Δημήτρης Σταράκης: Χωρίς το μαζί δεν μπορούμε να ζήσουμε

Ένα βίντεο που ανέβηκε στο διαδίκτυο έρχεται να μας θυμίσει και πάλι κάτι που ξεχνάμε συχνά, όταν σπάμε τα μούτρα αθώων στο Ρέθυμνο, όταν αποκαλούμε “ψυχικά ασθενείς” όσους αλλάζουν το φύλο τους ή όταν θεωρούμε ότι ο πιο φτωχός, ο αλλόθρησκος, ο μετανάστης είναι είναι κατώτερος ή ανίκανος και απειλητικός για εμάς.

Η Μάμα, ένας 59χρονος χιμπατζής έχει αποσύρει κάθε ενδιαφέρον του για τη ζωή, αφού νοσεί από τερματική ασθένεια. Δεν ανοίγει καν το στόμα για να τραφεί, θυμίζοντας μας κάπως παράδοξα το τελικό στάδιο του πένθους, το οποίο είναι η απόσυρση

αυτού που βιώνει το αναπόδραστο του επερχόμενου θανάτου. Μα, εκεί όπου όλα είναι μάταια και τελεσίδικα, ένα ανθρώπινο χέρι κάνει το αδύνατο, δυνατό. Είναι το χέρι του καθηγητή Γιαν Βαν Χοοφ, που γνώριζε καλά τη Μάμα εδώ και δεκαετίες. Η οσμή και η αφή του καθηγητή, αυτές οι δύο ασυμβίβαστες αισθήσεις ξυπνούν στη Μάμα τη μνήμη μιας ζωής που νικά το θάνατο, αυτή της ζωής που δεν αντέχει χωρίς επαφή, επικοινωνία και ενδιαφέρον.

Η Μάμα βιώνει μέσω της επαφής τον θρίαμβο της ζωής επί του θανάτου. Εκεί ακριβώς βρίσκεται η στιγμή όπου οφείλουμε να θυμόμαστε την καταγωγή μας: Ο χιμπαντζής αποτελεί τον μακρινό μας πρόγονο, όπως μας έδειξε ο σοφός Κάρολος Δαρβίνος. Και η Μάμα, μέσω αυτής της επαφής βρίσκει και πάλι τη δύναμη να χαμογελάσει, να τείνει το χέρι της προς το πρόσωπο του αγαπημένου της καθηγητή και να πάρει ζωή από το ίδιο το άγγιγμα. Είναι τέτοια η ζωογόνος δύναμη της επαφής, έτσι ώστε η βαριά άρρωστη Μάμα να βρίσκει και πάλι μέσω αυτής την όρεξη της για τροφή. Αυτή είναι η ανάσταση, η ενστικτώδης ικανότητα μας για επιβίωση, γιατί χωρίς το μαζί δεν μπορούμε να ζήσουμε.

Τι μας θυμίζει ο μακρινός μας συγγενής, ο χιμπαντζής; Μας θυμίζει ότι, χωρίς επαφή, το ανθρώπινο είδος (και όχι μόνο αυτό) είναι καταδικασμένο σε αφανισμό. Στην εποχή όπου βλέπουμε ανθρώπους να παντρεύονται τον εαυτό τους, μελέτες στις οποίες οι εργασιακές συνθήκες με τους πενιχρούς μισθούς ωθούν τα άτομα στην ντροπή και εν τέλει στην διαβρωτική απομόνωση και μια κοσμοθεωρία που μας λέει ότι η επάρκεια στον άνθρωπο αρχίζει και τελειώνει μόνο “μέσα του”, η Μάμα μας θυμίζει τη φράση που αποτύπωσε τόσο όμορφα ο Στάνισλαβ Λεμ στο εξαιρετικό βιβλίο επιστημονικής φαντασίας που έγινε και ταινία, το “Σολάρις”:

“-Στην υγεία της επιστήμης και του Σνάουτ!

-Στην επιστήμη; Είναι Απάτη! Κανείς δε θα λύσει αυτό το πρόβλημα. Δε θέλουμε να κατακτήσουμε κόσμους. Θέλουμε να επεκτείνουμε τη γη. Δε θέλουμε άλλους κόσμους. Μόνο έναν καθρέφτη να βλέπουμε, το δικό μας. Προσπαθούμε να κάνουμε επαφή, αλλά αποτυγχάνουμε. Κυνηγάμε ένα στόχο που φοβόμαστε και δε χρειαζόμαστε. Ο άνθρωπος χρειάζεται τον άνθρωπο.”

Αν μπορεί να υπάρξει ακόμα ελπίδα για όλους μας, αυτή βρίσκεται στο μάθημα επιβιωτικής επαφής που μας έκανε η Μάμα.