το έργο με τίτλο «Κληρονομιά» (2016) του καλλιτεχνικού ζεύγους Έρικ Μπέργκερ από την Φινλανδία και της Μαρί Κέτο από την Δανία. Τα κοσμήματα τους είναι πρακτικά και συμβολικά ακατάλληλα να φορεθούν για μεγάλο διάστημα γεωλογικού χρόνου, έως ότου το ραδιονουκλίδιο μεταλλαχθεί φυσιολογικά σε ένα σταθερό και μη-ραδιενεργό ισότοπο μολύβδου.

Τα κοσμήματα, μαζί με μια ηλεκτρομηχανική συσκευή για τον προσδιορισμό της απομένουσας ραδιενέργειας, αποθηκεύονται σε μια τσιμεντένια σαρκοφάγο. Το σκεπτικό είναι ότι κάθε φορά που τα κοσμήματα παραδίδονται από τη μια γενιά στην επόμενη, το τελετουργικό της μέτρησης καθορίζει εάν τα κοσμήματα μπορούν τελικά να τεθούν σε χρήση και να εκπληρώσουν την υπόσχεση του πλούτου και της ταυτότητας ή θα πρέπει να παραμείνουν αποθηκευμένα μέχρι την επόμενη γενιά.

Στην ίδια ενότητα βλέπουμε το βίντεο της Έμμα Τσαρλς «Λευκό Όρος»(2017) σε ένα πυρηνικό καταφύγιο έξω από την Στοκχόλμη που έχει μετατραπεί σε τεράστιο κέντρο δεδομένων. «Τα δίκτυα στην εποχή μας έχουν και υλική υπόσταση, οι τόποι που αποθηκεύουν τις πληροφορίες είναι πολύ συγκεκριμένοι» σχολίασε σχετικά με το έργο η Δάφνη Δραγώνα.

Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά με διαφορετική οπτική, είναι το έργο «The Aegean Datahaven: μια συνεργατική πλατφόρμα στο αρχιπέλαγος» (2017). Η αρχιτέκτων, ανθρωπολόγος, Κυριακή Γονή, σχεδίασε ένα δίκτυο από μικρά κέντρα δεδομένων που διαχειρίζονται νησιωτικοί πληθυσμοί του Αιγαίου. «Μια πλατφόρμα στα χέρια των νησιωτικών αυτών πληθυσμών του Αιγαίου, μαζί με τους πρόσφυγες που έχουν καταφτάσει. Το χειρίζονται οι ίδιοι, συνδέοντας τα νησιά μεταξύ τους και όχι οι πολυεθνικές» είναι η πρότασή της.

Τα σενάρια και οι ιστορίες της έκθεσης για την Μεσόγειο και τις πόλεις της, είναι πολλά και ευφάνταστα. Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη σημασία έχει η εγκατάσταση που προβάλει την πλατεία Βικτώριας ως υπόδειγμα για το μέλλον της μεσογειακής πόλης. Πρόκειται για ομαδικό έργο με κατασκευές όπου συνυπάρχουν δύο παράλληλες οντότητες, το «Καταφύγιο» και το «Διαφανές Κράτος».

Η πρώτη αναδύεται μέσα από τους μπετονένιους σκελετούς των πάλαι ποτέ πολυκατοικιών, που πλέον λειτουργούν ως μικρά εργοστάσια παραγωγής και διαμονής, όπου οι ένοικοι επιδίδονται στην παραγωγή και ανταλλαγή προϊόντων, ιδεών και υπηρεσιών σε μια μετα-καπιταλιστική κοινωνία.

Η οριζόντια αυτή πόλη, αεικίνητη και διαρκώς συνδεδεμένη με το παρόν, διατρέχεται από το «Διαφανές Κράτος»: ένα επίσημο και αμετάβλητο δίκτυο από ιδιωτικοποιημένους πρώην δημόσιους χώρους και υποδομές, με ελεγχόμενη πρόσβαση και περιορισμένα δικαιώματα, όπου η συνεχής παρακολούθηση εγγυάται την ασφάλεια και την συμμόρφωση με το παρελθόν. Η έκθεση «Tomorrows Urban fictions for possible futures» θα διαρκέσει έως τις 16 Ιουλίου.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)